Ból odbytu – dlaczego się pojawia?
Bóle odbytu mogą wystąpić na skutek urazu, stanu zapalnego lub chorób zakaźnych okoli odbytnicy.
Przyczyny bólu w odbycie
Możliwe przyczyny bólu odbytu:
- hemoroidy;
- przetoka odbytu;
- szczelina odbytu;
- zapalenie okołoodbytnicze;
- torbiel Tarlova (torbiel okołokorzeniowa kręgosłupa);
- wypadanie odbytnicy;
- choroba Leśniowskiego-Crohna;
- zapalenie krypty odbytu;
- rak odbytu.
Ból w okolicy krocza i odbytu u kobiet może być również skutkiem zapalenia przydatków, ciąży pozamacicznej lub apopleksji jajnika. Ból odbytu może być spowodowany obecnością ciała obcego w odbycie, może się też pojawić po stosunku analnym.
Dlaczego ból promieniuje do odbytu?
Ból w okolicy odbytu może mieć różną intensywność i charakter. Bóle kłujące, które promieniują do odbytu, mogą wystąpić podczas wypróżnień – na skutek hemoroidów lub szczeliny odbytu. “Ciągnący” ból i uczucie ucisku w odbycie mogą wystąpić po urazach odbytnicy. Ból może promieniować do odbytu również w przypadku chorób wenerycznych – zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn.
Bóle w odbytnicy i podbrzuszu mogą pojawić się podczas menstruacji, a także być objawem chorób ginekologicznych. Jeśli u kobiety występuje ból podbrzusza promieniujący do odbytu, proktolog może podejrzewać chorobę przewodu pokarmowego. Ból może promieniować do odbytu również na skutek osteochondrozy.
Ból odbytu przy hemoroidach
Hemoroidy to choroba proktologiczna, która polega na uszkodzeniu żył odbytnicy na skutek zaburzeń krążenia krwi. Objawy hemoroidów:
- bóle odbytnicy po defekacji;
- obecność krwi w kale;
- skurcze zwieraczy odbytu;
- bóle w odbycie podczas długotrwałego siedzenia;
- swędzenie i pieczenie w odbycie.
Przy hemoroidach może wystąpić nagły ból odbytu w nocy. Mogą mu towarzyszyć skurcze odbytnicy i obfite krwawienie. Profilaktyka hemoroidów zakłada prowadzenie aktywnego trybu życia, unikanie spożywania alkoholu, przestrzeganie zasad higieny intymnej. Niezwykle ważna jest też zbilansowana dieta i ograniczenie tłustych, pikantnych, wędzonych i słodkich pokarmów.
Ból towarzyszący szczelinie odbytu
Szczelina odbytu to uszkodzenie błony śluzowej odbytu, które charakteryzuje się bólem przy wypróżnianiu Przewlekła szczelina odbytu wiąże się z odczuwaniem dyskomfortu w odbycie, powstawaniem ranek i owrzodzeń w tym obszarze. Ból spowodowany przez szczelinę odbytu może utrzymywać się nawet kilka godzin po wypróżnieniu; może mu towarzyszyć skurcz zwieraczy odbytu.
Dlaczego odbyt swędzi?
Świąd odbytu to objaw, który występuje na skutek podrażnienia i rozwoju stanu zapalnego skóry wokół odbytu. Może być ono spowodowane przez różne schorzenia proktologiczne, dermatologiczne lub gastroenterologiczne. Tylko lekarz proktolog może zdiagnozować przyczynę swędzenia odbytu i pomóc ją wyleczyć. Swędzeniu odbytu może towarzyszyć zaczerwienienie wokół odbytu. Świąd może nasilać się w nocy lub po wypróżnieniu. W zależności od przyczyny wyróżnia się dwa rodzaje świądu odbytu:
- świąd pierwotny (idiopatyczny);
- świąd wtórny – wywołany innymi chorobami.
Świąd idiopatyczny zwykle nie ma jednej, oczywistej przyczyny. Na jego pierwotny charakter może wskazywać obecność wydzieliny śluzowej – swędzenie spowodowane jest zwiększoną produkcją śluzu przez ściany jelita.
Swędzenie odbytu może także być objawem zapalenia skóry lub obecności pasożytów w organizmie. Pieczenie i swędzenie w okolicach odbytu może być objawem choroby wenerycznej.
Wtórny świąd odbytu występuje w przebiegu różnych chorób.
Przyczyny swędzenia w odbycie
Możliwe przyczyny swędzenia w odbycie:
- hemoroidy;
- szczelina odbytu;
- zapalenie odbytu;
- zaparcia i biegunki;
- zakażenie pasożytnicze;
- infekcje grzybicze;
- choroby przenoszone drogą płciową (weneryczne);
- brodawki wirusowe w okolicy odbytu (kłykciny kończyste odbytu);
- choroby dermatologiczne (zapalenie skóry, egzema, łuszczyca).
Przyczyną swędzenia, bólu i pieczenia w okolicy odbytu mogą być zaburzenia równowagi mikroflory spowodowane niezbilansowaną dietą lub długotrwałym przyjmowaniem antybiotyków. Zażywanie probiotyków, które przywracają prawidłową mikroflorę przewodu pokarmowego, pomoże złagodzić swędzenie odbytu po antybiotykoterapii.
Swędzenie odbytu w przebiegu choroby hemoroidalnej jest wynikiem zapalenia guzków krwawniczych, któremu może towarzyszyć formowanie się guzka w odbycie (hemoroidy wewnętrzne) lub w okolicy odbytu (hemoroidy zewnętrzne).
Krew w kale może oznaczać, że guzki hemoroidalne zostały podrażnione przez kał w trakcie defekacji. Po zabiegu usunięciu hemoroidów swędzenie w odbycie może występować przez okres siedmiu-10 dni, co jest związane z regeneracją tkanek w obszarze zabiegowym.
Swędzenie, ból i pieczenie w odbycie może być objawem szczeliny odbytu, która rozwija się na skutek mikrourazów błony śluzowej odbytu. Szczelina odbytu może wywołać stan zapalny guzków krwawniczych, zapalenie odbytu i rozwój przetoki odbytu, więc jeśli odbyt swędzi i piecze, należy niezwłocznie skonsultować się z proktologiem.
Świąd odbytu u kobiet
Swędzenie i pieczenie w odbycie u kobiet może być spowodowane schorzeniami ginekologicznymi: grzybicą, zapaleniem pochwy, atrofią błony śluzowej pochwy, zaburzeniami hormonalnymi na tle zmian menopauzalnych lub przyjmowaniem złożonych doustnych środków antykoncepcyjnych. Dlatego w przypadku swędzenia w okolicy anogenitalnej kobieta powinna skonsultować się także z ginekologiem.
Podrażnienie skóry, pieczenie i swędzenie w okolicy odbytu może wskazywać na infekcję grzybiczą wywołaną przez drożdżaki z gatunku Candida. Grzybica może rozwinąć się w pochwie lub odbycie; może jej towarzyszyć zaczerwienienie i opuchnięcie okolicy anogenitalnej.
Swędzenie odbytu we wczesnej ciąży może wskazywać na rozwój hemoroidów wskutek podwyższonego ciśnienia w jamie brzusznej, które utrudnia przepływ krwi i powoduje zastój krwi w guzkach krwawniczych. Świąd odbytu w okresie menopauzy jest spowodowany zwiększeniem wrażliwości skóry w wyniku zmian hormonalnych. W okresie menopauzy skóra staje się bardziej sucha i mniej elastyczna, więc stosowanie papieru toaletowego i niektórych produktów do higieny intymnej może powodować silne swędzenie odbytu.
Świąd odbytu u mężczyzn
Swędzenie odbytu u mężczyzn może być spowodowane przez choroby układu moczowo-płciowego (zapalenie prostaty, gruczolak prostaty, zapalenie cewki moczowej). Przy przewlekłym zapaleniu prostaty może występować przekrwienie, zwiększona potliwość i ciągłe swędzenie w odbycie. Jest to spowodowane obrzękiem gruczołu krokowego objętego stanem zapalnym, który uciska ściany odbytnicy i podrażnia receptory bólowe w odbycie. Aby poznać dokładną przyczynę świądu odbytu, mężczyzna musi przejść badania u proktologa i urologa.
Świąd odbytu w nocy
Swędzenie odbytu w nocy może być związane z obecnością pasożytów w organizmie. Najczęściej objaw ten wywołują owsiki. Ich jaja dostają się do organizmu człowieka wraz z nieumytym pożywieniem lub zanieczyszczoną wodą. Pasożyty są również najczęstszą przyczyną swędzenia odbytu u dzieci, które mogą się nimi łatwo zarazić np. podczas zabawy w piaskownicy i korzystania ze wspólnych zabawek z innymi dziećmi, a także – wskutek niedostatecznej higieny rąk.
Pasożyty powodują uczucie swędzenia, gdy składają jaja wokół odbytu. Owsiki można wykryć przy pomocy badań laboratoryjnych. Leczeniem zakażeń pasożytniczych zajmuje się gastroenterolog; na podstawie wyników badań może on przepisać leki przeciwpasożytnicze, które pomogą złagodzić swędzenie odbytu wywołane przez robaki.
Swędzenie w odbycie po wypróżnieniu
Swędzenie w odbycie po wypróżnieniu może być wynikiem nieprzestrzegania zasad higieny okolic odbytu. Swędzenie i pieczenie w odbycie może być też związane z charakterem stolca. Twardy kał może uszkodzić błonę śluzową odbytu, co prowadzi do mikropęknięć i urazów, powodując swędzenie.
Świąd, pieczenie i wysypka w okolicy odbytu mogą być skutkiem długotrwałej biegunki. Ważne jest, aby najpierw zlikwidować przyczynę objawów, a następnie stosować miejscowe środki łagodzące swędzenie i stan zapalny. Aby uniknąć zmian w strukturze stolca, należy przestrzegać zbilansowanej diety z wysoką zawartością błonnika.
Jak złagodzić swędzenie odbytu?
Diagnostyka przyczyn świądu odbytu może obejmować badania laboratoryjne, rektoskopię i anoskopię. Na podstawie wyników badań lekarz prowadzący dobiera odpowiednie leczenie. W leczeniu świądu odbytu ważne jest usunięcie przyczyny, dlatego terapia powinna koncentrować się na chorobie pierwotnej. Lekarz może dodatkowo przepisać maści na bazie kortykosteroidów i środków przeciwbólowych, które pomogą złagodzić swędzenie odbytu. Na stan zapalny i świąd odbytu pomoże np. maść z cynkiem, którą należy smarować oczyszczoną skórę okolicy odbytu.
Należy stosować się także do zaleceń proktologa dotyczących diety i higieny osobistej. Zalecenia w trakcie leczenia świądu odbytu:
- często się podmywać (kilka razy dziennie i po każdym wypróżnieniu);
- zrezygnować z używania papieru toaletowego;
- nosić wyłącznie bieliznę z naturalnej bawełny;
- nie używać zapachowych środków do higieny intymnej;
- nie spożywać pikantnych i wędzonych potraw oraz alkoholu.
Profilaktyka świądu odbytu zakłada przestrzeganie zasad higieny intymnej, prawidłowe odżywianie i regularne wizyty kontrolne u proktologa.
Domowe sposoby na świąd odbytu
Ponieważ swędzenie odbytu może być wywołane przez różne schorzenia, których nie można zdiagnozować bez przeprowadzenia badań, najlepiej nie próbować samoleczenia i od razu zgłosić się do proktologa.
Leczenie świądu odbytu domowymi sposobami nie ma udowodnionej skuteczności. Zwlekanie z wizytą u proktologa może spowodować postęp choroby i rozwój powikłań.
Niektóre sposoby domowe w połączeniu z leczeniem zaleconym przez proktologa mogą jednak pomóc złagodzić stan zapalny i swędzenie odbytu. Można przygotować owsiankę z dodatkiem sody, którą nakłada się na obszar odbytu na trzy-pięć minut. Pomogą także ciepłe kąpiele z dodatkiem składników łagodzących (płatki owsiane, rumianek).
Jakie pasożyty powodują swędzenie w odbycie?
Swędzenie odbytu wywołują pasożyty, które żyją w jelitach (np. lamblie, owsiki, glisty). Dostają się one do organizmu wraz ze złej jakości wodą i pokarmem. Niektóre pasożyty składają jaja w odbycie, co powoduje jego ciągłe podrażnienie.
Lamblie wywołują ból i swędzenie w okolicach krocza i odbytu. Mogą wywołać także biegunkę i wysypkę na ciele. W przypadku owsików swędzenie odbytu pojawia się w nocy, a w przypadku zakażenia glistami – w ciągu dnia, co jest związane z cechami rozwoju pasożytów.
Jak pozbyć się bólu w odbycie?
Aby rozpocząć leczenie bólu w odbycie, należy skonsultować się z proktologiem. Podczas wstępnej konsultacji lekarz przeprowadzi wywiad medyczny, badanie fizykalne i zleci dodatkowe badania. Diagnostyka bólu odbytu polega na badaniu kału i – w razie potrzeby – wykonaniu sigmoidoskopii lub anoskopii.
Na podstawie wyników badań proktolog zaleca leczenie bólu odbytu za pomocą leków przeciwbólowych, przeciwzapalnych lub przeciwpasożytniczych. Może być również konieczne małoinwazyjne leczenie chirurgiczne w celu usunięcia guzków hemoroidalnych.
Guzki w odbycie
Guzki w okolicy odbytu to łagodne zgrubienia, które pojawiają się na skutek zapalenia żył odbytnicy. Najczęściej guzki w obszarze odbytu pojawiają się w wyniku powikłań związanych z hemoroidami. Towarzyszy im pieczenie i ból podczas wypróżniania.
Leczeniem guzków odbytu zajmuje się proktolog. Lekarz dobiera odpowiednie środki, które pomagają pozbyć się zgrubień w obszarze odbytu i zaleca dietę, która poprawia samopoczucie pacjenta i normalizuje pracę przewodu pokarmowego.
