Co to jest wirusowe zapalenie wątroby typu B?
Wirusowe zapalenie wątroby typu B to zakażenie wątroby wywołane przez wirus HBV. Jeśli choroba ma charakter przewlekły, wzrasta ryzyko wystąpienia marskości wątroby i raka wątrobowokomórkowego (raka wątroby). Źródłem zakażenia wirusem WZW B są płyny ustrojowe przenoszone z osoby zakażonej na zdrową.
Czym różni się wirusowe zapalenie wątroby typu B od innych typów WZW?
Zadaj pytanie gastroenterologii «Doctorpro»
WZW typu A, B i C to infekcje wątroby wywoływane przez wirusy. Różnica między tymi trzema typami zapalenia wątroby polega na sposobie zakażenia: wirusowe zapalenie wątroby typu A jest przenoszone drogą oralno-fekalną, wirusowe zapalenie wątroby typu B przez płyny ustrojowe, a wirusowe zapalenie wątroby typu C – kontakt z krwią. Ponadto, w przeciwieństwie do WZW C, WZW B i A można zapobiegać poprzez szczepienia.
Jakie są objawy wirusowego zapalenia wątroby typu B?
Ostre i przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby typu B często przebiega bezobjawowo lub z minimalnymi, subtelnymi symptomami. Nasilenie oznak WZW B zwykle wzrasta wraz z wiekiem – u osób po 30. roku życia objawy kliniczne są bardziej widoczne. Możliwe objawy zapalenia wątroby typu B:
- ból i uczucie ciężkości w prawej okolicy podżebrowej;
- zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego (nudności i wymioty, wzdęcia, biegunka);
- ciemny mocz, stolce w kolorze gliny;
- wzrost temperatury do 37,1-38,0 °C;
- ból stawów, szczególnie w nocy;
- wysypka skórna z towarzyszącym swędzeniem;
- zmniejszony apetyt, utrata masy ciała;
- zażółcenie białek oczu i skóry;
- osłabienie i silne zmęczenie.
Objawy zakażenia wirusowym zapaleniem wątroby typu B pojawiają się po okresie inkubacji – średnio 90 dni po zakażeniu, ale czasami od 60 do 150 dni. Czas trwania objawów to zwykle od 1,5 do 6 miesięcy – przy dłuższym przebiegu infekcja może przejść do postaci przewlekłej, pierwotnego raka wątroby lub marskości wątroby.
Czy istnieją zewnętrzne objawy zapalenia wątroby typu B?
Zewnętrzne objawy WZW B są podobne do symptomów innych chorób wątroby – u osób zakażonych może wystąpić zażółcenie białek oczu i skóry, które jest mniej zauważalne na śniadej lub czarnej skórze. Na skutek wirusowego zapalenia wątroby typu B mogą również łatwo pojawić się siniaki oraz obrzęki nóg i kostek. W przewlekłej postaci WZW B zaobserwować można bladość skóry i wyczuwalne powiększenie wątroby.
Dlaczego pojawia się wirusowe zapalenie wątroby typu B?
Wirusowe zapalenie wątroby typu B występuje na skutek zakażenia między osobami – może do niego dojść poprzez kontakt z płynami ustrojowymi. Wirusowe zapalenie wątroby typu B może być spowodowane niezabezpieczonym kontaktem seksualnym, a także transfuzją krwi, zastrzykami lub procedurami inwazyjnymi, które nie są zgodne z zasadami aseptyki. Rzadko do zakażenia dochodzi w gospodarstwie domowym (poprzez dzielenie się środkami higieny osobistej) czy przenikanie płynów biologicznych poprzez otarcia, zadrapania, skaleczenia.
Jak przenoszone jest wirusowe zapalenie wątroby typu B?
Wirusowe zapalenie wątroby typu B przenosi się z człowieka na człowieka poprzez naturalne płyny ustrojowe (krew, płyny pochwowe i nasienne, mleko matki). Sposoby zarażenia się wirusowym zapaleniem wątroby typu B:
- kontakty seksualne bez zabezpieczenia;
- dzielenie się szczoteczkami do zębów, maszynkami do golenia, nożyczkami;
- używanie zakażonych igieł i strzykawek;
- karmienie piersią.
Wirus zapalenia wątroby typu B nie jest przenoszony przez ślinę, więc niemożliwe jest zarażenie się poprzez korzystanie ze wspólnych naczyń i innych przedmiotów gospodarstwa domowego. Niemożliwe jest również zarażenie się poprzez całowanie, przytulanie, trzymanie się za ręce, kaszel lub kichanie.
Jakie są formy wirusowego zapalenia wątroby typu B?
Formy zapalenia wątroby typu B są klasyfikowane zgodnie z objawami klinicznymi. Większość osób cierpi na ostrą postać choroby, która trwa krócej niż sześć miesięcy. Przy dłuższym przebiegu choroba przechodzi w postać przewlekłą, która zwiększa ryzyko niewydolności wątroby, raka wątroby i bliznowacenia wątroby (marskości). Wirus HBV dzieli się również ze względu na ciężkość przebiegu zakażenia i może być łagodny, umiarkowany, ciężki lub piorunujący.
Zakażenie wirusem HBV o przebiegu subklinicznym
Subkliniczny przebieg wirusowego zapalenia wątroby typu B charakteryzuje się brakiem HBsAg (wczesnego markera zakażenia) we krwi, obecnością wirusowego RNA w wątrobie i niskim poziomem jego DNA w osoczu. Utajony przebieg choroby komplikuje diagnozę i zwiększa ryzyko progresji do stadium przewlekłego.
Żółtaczka w wirusowym zapaleniu wątroby typu B
Żółtaczkowe zapalenie wątroby typu B rozpoznaje się w aktywnej fazie choroby – zażółcenie białek i skóry obserwuje się 7-10 dni po pierwszych objawach klinicznych. Postać żółtaczkowa trwa około miesiąca, charakteryzuje się narastającym zatruciem, pogorszeniem ogólnego samopoczucia.
Wirusowe zapalenie wątroby typu B bez żółtaczki
Bezżółtaczkowe zapalenie wątroby typu B jest łagodniejszą postacią żółtaczkowego zapalenia wątroby. Bezżółtaczkowa postać WZW B jest diagnozowana częściej niż inne formy i pod względem symptomatologii przypomina łagodne przeziębienie.
Cholestatyczne zapalenie wątroby typu B
Cholestatyczne zapalenie wątroby typu B charakteryzuje się upośledzonym odpływem żółci z przewodów wewnątrzwątrobowych lub pozawątrobowych. Cholestaza w WZW B rozwija się w fazie żółtaczki i zwykle ustępuje samoistnie, ale gdy staje się przewlekła, może utrzymywać się aż do wyleczenia choroby.
Piorunujące zapalenie wątroby typu B
Objawy piorunującego zapalenia wątroby typu B rozwijają się szybko i stają się poważne – brak leczenia może w ciągu kilku dni do kilku tygodni doprowadzić do śpiączki spowodowanej encefalopatią wątrobową. Możliwy jest również rozwój niewydolności wątroby lub rozsiane krzepnięcie wewnątrznaczyniowe (DIC, patologiczne tworzenie się skrzepów krwi w naczyniach mikrokrążenia).
Jak rozwija się wirusowe zapalenie wątroby typu B?
W zależności od czasu trwania i formy przebiegu wirusowe zapalenie wątroby typu B dzieli się na ostre i przewlekłe. Etapy zapalenia wątroby typu B dzieli się warunkowo na zakażenie, okres inkubacji, rozwój postaci ostrej i przejście do przewlekłej.
Ostre wirusowe zapalenie wątroby typu B
Ostre zapalenie wątroby typu B rozwija się w ciągu sześciu miesięcy od zakażenia. Często, ze względu na aktywną pracę układu odpornościowego, objawy kliniczne ostrego stadium nie pojawiają się, co może prowadzić do przejścia choroby w postać przewlekłą. W niektórych przypadkach ostre zapalenie wątroby typu B może być przejściowe – w postaci piorunującej stan pacjenta pogarsza się bardzo szybko (w ciągu kilku dni lub tygodni po zakażeniu).
Przewlekłe zapalenie wątroby typu B
Przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby typu B rozpoznaje się, gdy objawy kliniczne występują przez ponad sześć miesięcy – prawdopodobieństwo przejścia choroby w stadium przewlekłe jest tym większe, im młodsza jest osoba zakażona. Ryzyko powstawania blizn i rozwoju raka wątroby wzrasta wraz z rozwojem choroby przewlekłej.
Jakie są zagrożenia związane z wirusowym zapaleniem wątroby typu B?
Oprócz objawów klinicznych, wirusowe zapalenie wątroby typu B może powodować chroniczne zmęczenie, zmniejszoną wydajność i utratę wagi. Nieleczone wirusowe zapalenie wątroby typu B jest niebezpieczne ze względu na ryzyko niewydolności wątroby, marskości wątroby i raka wątrobowokomórkowego.
Objawy marskości wątroby
Jak diagnozuje się wirusowe zapalenie wątroby typu B?
Aby zdiagnozować wirusowe zapalenie wątroby typu B, gastroenterolog może przeprowadzić badanie zewnętrzne i fizykalne (obejrzeć skórę i błony śluzowe, zbadać palpacyjnie brzuch i wątrobę). Testy na zapalenie wątroby typu B, badania laboratoryjne i obrazowe są zlecane w celu potwierdzenia zakażenia HBV i wykluczenia innych chorób. Metody diagnostyczne zapalenia wątroby typu B mogą obejmować:
- biochemiczne badania krwi w celu określenia ilościowej zawartości enzymów ALT i AST, których podwyższony poziom może wskazywać na patologie wątroby;
- USG wątroby w celu wykazania stopnia uszkodzenia narządu;
- biopsja wątroby w celu określenia stanu, funkcji i wykrycia nieprawidłowości patologicznych narządu.
Laboratoryjne badania krwi mogą wykryć białka wskazujące na obecność zakażenia wirusem HBV w organizmie. Na podstawie wyników badań lekarz określa postać choroby (ostra lub przewlekła), ustala wiremię w wirusowym zapaleniu wątroby typu B (na ostry proces zakaźny wskazują wartości > 10⁵ kopii/ml). Po analizie wyników badań i wydaniu opinii dobierana jest metoda leczenia.
Jakie metody stosuje się w leczeniu ostrego zapalenia wątroby typu B?
Całkowite wyleczenie zapalenia wątroby typu B w ostrej postaci jest niemożliwe, dlatego podstawą kuracji jest leczenie wspomagające (wykluczenie alkoholu, korekta stylu życia i diety). Leczenie wspomagające zapalenia wątroby typu B może również obejmować rezygnację z niektórych leków i przyjmowanie hepatoprotektorów. W piorunującej postaci WZW B przepisywane są leki przeciwwirusowe, a jeżeli to konieczne – wykonuje się przeszczep wątroby.
Jakie są opcje leczenia przewlekłego wirusowego zapalenia wątroby typu B?
Leczenie przewlekłego wirusowego zapalenia wątroby typu B ma na celu zapobieganie powikłaniom i łagodzenie objawów. W celu leczenia zakażenia wirusem HBV można przepisać leki przeciwwirusowe i immunomodulujące. Lekarz może również zalecić leki działające objawowo na ból, nudności, zaburzenia żołądkowe i inne przejawy choroby.
Dieta na zapalenie wątroby typu B
Dieta podczas zakażenia HBV powinna być łagodna dla wątroby i obejmować świeże warzywa, owoce, produkty pełnoziarniste, białka roślinne (takie jak tofu, zboża i orzeszki ziemne), ryby i chude mięso.
Przy wirusowym zapaleniu wątroby typu B zaleca się również picie dużej ilości wody w celu wyeliminowania zatrucia.
Czego nie należy robić w przypadku wirusowego zapalenia wątroby typu B?
Przy wirusowym zapaleniu wątroby typu B zaleca się ograniczenie spożywania produktów obciążających wątrobę (alkohol, potrawy smażone, wędzone, słodycze). Zaleca się również odstawienie tłustych odmian mięsa i ryb, produktów mącznych, napojów gazowanych.
Jak doprowadzić do trwałej remisji wirusowego zapalenia wątroby typu B?
Doprowadzenie do remisji wirusowego zapalenia wątroby typu B wymaga kompleksowego podejścia – w leczeniu choroby stosuje się leki przeciwwirusowe i immunomodulujące, zmianę stylu życia i diety. Aby zapobiec nawrotom HBV, często przepisuje się leki i środki zapobiegawcze na całe życie.
Czy wirusowe zapalenie wątroby typu B można całkowicie wyleczyć?
Wirusowego zapalenia wątroby typu B nie można całkowicie wyleczyć, ale dzięki kompleksowej terapii (często trwającej całe życie) możliwe jest osiągnięcie trwałej remisji. Ponieważ jednak całkowita eliminacja wirusa lub konwersja markera zapalenia wątroby typu B HBsAg do postaci ujemnej jest niemożliwa, osoba, która przeszła ostrą postać HBV, pozostaje nosicielem wirusa przez całe życie i przenosi chorobę w postaci utajonej (subklinicznej).
Czy można zarazić się wirusowym zapaleniem wątroby typu B od innej osoby?
Wirusowym zapaleniem wątroby typu B można zarazić się od innej osoby wyłącznie poprzez kontakt z zakażonymi płynami ustrojowymi (krwią, nasieniem, wydzielinami z pochwy). Zakażenie jest możliwe poprzez kontakty seksualne, dzielenie się przedmiotami higieny osobistej (szczoteczki do zębów, maszynki do golenia) oraz ponowne użycie igieł stosowanych do tatuażu, piercingu lub zażywania narkotyków.
