Około 30% mężczyzn i 40% kobiet doświadcza częstego parcia na pęcherz. Urolog zajmuje się diagnozowaniem, leczeniem i profilaktyką problemów z oddawaniem moczu.
Co oznacza częste oddawanie moczu?
Częstomocz definiowany jest jako potrzeba opróżnienia pęcherza więcej niż osiem razy na dobę. W zależności od przyczyny przyspieszonemu oddawaniu moczu mogą towarzyszyć następujące objawy:
- ból, mrowienie i pieczenie podczas oddawania moczu;
- nietrzymanie moczu (np. podczas śmiechu, kaszlu, wysiłku fizycznego);
- fałszywe uczucie parcia na pęcherz;
- niemożność całkowitego opróżnienia pęcherza moczowego;
- wyciek moczu po oddaniu moczu;
- niezwykły kolor moczu (ciemny, czerwony, brązowy);
- ból w podbrzuszu;
- trudności w oddawaniu moczu.
Przy częstym parciu na pęcherz w moczu może się też pojawić śluz lub krew. Urolog pomaga zdiagnozować przyczynę zaburzeń oddawania moczu i dobrać odpowiednie leczenie.
Ile razy dziennie powinniśmy chodzić do toalety?
Objętość pęcherza moczowego w normie wynosi 400–600 ml, a potrzeba oddania moczu pojawia się przy wypełnieniu ponad 150–200 ml. W ciągu dnia należy chodzić do toalety nie więcej niż siedem razy, pod warunkiem że przyjmowana jest średnia dobowa ilość wody (25–30 ml płynu na 1 kg masy ciała). Przyspieszone oddawanie moczu może oznaczać zwiększenie objętości moczu (tzw. wielomocz, poliuria) lub normalną objętość moczu z koniecznością częstszego opróżniania pęcherza moczowego.
Przyczyny częstego oddawania moczu
Ciągnący ból w podbrzuszu, ból krzyża oraz częste oddawanie moczu pojawiają się w przypadku infekcji dróg moczowych dolnych (zapalenie cewki moczowej oraz pęcherza moczowego) i górnych (odmiedniczkowe zapalenie nerek).
Przyczyny częstego oddawania moczu
Inne przyczyny częstego oddawania moczu to:
- zmiany związane z wiekiem;
- nadmierne spożycie płynów, alkoholu lub kofeiny;
- nadreaktywny pęcherz moczowy;
- nadwaga;
- radioterapia skierowana na miednicę lub podbrzusze;
- osłabione mięśnie dna miednicy;
- przetoka pęcherza moczowego;
- zwężenie cewki moczowej;
- choroby neurologiczne (np. udar, stwardnienie rozsiane);
- zespół bolesnego pęcherza moczowego;
- kamienie pęcherza moczowego;
- zmiana czynności nerek.
Potrzeba częstego chodzenia do toalety w przypadku cukrzycy wynika z tego, że organizm stara się wydalić z moczem nadmiar glukozy. Częste oddawanie moczu może być również wynikiem stresu, który powoduje skurcz naczyń (co prowadzi do przyspieszonej produkcji moczu).
Przyjmowanie inhibitorów, diuretyków, leków uspokajających zwiększa ryzyko częstego oddawania moczu. Potrzeba ciągłego oddawania moczu może wystąpić przy wysokim poziomie wapnia, który może pojawić się w przypadku nadczynności tarczycy, gruźlicy, sarkoidozy, raka. Przy atonii (osłabienie ścian pęcherza moczowego z powodu urazu rdzenia kręgowego) może się pojawić uczucie pełnego pęcherza moczowego, a ilość oddawanego moczu jest niewielka.
U dzieci częste oddawanie moczu może być spowodowane częstomoczem (pollakisuria), charakteryzującym się wizytami w toalecie co 5–10 minut lub od 10 do 30 razy dziennie w okresach bezsenności. Częstomocz zwykle rozwija się na tle stresu u dzieci w wieku od 3 do 8 lat. U dziecka może pojawić się częste lub mimowolne oddawanie moczu ze względu na niewielką pojemność pęcherza moczowego, strukturalne anomalie cewki moczowej, zaparcia.
Częste oddawanie moczu u kobiet
W trakcie ciąży u kobiet występuje częstsze oddawanie moczu z powodu powiększenia macicy i wzrostu płodu, który dodatkowo uciska pęcherz moczowy. Inne przyczyny częstego oddawania moczu u kobiet to:
- wypadanie części pochwy (cystocele);
- obniżenie (prolapsus) narządów miednicy;
- hormonalna terapia zastępcza;
- mięśniak macicy;
- zapalenie i podrażnienie pochwy (vaginitis);
- rak jajnika.
U kobiet ciągła potrzeba oddawania moczu może pojawić się w okresie menopauzy, ponieważ w trakcie przekwitania poziom estrogenów się obniża. Mała ilość moczu podczas oddawania moczu u kobiet często bywa spowodowana procesami zakaźnymi w organizmie lub ciężkim porodem pochwowym, podczas którego mięśnie dna miednicy zostały osłabione.
Częste oddawanie moczu u mężczyzn
Powiększona prostata może uciskać na pęcherz moczowy i blokować odpływ moczu, co powoduje podrażnienie i mimowolne skurcze ściany pęcherza moczowego, nawet przy wytwarzaniu niewielkiej ilości moczu. Przyczyny częstego oddawania moczu u mężczyzn to:
- zapalenie prostaty (zakażenie lub zapalenie gruczołu krokowego);
- łagodny przerost prostaty.
U mężczyzn uczucie ciągłego parcia na pęcherz może być spowodowane rakiem gruczołu krokowego. Częste wizyty w toalecie mogą pojawić się też w wyniku chorób wenerycznych (np. rzeżączki, chlamydii).
Częste oddawanie moczu w nocy
Nykturia (częste oddawanie moczu w nocy) to potrzeba opróżnienia pęcherza moczowego więcej niż raz w ciągu 6–8 godzin snu. Przyczyny częstego oddawania moczu w nocy to:
- niewydolność nerek;
- zespół bezdechu sennego (chwilowe ustanie oddychania podczas snu);
- nowotwór pęcherza moczowego;
- cukrzyca typu 1 lub 2;
- niewydolność serca;
- obrzęk kończyn dolnych;
- niedrożność pęcherza moczowego;
- stres i niepokój.
Zaburzenia neurologiczne (ucisk na rdzeń kręgowy, choroba Parkinsona) mogą zwiększać częstość oddawania moczu w nocy. Uczucie suchości w ustach w nocy i częste oddawanie moczu zwykle są spowodowane odwodnieniem lub spożyciem dużej ilości sodu (soli).
Częste oddawanie moczu bez bólu
Częste oddawanie moczu bez bólu może wystąpić podczas spożywania dużej ilości kofeiny, wody lub napojów alkoholowych, przyjmowania leków moczopędnych. U kobiet częste nocne oddawanie moczu bez bólu może być spowodowane zmianami hormonalnymi podczas ciąży i menopauzy.
Jak zmniejszyć częste oddawanie moczu?
Częstość oddawania moczu można zmniejszyć przez ograniczenie spożycia płynów przed snem, rezygnację z kawy i alkoholu. Pomocne w zmniejszeniu częstego oddawania moczu są:
- wykonywanie ćwiczeń Kegla – pomagają wzmocnić mięśnie dna miednicy, często zalecane kobietom po porodzie;
- „przeprogramowanie” pęcherza moczowego – polega na stopniowym wydłużaniu odstępów między wizytami w toalecie przez 12 tygodni;
- zmiana diety – należy wykluczyć produkty drażniące pęcherz moczowy (np. napoje gazowane, pomidory, czekoladę, przyprawy).
Ważne jest również spożywanie dużej ilości błonnika (znajdującego się w owocach i warzywach strączkowych, orzechach), który pomaga w normalizacji pracy nerek i pęcherza moczowego. Przestrzeganie diety pozwala zapobiec zaostrzeniom i zmniejszyć ryzyko nasilenia hiperaktywnego pęcherza moczowego.
Jak leczyć częste oddawanie moczu?
Wyleczyć częste oddawania moczu może urolog po postawieniu diagnozy. Diagnostyka problemów z oddawaniem moczu obejmuje zebranie wywiadu, zbadanie moczu i krwi, USG pęcherza moczowego i nerek. W zależności od ustalonej przyczyny, dobiera się sposoby leczenia pęcherza moczowego:
- leki przeciwwirusowe lub przeciwgrzybicze;
- leki przeciwbólowe lub rozkurczowe;
- leki przeciwcholinergiczne;
- leki hormonalne;
- leki przeciwdepresyjne.
W razie wykrycia zakażenia dróg moczowo-płciowych urolog przepisuje leki przeciwbakteryjne. W przypadku cukrzycy leczenie częstego oddawania moczu obejmuje kontrolę poziomu glukozy we krwi i stosowanie insuliny.
