Kaszel przechodzi zwykle po trzech-czterech tygodniach, ale czasami wymaga specjalnego leczenia. Trzeba dowiedzieć się o nim więcej, aby móc stwierdzić, kiedy wystarczy wypić herbatę z miodem, a kiedy należy udać się do lekarza, żeby się go pozbyć.
Dlaczego kaszel pojawia się przy przeziębieniu?
W przypadku przeziębienia kaszel jest zarówno skutkiem choroby, jak i sposobem walki z problemem. Wynika to z faktu, że wirus w pierwszej kolejności atakuje błonę śluzową nosa, przez co organizm wydziela w tym miejscu specjalną substancję o działaniu ochronnym. Wraz ze śluzem cząsteczki te dostają się do ścianek krtani i podrażniają ją. Powoduje to uczucie pieczenia w gardle, a następnie kaszel.
Kaszel stanowi również jeden ze środków samoleczenia organizmu. Niebezpieczna plwocina w płucach i drogach oddechowych stymuluje zakończenia nerwowe i wywołuje kaszel, w trakcie którego gwałtowny wydech usuwa śluz na zewnątrz.
Umiarkowany kaszel to typowy objaw przeziębienia. Wraz z katarem, bólem w gardle i podwyższoną temperaturą wskazuje na obecność infekcji wirusowej w organizmie. Wszystkie objawy znikają zazwyczaj w ciągu tygodnia, ale kaszel może jeszcze doskwierać przez kolejny tydzień.
Przeziębienie to najbardziej prawdopodobna, ale nie jedyna możliwa przyczyna kaszlu. Odruch może być spowodowany inną chorobą, nałogiem lub zanieczyszczonym powietrzem. Najpierw należy określić przyczynę kaszlu, a dopiero potem udać się do lekarza lub zająć się leczeniem na własną rękę.
Ponieważ funkcją kaszlu jest oczyszczanie gardła, może on być wywołany przez kurz, dym lub inne ciała obce w drogach oddechowych. Kaszel może nawet stać się przewlekły, jeśli chory często przebywa w zakurzonym pomieszczeniu czy pracuje w zakładzie produkcyjnym.
Sporadyczne pokaszliwanie jest typowe dla palaczy. Ciągły wpływ szkodliwego dymu na płuca i drogi oddechowe powoduje podrażnienie i kaszel, który z czasem się nasila. W pojedynczych przypadkach kaszel może być skutkiem ubocznym przyjmowania leków na nadciśnienie i tych stosowanych w chorobach serca. Problem znika wraz z zaprzestaniem ich przyjmowania.
Inne przyczyny kaszlu:
- alergia;
- uszkodzenie strun głosowych;
- zgaga;
- niewydolność serca;
- choroba refluksowa (refluks) — schorzenie polegające na nieprawidłowym cofaniu się kwaśnej treści żołądkowej do przełyku.
Jeśli nie jesteś w stanie sam określić przyczyny albo kaszel staje się zbyt ostry, należy zgłosić się do internisty. Po przeprowadzeniu badania i dalszych testów lekarz ustali konkretny czynnik wywołujący kaszel.
Jak odróżnić suchy kaszel od mokrego?
Jeśli podczas kaszlu nie wydziela się plwocina lub śluz – jest to suchy kaszel, natomiast jeśli kaszlowi towarzyszy odkrztuszanie plwociny – jest to kaszel mokry.
Najczęściej mokry i suchy kaszel są objawami ostrej infekcji dróg oddechowych, którą wywołują wirusy. Aby postawić diagnozę ostrej infekcji wirusowej dróg oddechowych wystarczy historia choroby pacjenta i badanie fizykalne. Dalsza diagnoza jest wymagana tylko wtedy, gdy u osoby z kaszlem występują poniższe objawy:
- krwioplucie;
- podejrzenie gruźlicy lub zapalenia płuc;
- chrypa;
- zadyszka w stanie spoczynku;
- ostra niewydolność serca;
- ostre zatrucie przez drogi oddechowe;
- nałogowe palenie przez wiele lat;
- zakażenie wirusem HIV;
- niedobór odporności.
Tylko pulmonolog lub internista może określić przyczynę wystąpienia kaszlu. Praktyka pokazuje, że suchy kaszel może trwać około trzech-czterech dni i być objawem rozwoju przeziębienia lub ostrej infekcji wirusowej dróg oddechowych, a mokry – gruźlicy lub zapalenia płuc. Suchy kaszel może przejść w mokry, jeśli infekcja rozprzestrzeni się na dolne drogi oddechowe.
Mokremu lub produktywnemu kaszlowi może towarzyszyć wydzielanie plwociny, która może mieć różną gęstość i kolor. W takim przypadku chory czuje, że w gardle zalega flegma, która podczas kaszlu trafia do jamy ustnej. Przy oddychaniu wraz z mokrym kaszlem mogą pojawić się zadyszka, chrypa i szmery lub świsty w płucach.
Suchy kaszel nazywa się nieproduktywnym, ponieważ nie usuwa szkodliwej plwociny z organizmu i nie sprzyja szybkiemu powrotowi do zdrowia. Suchemu kaszlowi towarzyszy łaskotanie i pieczenie w tylnej części gardła.
Możliwość kontrolowania to kolejna cecha, która odróżnia te dwa rodzaje kaszlu. Kaszel mokry jest często świadomą chęcią oczyszczenia gardła i pozbycia się dyskomfortu. Natomiast suchy kaszel jest gwałtowny i ma postać długotrwałego odruchowego ataku, który jest prawie niemożliwy do zatrzymania.
Jak pozbyć się suchego kaszlu?
Sposób leczenia suchego kaszlu zależy od jego przyczyny. W przypadku ostrej infekcji wirusowej dróg oddechowych warto spróbować przekształcić go w produktywny kaszel, aby usunąć plwocinę z płuc. Suchy kaszel, który nie jest związany z infekcją i chorobą płuc, można załagodzić.
Krople lub cukierki z mentolem pomogą przy podrażnieniu gardła, ukoją ból i dadzą efekt chłodzenia. Lekarz może przepisać leki przeciwkaszlowe, jeśli kaszel silnie podrażnia gardło, powoduje ból i zaburza spokojny sen. Preparaty te obniżają próg pobudliwości zakończeń nerwowych i tłumią odruch.
Przewlekły kaszel może być wywołany suchym powietrzem w klimatyzowanym lub ogrzewanym pomieszczeniu. Aby się go pozbyć, należy używać nawilżacza powietrza i częściej wietrzyć mieszkanie.
Aby skutecznie zwalczyć kaszel, należy pić dużo ciepłych płynów. Wystarczy rosół, płynna zupa, herbata ziołowa lub napój z dodatkiem miodu. Jeśli będziesz stale nawilżać gardło, podrażnienie szybciej się zagoi. Należy również trzymać się z dala od wszelkich czynników drażniących takich jak kurz, dym lub sierść zwierząt.
Jak przekształcić suchy kaszel w mokry?
Jeśli w trakcie przeziębienia pojawia się suchy kaszel, nie należy go tłumić, ale przekształcić w mokry. Najważniejszą zasadą podczas tego procesu jest picie jak największej ilości płynów.
Najlepszą opcją będą ciepłe napoje z sokiem z cytryny i wywary z ziół leczniczych, które należy uzupełnić miodem. Ten dodatek poprawi stan gardła i rozrzedzi zalegającą w drogach oddechowych plwocinę.
Dodatkowo można przeprowadzić zabiegi inhalacyjne i masaż klatki piersiowej. Warto również zainstalować w pomieszczeniu nawilżacz powietrza lub regularnie otwierać okna.
Jak leczyć mokry kaszel?
Leczenie mokrego kaszlu ma na celu pomóc choremu oczyścić drogi oddechowe z plwociny. W tym przypadku leki na kaszel, które blokują działanie zakończeń nerwowych, są przeciwwskazane, ponieważ gromadzenie się śluzu w płucach może powodować powikłania.
Najczęściej w przypadku mokrego kaszlu stosuje się leki mukolityczne (mukolityki) i wykrztuśne. Rozrzedzają one śluz i sprawiają, że kaszel jest jednocześnie skuteczniejszy i łagodniejszy.
Jeśli kaszel jest tylko jednym z objawów choroby, należy skupić się na wyeliminowaniu jego pierwotnej przyczyny. Lekarz przepisze skuteczne leczenie po przeprowadzeniu badania.
Czy przy kaszlu można przyjmować antybiotyki?
Antybiotyki na kaszel mogą być stosowane tylko po przepisaniu przez lekarza, ponieważ będą skuteczne tylko w poszczególnych przypadkach. Sytuacje te obejmują bardzo ciężkie infekcje bakteryjne, w przypadku których lekarz uzna za konieczne podanie leków przeciwbakteryjnych. We wszystkich innych okolicznościach należy unikać stosowania leków.
Kaszel jest zazwyczaj objawem infekcji wirusowej, która nie reaguje na antybiotyki i przechodzi sama w ciągu 10 dni. Oprócz zerowej skuteczności, antybiotyki mogą powodować efekty uboczne: problemy z trawieniem, infekcje drożdżakowe lub zawroty głowy. Jednocześnie może dojść do zwiększenia oporności bakterii na działanie antybiotyku.
Kaszel alergiczny
Jeśli u chorego zauważa się przewlekły suchy kaszel, który trwa dłużej niż trzy tygodnie, może on być objawem alergii. Kaszel alergiczny wynika z reakcji organizmu na alergeny różnego pochodzenia, które mogą być tymczasowe (w trakcie sezonu, gdy wystąpią określone warunki) lub stałe.
Kaszel o podłożu alergicznym jest spowodowany reakcją układu odpornościowego na alergen i może mu towarzyszyć kichanie, łzawienie, swędzenie skóry, oczu lub nosa. Kaszel alergiczny może stwierdzić tylko lekarz. Wśród powikłań kaszlu alergicznego wyróżnia się:
- obrzęk lub silne podrażnienie dróg oddechowych;
- zaostrzenie objawów astmy lub innych chorób dróg oddechowych.
Czy kaszel krtaniowy (szczekający) wymaga wizyty u lekarza?
Częsty i przypominający szczekanie kaszel nie zawsze wymaga wizyty u lekarza. Na początek warto zwrócić uwagę na towarzyszące mu objawy i specyfikę przebiegu choroby. Najczęstszą przyczyną szczekającego kaszlu są wirusy, które powodują obrzęk i stan zapalny krtani, nazywany również krupem. Najczęściej występuje u dzieci, których drogi oddechowe są małe i wąskie.
Szczekającemu kaszlowi towarzyszą poniższe objawy:
- świszczący oddech;
- gorączka;
- zachrypnięty głos.
Zwykle choroba trwa do pięciu dni i wymaga jedynie leczenia objawowego w celu złagodzenia bólu gardła. Jeśli jednak kaszel utrzymuje się dłużej niż tydzień lub znacznie się nasila, należy umówić się na wizytę u lekarza rodzinnego.
Objawy, z którymi należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza:
- sinienie warg i opuszków palców;
- utrudnione oddychanie;
- problemy z przełykaniem śliny;
- silne zmęczenie.
Natychmiastowa wizyta u lekarza może uchronić przed poważnymi powikłaniami i złagodzić przebieg choroby.
Jak leczyć kaszel w warunkach domowych?
Kaszel nie jest chorobą, a jej objawem. Aby pozbyć się kaszlu należy określić jego przyczynę i skupić się na jej wyeliminowaniu. Jednakże istnieją uniwersalne zalecenia, które pozwolą złagodzić kaszel i przyspieszyć powrót do zdrowia.
Przede wszystkim należy pić dużo wody i ciepłych napojów. Jeśli powierzchnia krtani będzie ciągle nawilżona, jej podrażnienie się zmniejszy, a odruch kaszlowy stanie się mniej uciążliwy. Do wody można dodać kilka kropel syropu mentolowego, sok z cytryny, jedną lub dwie łyżki miodu oraz imbir. Należy też codziennie płukać gardło słoną wodą, żeby pozbyć się śluzu i złagodzić stan zapalny.
Jeśli kaszel nasila się w nocy, możesz położyć więcej poduszek, aby podnieść głowę wyżej. Ważne jest, aby unikać wszelkich czynników drażniących takich jak dym i kurz. Dzięki temu ataki kaszlu będą rzadsze, a gardło nie ulegnie ponownemu podrażnieniu.
Leki rozrzedzające plwocinę lub tłumiące kaszel powinny być stosowane w ostateczności i po konsultacji z lekarzem. W wielu przypadkach organizm jest w stanie samodzielnie zwalczyć chorobę, a kaszel jest jednym ze sposobów samoleczenia.
Aby szybko wyleczyć kaszel i uniknąć możliwych powikłań (zapalenie oskrzeli, zapalenie płuc), lepiej skonsultować się z lekarzem. Lekarz rodzinny lub pulmonolog wybierze odpowiedni syrop i dostosuje go do rodzaju kaszlu.
Kaszel może stać się przewlekły (trwać dłużej niż osiem tygodni) lub rozwijać się na tle innych chorób (astma, nieżyt nosa, choroby płuc). Objawy przewlekłego kaszlu:
- uporczywy ból gardła;
- drapanie w gardle;
- zachrypnięty głos;
- trudności z oddychaniem;
- ból i ciężkość w klatce piersiowej w czasie głębokiego wdechu i wydechu.
Chory nie cierpi na infekcje dróg oddechowych, jeżeli kaszel pojawia się tylko rano. Regularny poranny kaszel może wskazywać na choroby płuc (zwłóknienie płuc, rak płuc), choroby układu oddechowego (gruźlica) lub choroby serca (niewydolność serca). Dlatego ważne jest, aby udać się do lekarza i poddać się badaniu – przede wszystkim prześwietleniu klatki piersiowej.
Innymi przyczynami przewlekłego kaszlu mogą być alergie, palenie tytoniu, długotrwałe stosowanie niektórych leków (np. leków normalizujących ciśnienie krwi – inhibitorów ACE). Przewlekły kaszel może mieć również podłoże psychogenne, bez żadnej fizjologicznej przyczyny. Kaszel psychogenny występuje na tle nerwowym lub nerwicowym.
Kaszel u noworodków może wystąpić na skutek suchego powietrza. Suchego kaszlu u niemowląt można się pozbyć, zapewniając chłodne, wilgotne powietrze w pomieszczeniu (18-22 °C przy względnej wilgotności 50-70%). Należy jednak pamiętać, że kaszel jest uważany za typowy objaw infekcji dróg oddechowych i alergii, dlatego wymaga natychmiastowej diagnozy lekarza.
Jak wyleczyć kaszel? Kiedy należy zwrócić się do lekarza?
Jeśli leczenie domowe nie pomaga, a kaszel trwa dłużej niż cztery tygodnie, należy skonsultować się z lekarzem. Należy obserwować przebieg kaszlu i inne objawy choroby, aby określić, kiedy należy niezwłocznie przeprowadzić badanie.
Objawy kaszlu, z którymi należy zwrócić się do lekarza:
- duszności i zadyszka;
- ból w klatce piersiowej;
- przewlekła zgaga;
- krwioplucie;
- zaburzenia snu i nocne poty;
- stan podwyższonej temperatury trwający siedem dni lub dłużej;
- podwyższone ryzyko zakażenia gruźlicą lub wirusem HIV.
Należy niezwłocznie udać się do lekarza, jeśli atak kaszlu jest związany z obecnością ciała obcego w drogach oddechowych. Należy również zasięgnąć porady lekarskiej, jeśli kaszel trwa trzy-cztery tygodnie.
Kaszel rzadko stanowi objaw poważnej choroby, ale należy słuchać swojego organizmu i zapoznać się ze sprawdzonymi informacjami, żeby móc odróżnić przeziębienie, alergię i ciężki przypadek, który wymaga konsultacji lekarza rodzinnego.
