Zaburzenia snu mają negatywny wpływ na ogólny stan zdrowia i jakość życia. Brak snu obniża na przykład zdolność do bezpiecznego prowadzenia pojazdów i zwiększa ryzyko rozwoju chorób układu krążenia, cukrzycy oraz otyłości.
Co powoduje zaburzenia snu?
Przyczyny zaburzeń snu mogą być zróżnicowane. W większości przypadków jednak są powiązane ze stylem życia, trybem snu i czuwania oraz stanem zdrowia. Objawy zaburzeń snu obejmują:
- nadmierną senność i zmęczenie w ciągu dnia;
- płytki sen i częste wybudzenia w nocy;
- nieregularny oddech i nadmierną ruchliwość w czasie snu;
- trudności z zaśnięciem.
Często przyczyną zaburzeń snu jest stres, nałogi, przyjmowanie niektórych leków, a także warunki pracy. Na przykład niedobór snu u osób pracujących w systemie zmianowym (szczególnie na zmiany nocne) skutkuje zwiększonym ryzykiem rozwoju cukrzycy i problemów z wagą. Do najczęstszych zaburzeń snu należą:
- bezsenność, która powoduje problemy z zasypianiem i ponownym zaśnięciem w nocy po przebudzeniu;
- bezdech senny – przerwy w oddychaniu, którym często towarzyszy chrapanie;
- zespół niespokojnych nóg, który powoduje dyskomfort i potrzebę poruszania nogami podczas prób zaśnięcia;
- narkolepsja – silna senność i nagłe zasypianie w ciągu dnia (na przykład podczas prowadzenia samochodu).
Wiele zaburzeń snu można skutecznie leczyć. Niektóre osoby mogą nie zauważać swoich problemów ze snem przez długi czas i budzić się wypoczęte, mimo że śpią znacznie krócej, niż powinny, mają płytki lub niespokojny sen. Po pewnym czasie jednak zaczynają odczuwać zmęczenie i skutki bezsenności.
Co zrobić, żeby zasnąć?
Zgodnie z wytycznymi Amerykańskiej Akademii Medycyny Snu, bezsenność definiuje się jako przewlekłe trudności z zasypianiem, nieprawidłową długość lub jakość snu. Bezsenność ma wiele potencjalnych przyczyn i objawów, ale jej rozpoznanie zależy od dwóch głównych czynników:
- Zaburzenia snu, które występują niezależnie od okoliczności.
- Przykre dolegliwości w ciągu dnia spowodowane niską jakością lub czasem trwania snu (stres, rozdrażnienie, wybuchy emocjonalne).
Bezsenność może być krótkotrwała (utrzymuje się przez okres poniżej trzech miesięcy) lub przewlekła (trwa powyżej trzech miesięcy). Przyczynę zaburzeń snu pomoże wykryć lekarz neurolog. Sposób leczenia bezsenności zależeć będzie od objawów, które doskwierają danemu pacjentowi. Większość przypadków bezsenności można podzielić na dwa typy:
- Trudności z zaśnięciem. Najczęściej występują u osób, których rytm życia nie jest zsynchronizowany z powodu czynników takich jak zaburzenia biorytmu lub nieregularny harmonogram pracy (na przykład praca zmianowa).
- Trudności z ponownym zaśnięciem po wybudzeniu się z krótkiego snu. Ten rodzaj bezsenności często dotyczy osób starszych i tych, które przed snem spożywają alkohol, kawę lub palą tytoń.
Niektórzy pacjenci borykają się z bezsennością mieszaną, która obejmuje zarówno problemy z zasypianiem, jak i zaburzenia długości i jakości snu. Szczególnie osoby cierpiące na bezsenność przewlekłą mogą doświadczać objawów bezsenności mieszanej.
Metody leczenia problemów ze snem obejmują zmiany trybu życia i codziennych nawyków. Osoby cierpiące na bezsenność powinny:
- wyeliminować drzemki w ciągu dnia, zwłaszcza w godzinach popołudniowych;
- ograniczyć spożycie alkoholu, kofeiny i palenie tytoniu w godzinach wieczornych;
- unikać spożywania posiłków o późnej porze;
- regularnie ćwiczyć w ciągu dnia;
- przestrzegać stałego harmonogramu snu – kłaść się spać i wstawać każdego dnia o tej samej porze.
Oprócz prowadzenia zdrowego trybu życia i przestrzegania zbilansowanej diety może być konieczne wdrożenie leczenia farmakologicznego lub psychoterapii (na przykład poznawczo-behawioralnej). W zależności od diagnozy i wyników badań lekarz zaleci odpowiedni sposób leczenia bezsenności, biorąc pod uwagę indywidualny stan zdrowia i sytuację pacjenta.
Jak poprawić jakość snu, mając nerwicę?
Jeśli niespokojny, przerywany sen jest spowodowany nerwicą, należy skonsultować się z neurologiem. Bezsenność w przebiegu nerwicy często jest skutkiem nasilenia wielu czynników psychologicznych (apatii, zmęczenia, lęków, traum). Zaburzenia snu na tle nerwicowym leczy się przy pomocy terapii farmakologicznej (leki nasenne, uspokajające, przeciwlękowe).
Leczenie bezsenności w nerwicy polega również na nauce zarządzania stresem i oddziaływaniu psychoterapeutycznym (psychoterapia indywidualna lub grupowa). Pacjent powinien unikać silnego stresu i obciążenia psychicznego oraz nauczyć się zdrowych sposobów radzenia sobie z emocjami.
Jak leczyć zaburzenia snu spowodowane długotrwałym stresem?
Leczenie zaburzeń snu wywołanych długotrwałym stresem polega na farmakoterapii – przyjmowaniu leków przeciwdepresyjnych i uspokajających. Aby opanować stres, często stosuje się także ćwiczenia oddechowe i techniki medytacyjne. Zalecane są również spacery na świeżym powietrzu, zmiana diety na zdrowszą i skorzystanie z pomocy psychologa (w razie potrzeby).
Jakie mogą być skutki przewlekłego niedoboru snu?
Sen odgrywa kluczową rolę w regeneracji fizycznej i psychicznej, dlatego brak jego odpowiedniej ilości może prowadzić do różnych negatywnych skutków. Przewlekły niedobór snu może mieć znaczny wpływ na ogólną kondycję zdrowotną i funkcjonowanie organizmu. Skutki niedoboru snu:
- obniżenie odporności organizmu, zwiększona podatność na infekcje;
- problemy z sercem i naczyniami krwionośnymi (między innymi choroby serca, nadciśnienie);
- zaburzenia równowagi hormonalnej;
- choroby metaboliczne (w tym otyłość, cukrzyca typu 2);
- zaburzenia pracy tarczycy.
Osoby doświadczające problemów ze snem mają również zwiększone ryzyko wystąpienia problemów psychicznych. Badania dowiodły, że osoby, które chronicznie nie dosypiają, są bardziej podatne na depresję, uczucie lęku, niepokoju, paranoi.
Ile godzin powinno się spać?
Zdrowa osoba potrzebuje około 7-9 godzin snu. Wyniki badań pokazują, że nie należy odkładać wysypiania się na weekend. Niedobór snu w dni pracujące powoduje negatywne skutki, których nie jest w stanie zniwelować wysypianie się w dni wolne. Regularność pór zasypiania i wstawania jest zatem kluczowa.
Co pomaga złagodzić nerwy?
Jeśli bezsenność występuje na tle nerwicy, stresu i innych stanów chorobowych, trzeba wyciszyć układ nerwowy z pomocą środków przepisanych przez lekarza. Nie należy przyjmować tabletek nasennych i innych leków dostępnych bez recepty bez kontroli lekarza. Samoleczenie prowadzi do pogorszenia samopoczucia i zwiększa ryzyko rozwoju innych schorzeń.
Przyczyn może być wiele, dlatego najlepiej zwrócić się o pomoc do lekarza. W niektórych przypadkach potrzebne będzie kompleksowe leczenie przy współpracy neurologa i psychologa.
Jakie witaminy pomagają wzmocnić układ nerwowy?
Aby wspomóc pracę układu nerwowego, można przyjmować preparaty witaminowe. Lekarz zaleci odpowiednie środki, które zawierają minerały, mikroelementy i makroelementy. Witaminy z grupy B mają korzystny wpływ na układ nerwowy, poprawiają koncentrację i usprawniają procesy metaboliczne w organizmie.
Dobór witamin zależy od diagnozy postawionej przez lekarza. Na przykład na zaburzenia snu w ciąży zaleca się stosowanie suplementów z kwasem foliowym, witaminami B1, B6, B9, C, a także minerałami (potasem, magnezem, żelazem). Jeśli kobiecie w ciąży dokucza nerwica i bezsenność, nie powinna zażywać leków nasennych. Kobietom ciężarnym przepisuje się raczej leki przeciwdepresyjne bezpieczne dla płodu.
O tym, jak długo powinno się przyjmować witaminy, powinien decydować lekarz. Dotyczy to zwłaszcza osób, u których zdiagnozowano problemy z układem nerwowym, ciśnieniem krwi i biciem serca.
