Kość krzyżowa i kość ogonowa łączą kręgosłup lędźwiowy z kośćmi miednicy oraz umożliwiają siedzenie i chodzenie. Jeśli odczuwasz ból kości ogonowej, powinieneś skonsultować się z proktologiem.
Czym jest kokcygodynia?
Kokcygodynia (zespół bólowy kości ogonowej) jest stanem patologicznym charakteryzującym się ciągłym bólem kości ogonowej, zwykle wynikającym z jej urazów. Ból w okolicy kości ogonowej może pojawić się również w wyniku chorób ginekologicznych, urologicznych lub proktologicznych (zapalenie gruczołu krokowego, hemoroidy). Kokcygodynia nie zagraża życiu, ale może powodować powikłania w postaci torbieli, przepukliny kości ogonowej, ograniczonej mobilności ruchowej i wymagać leczenia.
Objawy kokcygodynii
Kokcygodynia objawia się ostrym i uporczywym bólem w okolicy kości ogonowej, który ma napadowy charakter. Objawy kokcygodynii:
- uczucie ciężkości w dolnej części kręgosłupa;
- swędzenie odbytu;
- dyskomfort przy wypróżnianiu;
- częste wahania nastroju;
- stany depresyjne.
Kokcygodynia może powodować ból w podbrzuszu, udzie lub pośladkach. W przypadku kokcygodynii spowodowanej chorobami proktologicznymi ból odczuwany jest między kością ogonową a odbytem.
| Stadium kokcygodynii | Charakterystyka | Leczenie |
| Wczesne stadium | Pojawienie się bólu i dyskomfortu w obrębie kości ogonowej | Maści, środki przeciwbólowe, kompresy chłodzące |
| Stadium zaostrzenia choroby | Pojawienie się ostrego bólu w okolicy kości ogonowej, któremu może towarzyszyć obrzęk i zaczerwienienie skóry | Podanie antybiotyków, leczenie miejscowe za pomocą maści, preparaty rozkurczowe |
| Stadium przewlekłej kokcygodynii | Długotrwały ból i dyskomfort w obrębie kości ogonowej; czasami mogą tworzyć się ropnie | Maści lecznicze, środki przeciwbólowe, fizjoterapia |
Ból w dolnej części kręgosłupa może nasilać się podczas chodzenia. W przypadku zwichnięcia kości ogonowej może wystąpić ograniczona ruchomość dolnych stawów.
Przyczyny kokcygodynii (bólu kości ogonowej)
Kokcygodynia jest najczęściej spowodowana urazem kości ogonowej (w wyniku upadku, uderzenia). Inne przyczyny bólu kości ogonowej to:
- przepuklina kości ogonowej;
- hemoroidy;
- zapalenie odbytnicy;
- zapalenie kości ogonowej;
- długotrwałe siedzenie na twardej powierzchni;
- powikłania po operacjach proktologicznych;
- ucisk nerwu kulszowego.
Kobiety często odczuwają ból kości ogonowej w czasie ciąży z powodu rozszerzania okolic miednicy. Ból kości ogonowej może również wystąpić po trudnym porodzie (zbyt duży płód, niewystarczające rozejście się kości miednicy). Ból kości ogonowej u mężczyzn może wystąpić w wyniku chorób urologicznych (gruczolak gruczołu krokowego, zapalenie gruczołu krokowego).
Kokcygodynia powstała z przyczyn neurologicznych
Ból kości ogonowej może wystąpić z powodu nieprawidłowości w zakończeniach nerwowych. Uciśnięty nerw w dolnej części kręgosłupa może powodować ból kości ogonowej. Przyczyny kokcygodynii związane z neurologią:
- ucisk nerwu kulszowego;
- przepuklina i torbiele kości ogonowej;
- procesy zapalne we włóknach nerwowych kręgosłupa;
- zapalenie mięśni lędźwiowych;
- powikłania po operacjach dolnego odcinka kręgosłupa.
W przypadku schorzeń neurologicznych kość ogonowa boli podczas leżenia na plecach,długotrwałego siedzenia i ciężkiej aktywności fizycznej. W przypadku długotrwałego bólu kości ogonowej należy skonsultować się z neurologiem.
Kokcygodynia powstała po urazie
Kokcygodynia powstała po urazie rozwija się po urazie kręgosłupa lub miednicy. Ból kości ogonowej może być związany z jej zwichnięciem lub podwichnięciem w wyniku upadku lub uderzenia. Ból może nie pojawić się od razu, ale nawet kilka tygodni lub miesięcy po uderzeniu. Objawy kokcygodynii powstałej po urazie:
- ból o charakterze napadowym (promieniujący do pośladka lub okolicy krocza);
- obrzęk kości ogonowej;
- ból podczas defekacji;
- ból kości ogonowej podczas pochylania się;
- ból kości ogonowej.
W wyniku urazu może dojść do przemieszczenia kości ogonowej, co objawia się silnym bólem. Badanie palpacyjne i wizualne może ujawnić skrzywienie kości ogonowej w lewo lub w prawo. Jeśli kość ogonowa jest skrzywiona, należy udać się do chirurga.
Kokcygodynia u dzieci
Kokcygodynia u dzieci występuje dość rzadko i może być związana z wrodzonymi schorzeniami kręgosłupa (podwichnięcie stawu biodrowego, dysplazja stawu biodrowego) lub urazem odcinka krzyżowego. Na zdjęciach rentgenowskich u niektórych dzieci widoczne jest wgłębienie na kości ogonowej, które zwykle zanika w miarę kształtowania się kręgosłupa.
Wgłębienie na kości ogonowej może przekształcić się w torbiel, może powodować ból w dolnej części kręgosłupa i wymaga obowiązkowego skierowania do neurologa dziecięcego. Jeśli ból kości ogonowej nie ustępuje, dziecko odczuwa dyskomfort podczas siedzenia i występuje ograniczona mobilność ruchowa, konieczna jest konsultacja z pediatrą w celu wykluczenia poważnych urazów dolnego odcinka kręgosłupa.
Dlaczego kość ogonowa boli podczas siedzenia?
Kość ogonowa może boleć podczas długotrwałego siedzenia na twardej powierzchni i z nogami podciągniętymi do klatki piersiowej. W takiej pozycji kość ogonowa jest bardzo obciążona i odczuwa się dyskomfort z powodu nadmiernego przeciążenia. Kość ogonowa może również boleć podczas siedzenia z powodu urazów, uciskania zakończeń nerwowych w kości krzyżowej i chorób proktologicznych (hemoroidy, szczelina odbytu).
Jak pozbyć się bólu kości ogonowej?
Ból kości ogonowej można uśmierzyć za pomocą środków przeciwbólowych i przeciwzapalnych. Umiarkowane ćwiczenia mogą pomóc w wyeliminowaniu bólu kości ogonowej. W przypadku kokcygodynii stosuje się również masaż leczniczy tkanek otaczających kość ogonową. Zespół bólowy kości ogonowej jest związany z chorobami odbytnicy i aby go skutecznie wyeliminować, należy umówić się na konsultację z proktologiem.
Diagnostyka kokcygodynii
Podczas pierwszej wizyty proktolog zbada kość ogonową i odbyt, przeprowadzi wywiad lekarski i zleci dodatkowe badania. Diagnostyka kokcygodynii obejmuje:
- RTG, MRI (rezonans magnetyczny) kręgosłupa;
- USG narządów miednicy mniejszej (w celu wykluczenia chorób ginekologicznych i proktologicznych);
- rektoskopię (badanie endoskopowe błony śluzowej odbytnicy).
Aby odpowiednio przygotować się do wizyty u proktologa, dobrze jest zadbać o wypróżnienie się i pozostać na czczo przez osiem godzin przed wizytą. Lekarz może również zlecić dodatkowe badania, np. kolonoskopię i badanie kału.
Leczenie kokcygodynii
Leczenie kokcygodynii ma na celu wyeliminowanie choroby, która ją powoduje. Zespół bólowy kości ogonowej jest eliminowany poprzez leczenie chorób proktologicznych (hemoroidy, szczelina odbytu). Bólu kości ogonowe można pozbyć sięj za pomocą fizjoterapii (ćwiczenia terapeutyczne, masaż) i leków (maści, zastrzyki).
Zastrzyki z preparatami przeciwbólowymi i przeciwzapalnymi (blokada kości ogonowej) wykonuje się między odcinkiem krzyżowym kręgosłupa a kością ogonową, co łagodzi ból po pierwszym zabiegu. W przypadku poważnych urazów dolnego odcinka kręgosłupa lub miednicy konieczna może być interwencja chirurgiczna i usunięcie kości ogonowej.
Kokcygodynia: leczenie w warunkach domowych
Kiedy kość ogonowa jest stłuczona, nie powinna być leczona w domu, ponieważ stopień uszkodzenia określa lekarz. Tylko odpowiedni specjalista może przepisać niezbędne leki. Istnieją jednak sposoby na złagodzenie bólu kości ogonowej. Wtedy należy:
- zażyć dostępny bez recepty środek przeciwbólowy;
- zastosować zimny okład na stłuczone miejsce przez 10-15 minut;
- samodzielnie masować mięśnie otaczające kość ogonową;
- mniej siedzieć i więcej się ruszać.
Samodzielne leczenie może być szkodliwe dla zdrowia, dlatego w przypadku nawracającego bólu kości ogonowej należy skonsultować się z proktologiem. Wizyta u lekarza jest konieczna, jeśli kokcygodynia nie ustąpi w ciągu tygodnia.
