Czym jest nerw kulszowy?
Nerw kulszowy to duży pień nerwowy, który wychodzi od korzeni lędźwiowych i krzyżowych rdzenia kręgowego i biegnie wzdłuż tylnej części nogi aż do stopy. Nerw kulszowy pełni funkcje ruchowe (skurcz mięśni nogi) i czuciowe (odczuwanie ciepła, dotyku, bólu).
Przyczyny zapalenia nerwu kulszowego
Ból nerwu kulszowego jest zwykle spowodowany uciskiem na nerw (kompresją). Ucisk na nerw kulszowy może wystąpić w kanale kręgowym, w okolicy kręgów, pomiędzy mięśniami pośladków lub nogi.
Przyczyny zapalenia nerwu kulszowego
Nerw kulszowy może być uciskany przez guz, obrzęk, krążki międzykręgowe, kurczące się mięśnie, ropień. Przyczyny ucisku na nerw kulszowy:
- kręgozmyk (przemieszczenie krążków międzykręgowych);
- przepuklina międzykręgowa;
- stenoza (zwężenie) kanału kręgowego;
- choroba zwyrodnieniowa stawów (powoduje ograniczenie ruchomości kręgosłupa);
- guzy i ropnie w obrębie miednicy mniejszej (uciskają nerw po jego wyjściu z kanału kręgowego);
- urazy kręgosłupa i tkanek miękkich w okolicy lędźwiowej.
Przyczyną schorzeń kręgosłupa mogą być zmiany związane z wiekiem, stany zapalne stawów, siedzący tryb życia i cukrzyca. Rozwojowi rwy kulszowej sprzyja nadwaga, wysoki wzrost i długotrwałe przebywanie w pozycji siedzącej (na przykład zawodowi kierowcy) z powodu nadmiernego nacisku na nerw. Palenie tytoniu również zwiększa ryzyko zapalenia nerwu kulszowego.
Objawy zapalenia nerwu kulszowego (rwy kulszowej)
Głównym objawem zapalenia nerwu kulszowego jest ból, który obejmuje pośladek i rozprzestrzenia się wzdłuż tylnej części nogi. Ból przy rwie kulszowej jest ostry, kłujący, przeszywający i może nasilać się przy chodzeniu i napięciu statycznym (trzymanie nóg w górze).
Ucisk nerwu kulszowego jest w większości przypadków jednostronny (po jednej stronie), ale może być również obustronny (ból występuje jednocześnie po lewej i prawej stronie). Objawy zapalenia nerwu kulszowego:
- ból w pośladku promieniujący do nogi;
- utykanie;
- trudności w poruszaniu nogą;
- osłabienie nogi.
Objawem uciskania nerwu krzyżowego może być również zmniejszona wrażliwość skóry w obszarze, w którym znajdują się zakończenia nerwowe (tylna część nogi). Jeśli występują objawy zapalenia nerwu kulszowego, należy skonsultować się z neurologiem.
Rwa kulszowa u kobiet w ciąży
Nerw kulszowy u kobiet w ciąży ulega zapaleniu na skutek powiększenia macicy i brzucha, które powodują zwiększone obciążenie mięśni okolicy lędźwiowej. Napięcie mięśni okolicy lędźwiowej prowadzi z kolei do ucisku na korzenie nerwowe i powstawania wokół nich obrzęków. W celu leczenia zapalenia nerwu kulszowego w ciąży neurolog dobierze leki bezpieczne dla nienarodzonego dziecka.
Zapalenie nerwu kulszowego u dzieci
Rwa kulszowa u dzieci występuje bardzo rzadko. Przyczyną zapalenia nerwu kulszowego u dzieci mogą być urazy okolicy lędźwiowej: zwichnięcia i złamania kręgów w wyniku upadków na plecy i gwałtownych skoków na nogi z wysokości. Przyczyną rwy kulszowej u dzieci mogą być również guzy kręgosłupa.
Diagnozowanie zapalenia nerwu kulszowego
Rwę kulszową może zdiagnozować lekarz neurolog podczas wizyty, na podstawie badania ogólnego oraz oceny wrażliwości i ruchomości kończyn. Jeśli nerw kulszowy jest objęty stanem zapalnym, neurolog wykona badanie odruchów i elektromiografię (badanie impulsów elektrycznych pochodzących ze skurczów mięśni). Diagnostyka zapalenia nerwu kulszowego obejmuje także tomografię komputerową i rezonans magnetyczny kręgosłupa.
Jeśli ból występuje tylko w dolnej części pleców, zapalenie nerwu kulszowego może być mylone z bólem nerek (na przykład na skutek odmiedniczkowego zapalenia nerek lub kolki nerkowej), dlatego neurolog może dodatkowo zalecić badanie moczu.
Ból nogi spowodowany uciskiem na nerw kulszowy może być również mylony z zakrzepicą dużych tętnic, w którym to przypadku konieczna jest konsultacja z chirurgiem.
Jak leczy się rwę kulszową?
Leczenie zapalenia nerwu kulszowego jest złożone i zwykle wymaga połączenia farmakoterapii i fizykoterapii. W przypadku zapalenia nerwu kulszowego wskazane może być również leczenie chirurgiczne. Leki na rwę kulszową obejmują środki przeciwzapalne i przeciwbólowe. W cięższych przypadkach neurolog może również przepisać hormony przeciwzapalne.
Ćwiczenia na zapalenie nerwu kulszowego mają na celu rozluźnienie mięśni lędźwiowych i mogą obejmować zginanie i skręcanie tułowia. Masaż leczniczy, zalecony przez lekarza, pomoże złagodzić ból towarzyszący zapaleniu nerwu kulszowego. W trakcie ataku rwy kulszowej nie należy wykonywać gwałtownych ruchów, rozgrzewać ani masować bolącego obszaru, a także podnosić ciężkich przedmiotów.
Kiedy wskazana jest operacja rwy kulszowej?
Wskazaniem do operacji jest uporczywe utrzymywanie się objawów rwy kulszowej przez dwa do trzech miesięcy, częste nawroty (zaostrzenie objawów po ich wcześniejszym ustąpieniu) oraz brak odpowiedzi na leczenie farmakologiczne. Leczenie chirurgiczne jest konieczne jeśli doszło do rozwoju przepukliny lub przemieszczenia krążka międzykręgowego.
Profilaktyka rwy kulszowej
Aby zapobiec rwie kulszowej, należy zadbać o regularną aktywność fizyczną: rozgrzewkę w ciągu dnia pracy co jedną lub dwie godziny, poranne ćwiczenia, spacery. Również pływanie i ćwiczenia wzmacniające mięśnie pleców pomogą zapobiec zapaleniu nerwu kulszowego. Jeśli występują bóle pleców, należy w porę skonsultować się z neurologiem, aby zapobiec rozwojowi choroby kręgosłupa.
Czym skutkuje nieleczone zapalenie nerwu kulszowego?
Długotrwałe i nieleczone zapalenie nerwu kulszowego może prowadzić do rozwoju przewlekłego (ciągłego) bólu. Przy przewlekłej rwie kulszowej wrażliwość skóry zmniejsza się na stałe, chód jest nieprawidłowy, a wytrzymałość organizmu obniżona.
