Czym jest hormon luteinizujący (LH)?
Hormon luteinizujący (LH) — to hormon wytwarzany przez przednią część przysadki mózgowej (gruczoł zlokalizowany w mózgu), niezbędny do funkcjonowania układu rozrodczego. LH wpływa na ogólny poziom hormonów i stymuluje produkcję estrogenu i progesteronu u kobiet oraz testosteronu u mężczyzn. Hormony luteinizujący i folikulotropowy regulują procesy rozrodcze i są ważne dla diagnozowania zaburzeń płodności (zdolności do zapłodnienia/zajścia w ciążę).
Jaką funkcję pełni LH w organizmie kobiety i mężczyzny?
Zadaj pytanie endokrynologii «Doctorpro»
Hormon luteinizujący wpływa na dojrzewanie komórek płciowych, zapłodnienie i popęd seksualny. Funkcje hormonu luteinizującego w organizmie kobiety:
- wzrost i dojrzewanie pęcherzyków jajnikowych (niezbędne do przygotowania się do ewentualnej ciąży);
- stymulacja owulacji (wyjście komórki jajowej z jajnika w celu zapłodnienia);
- tworzenie ciałka żółtego (gruczołu regulującego cykl menstruacyjny i implantację zapłodnionej komórki jajowej do macicy).
LH u kobiet stymuluje produkcję estrogenów niezbędnych do utrzymania zdrowia układu rozrodczego i sercowo-naczyniowego oraz przyspieszenia metabolizmu. Hormon luteinizujący powoduje również produkcję progesteronu, odpowiedzialnego za rozwój płodu i przygotowanie gruczołów mlecznych do laktacji.
Lutropina u mężczyzn odpowiada za produkcję testosteronu, niezbędnego do utrzymania popędu seksualnego i potencji. Hormon luteinizujący u mężczyzn wpływa również na proces dojrzewania plemników w kanalikach nasiennych.
Lutropina u dzieci odpowiada za proces rozwoju płciowego i osiąga szczytowy poziom w okresie dojrzewania. LH przyczynia się do kształtowania się drugorzędowych cech płciowych (wzrost włosów na ciele, rozwój gruczołów sutkowych, wzrost masy mięśniowej).
Jak zmienia się poziom LH w trakcie cyklu miesiączkowego?
Poziom hormonu luteinizującego jest najniższy w fazie folikularnej (w ciągu pierwszych dwóch tygodni cyklu miesiączkowego), osiąga maksimum w trakcie owulacji i spada w fazie lutealnej (pod koniec cyklu). W okresie menopauzy poziom hormonu luteinizującego wzrasta z powodu zmniejszenia produkcji estrogenów i wynosi 14,2-52,3 IU/L. Tabela poniżej ukazuje normę poziomu LH w trakcie cyklu menstruacyjnego.
| Norma hormonu luteinizującego u kobiet | ||
| Faza cyklu | Dni cyklu | Poziom LH (IU/L) |
| Faza folikularna | 1–13 | 1,68-15 |
| Owulacja | około 14 | 21,9-56,6 |
| Faza lutealna | 15–28 | 0,61-16,3 |
Dlaczego hormon luteinizujący jest ważny dla owulacji?
Hormon luteinizujący odpowiada za nadejście owulacji i sprzyja uwolnieniu komórki jajowej z jajnika. Podczas owulacji gwałtowny wzrost poziomu LH w połowie cyklu menstruacyjnego powoduje pęknięcie dojrzałego pęcherzyka jajnikowego, co sprawia, że komórka jajowa staje się zdolna do zapłodnienia. Po zakończeniu owulacji hormon luteinizujący przygotowuje błonę śluzową macicy (endometrium) do ewentualnego zagnieżdżenia się zapłodnionej komórki jajowej. Przy niewystarczającym poziomie LH owulacja nie następuje i może dojść do zaburzeń cyklu miesiączkowego.
Jaka jest norma hormonu luteinizującego u kobiet?
Norma hormonu luteinizującego u kobiet wynosi od 0,61 do 56,6 IU/L i może się zmieniać w zależności od fazy cyklu miesiączkowego. Po zapłodnieniu komórki jajowe przestają dojrzewać w jajnikach, wzrasta poziom hormonów żeńskich (progesteronu i estrogenu), a poziom lutropiny spada. Poziom hormonu luteinizującego w ciąży wynosi zgodnie z normą mniej niż 1,5 lU/l. W przypadku wzrostu lub spadku LH należy umówić się na konsultację u ginekologa.
Jaka jest norma hormonu luteinizującego u mężczyzn?
Norma hormonu luteinizującego u mężczyzn wynosi 1,24-7,8 IU/L. W przeciwieństwie do kobiet u mężczyzn poziom LH pozostaje stabilny i nie zmienia się w ciągu miesiąca, może nieznacznie wzrastać wraz z wiekiem (60-70 lat). W przypadku podwyższonego lub obniżonego poziomu hormonu luteinizującego u mężczyzn zaleca się skonsultowanie się z endokrynologiem.
Jakie objawy wskazują na podwyższony poziom hormonu luteinizującego u kobiet i mężczyzn?
Objawem podwyższonego poziomu lutropiny są zaburzenia płodności (brak poczęcia po 12 miesiącach prób przy regularnym życiu seksualnym). Inne objawy podwyższonego poziomu LH u kobiet i mężczyzn:
- zaburzenia cyklu miesiączkowego (nieregularne, skąpe lub brak miesiączki);
- wysypka i zwiększona tłustość skóry;
- zmniejszenie libido;
- wzrost masy tłuszczowej ciała;
- zmniejszenie masy mięśniowej;
- zaburzenia erekcji.
Podwyższony poziom hormonu luteinizującego u kobiet może objawiać się nadmiernym owłosieniem (na twarzy, klatce piersiowej). U mężczyzn objawem podwyższonego poziomu hormonu luteinizującego jest ginekomastia (powiększenie gruczołów piersiowych typu kobiecego).
Jakie są objawy obniżonego poziomu hormonu luteinizującego u kobiet i mężczyzn?
Niski poziom LH objawia się bezpłodnością i zmniejszeniem popędu seksualnego. Inne objawy obniżonego poziomu lutropiny u kobiet i mężczyzn:
- brak miesiączki lub skąpe miesiączki;
- niezdolność do donoszenia ciąży;
- trudności z osiągnięciem i utrzymaniem erekcji;
- suchość pochwy;
- szybkie zmęczenie i osłabienie;
- niepokój i drażliwość.
U dzieci objawem niskiego poziomu LH jest opóźnienie rozwoju płciowego. Obniżony poziom hormonu luteinizującego może również powodować bóle głowy i częste wahania nastroju.
Jakie są przyczyny podwyższonego poziomu LH u kobiet i mężczyzn?
LH u kobiet i mężczyzn może być podwyższone w przypadku zaburzeń funkcjonowania układu płciowego i hormonalnego. Możliwe przyczyny podwyższonego poziomu hormonu luteinizującego u kobiet i mężczyzn:
- guzy przysadki mózgowej;
- zespół policystycznych jajników;
- choroby genetyczne (zespół Turnera);
- zaburzenia czynności nadnerczy (choroba Addisona);
- menopauza;
- choroby jąder (rak, skręt jądra);
- przyjmowanie niektórych leków (chemioterapia, opioidowe środki przeciwbólowe);
- otyłość.
Poziom LH może wzrosnąć w wyniku emocjonalnego i fizycznego przeciążenia. Zaburzenia hormonalne mogą być również spowodowane głodówką i rygorystycznymi dietami.
Dlaczego poziom hormonu luteinizującego może być obniżony u kobiet i mężczyzn?
Obniżony poziom lutropiny może wynikać z patologii przysadki mózgowej i podwzgórza (zespół Kallmanna, podwzgórzowego czynnościowego braku miesiączki). U kobiet niski poziom LH występuje w czasie ciąży i laktacji, a także przy niskiej masie ciała, kiedy ustają miesiączki. Poziom hormonu luteinizującego może również spaść w wyniku nadmiernego wysiłku fizycznego, stresu i niezbilansowanej diety.
Jak sprawdzić poziom LH w organizmie?
Aby sprawdzić poziom hormonów i poziom LH w organizmie, należy wykonać badanie krwi z żyły. Kobiety planujące ciążę mogą wykonać domowy test, który wskazuje nadejście owulacji. Kiedy komórka jajowa opuszcza jajnik, poziom hormonu luteinizującego wzrasta w moczu, co widać w wynikach testu (żeby je zobaczyć, trzeba oddać mocz na pasek testowy). Domowe testy nie zawsze są dokładne, w przeciwieństwie do badań laboratoryjnych. Żeby zdiagnozować poziom LH, warto pójść do laboratorium i zrobić badanie krwi.
Jak przygotować się do badania LH?
Badanie krwi na poziom hormonu luteinizującego wykonuje się rano na czczo (po 8-12 godzinach przerwy w jedzeniu). Dozwolone jest picie wody niegazowanej. Przygotowanie do badania LH obejmuje:
- powstrzymanie się od spożywania alkoholu, tłustych i smażonych potraw na dobę przed badaniem;
- wykluczenie intensywnych ćwiczeń fizycznych na trzy dni przed badaniem;
- tymczasowe odstawienie leków (hormonalnych, steroidowych) zgodnie z zaleceniami lekarza;
- unikanie stresu;
- powstrzymanie się od palenia na godzinę przed badaniem.
Kobietom zaleca się wykonanie badania na LH w trzecim-piątym dniu cyklu menstruacyjnego. Dokładny dzień badania hormonów wyznacza ginekolog lub endokrynolog.
Jak przeprowadza się badanie poziomu LH?
Badanie poziomu LH przeprowadza się w centrum medycznym lub laboratorium poprzez pobranie krwi żylnej. Pielęgniarka zakłada na rękę opaskę uciskową, aby uwidocznić żyłę, dezynfekuje miejsce nakłucia i wprowadza igłę w celu pobrania próbki krwi. Procedura trwa około pięciu minut i nie powoduje dyskomfortu. Po pobraniu krwi nie zaleca się wykonywania gwałtownych ruchów, aby zapobiec zawrotom głowy.
Jak podnieść poziom hormonu luteinizującego?
Wzrost poziomu hormonu luteinizującego można osiągnąć poprzez zmianę stylu życia i przyjmowanie leków przepisanych przez lekarza. Sposoby na podwyższenie poziomu lutropiny:
- terapia hormonalna;
- umiarkowana aktywność fizyczna;
- unikanie stresu;
- zbilansowana dieta;
- co najmniej siedem godzin snu dziennie.
Aby znormalizować poziom hormonów, zaleca się rzucenie palenia i spożywania alkoholu. Konieczne jest również utrzymanie zdrowej masy ciała, ponieważ niedowaga może prowadzić do obniżenia poziomu LH.
Jak obniżyć poziom hormonu luteinizującego?
Aby obniżyć poziom hormonu luteinizującego, należy wyleczyć chorobę, która powoduje ten stan (zespół policystycznych jajników, guzy przysadki mózgowej). Aby ustalić przyczynę podwyższonego poziomu LH, należy umówić się na konsultację z endokrynologiem lub ginekologiem. Lekarz przeprowadzi badanie i przepisze terapię hormonalną. Aby znormalizować poziom hormonów, zaleca się również prowadzenie zdrowego trybu życia (umiarkowana aktywność fizyczna, zbilansowana dieta).
