Czym jest owulacja?
Owulacja – to faza cyklu menstruacyjnego, podczas której komórka jajowa jest uwalniana z jajnika w wyniku wyrzutu hormonu płciowego. Mówiąc prościej owulacja – to sygnał świadczący o gotowości organizmu kobiety do poczęcia dziecka. Komórka jajowa w ciągu pięciu dni przemieszcza się z jajnika przez jajowód do macicy. Gdy jajeczko przemieszcza się w dół jajowodu, w organizmie zwiększa się poziom progesteronu, który jest potrzebny do przygotowania błony śluzowej macicy do ciąży.
Sześć dni poprzedzających owulację, włącznie z nią, nazywanych jest „oknem płodności”, podczas którego wzrasta prawdopodobieństwo poczęcia. Po stosunku bez zabezpieczenia plemniki mogą pozostać w jajowodach kobiety do pięciu dni, aby zapłodnić komórkę jajową po jej uwolnieniu. Dojrzałe jajeczko jest w stanie przeżyć od 12 do 24 godzin po rozpoczęciu owulacji.
Kiedy występuje owulacja?
Przeciętny cykl menstruacyjny trwa 28 dni. Owulacja występuje około 14 dnia przeciętnego cyklu miesiączkowego lub w połowie cyklu (10-16 dni przed pierwszym dniem kolejnej miesiączki). Fazy cyklu miesiączkowego:
- faza folikularna. Rozpoczyna się pierwszego dnia ostatniej miesiączki i trwa do owulacji. Czas trwania fazy folikularnej waha się od siedmiu do 40 dni, w zależności od długości cyklu menstruacyjnego;
- faza owulacji. Moment owulacji trwa od 12 do 24 godzin i towarzyszy mu uwolnienie komórki jajowej z jajnika;
- faza lutealna. Trwa od pierwszego dnia owulacji do pierwszego dnia kolejnej miesiączki. Długość fazy lutealnej waha się od 12 do 16 dni.
Wczesna owulacja (w 7-10 dniu cyklu) może być związana z krótkim cyklem menstruacyjnym, rezygnacją z hormonalnych środków antykoncepcyjnych, stresem. Regularna wczesna owulacja, której nie towarzyszy ból i pieczenie podczas stosunku płciowego czy ostry ból brzucha, jest normalnym zjawiskiem.
Opóźniona owulacja lub brak regularnej comiesięcznej owulacji może wskazywać na zespół policystycznych jajników, niedoczynność lub nadczynność tarczycy, przewlekły stres, przyjmowanie estrogenów, progestagenów i leków przeciwdepresyjnych lub nadużywanie substancji psychoaktywnych. Zwiększone ryzyko późnej owulacji występuje u kobiet z cukrzycą, otyłością lub niedowagą.
W rzadkich przypadkach opóźniona owulacja jest spowodowana zwiększoną produkcją prolaktyny (hiperprolaktynemią) podczas karmienia piersią. Przez dwa lata po pierwszej miesiączce nastolatki doświadczają również cykli bezowulacyjnych (brak owulacji co miesiąc) z powodu zmian hormonalnych.
Konsultacja ginekologiczna z powodu opóźnionej owulacji jest konieczna w przypadku podejrzenia nieprawidłowości w funkcjonowaniu jajników, na co mogą wskazywać nieregularne miesiączki, nadmierne owłosienie, nagły przyrost masy ciała, trądzik, przerzedzanie i wypadanie włosów. Po badaniu ginekolog może skierować na monitorowanie owulacji w celu określenia jej nieprawidłowości, stadium dojrzewania i wielkości pęcherzyków jajnikowych, zmian patologicznych macicy (mięśniaki, endometrioza, torbiele).
Ginekolog może również stymulować owulację poprzez sztuczny wzrost stężenia hormonów płciowych poprzez przepisanie leków. Hormony przyspieszą dojrzewanie pęcherzyków w jajnikach i wywołają owulację.
Jaka jest wydzielina podczas owulacji?
Podczas cyklu miesiączkowego z szyjki macicy do pochwy wydzielany jest śluz szyjkowy, którego konsystencja, wygląd i ilość zmienia się w zależności od dnia cyklu. Na kilka dni przed owulacją wzrasta produkcja estrogenu, przez co wydzielina staje się obfita, płynna i lepka w dotyku, z wyglądu przypominająca białko kurzego jajka. Wydzielina owulacyjna ma biały lub przezroczysty kolor i lepką konsystencję.
Jak wygląda wydzielina podczas owulacji? 
Brązowa wydzielina podczas owulacji może wskazywać na infekcje dróg rodnych, choroby zapalne narządów miednicy mniejszej, zespół policystycznych jajników, raka szyjki macicy. Jeśli wydzielina z pochwy ma brązowy, różowy lub zielony kolor, konieczna jest konsultacja ginekologiczna, aby ustalić przyczynę i wybrać sposób leczenia.
Objawy owulacji
Głównym objawem owulacji jest obfita, lepka wydzielina z pochwy o białym lub przezroczystym kolorze. Inne objawy owulacji to:
- dyskomfort w obrębie miednicy;
- zwiększone libido (popęd płciowy);
- bolesność piersi;
- zwiększona wrażliwość sutków;
- wzdęcia brzucha;
- skurcze;
- wyostrzony zmysł węchu.
Podczas owulacji pojawia się ból lub skurcze w dolnej części brzucha spowodowane uwolnieniem komórki jajowej z jajnika. Bóle głowy i nudności podczas owulacji mogą być spowodowane zmianami poziomu estrogenu i progesteronu.
Podstawowa temperatura podczas owulacji wzrasta o 0,3-0,7 °C na tle zmian hormonalnych. Aby wykryć wahania temperatury podczas owulacji, zaleca się mierzenie jej codziennie rano po przebudzeniu przez cały cykl menstruacyjny.
Kalendarz owulacji
Kalendarz owulacji pozwala obliczyć „okno płodności”, które może trwać do dziesięciu dni. Aby uzyskać dane dotyczące owulacji, należy określić datę pierwszego dnia ostatniej miesiączki i średni czas trwania cyklu menstruacyjnego.
American Pregnancy Association zaleca kobietom planującym ciążę uprawianie seksu bez zabezpieczenia co dwa dni w czasie trwania „okna płodności”. Aby zapobiec poczęciu, należy unikać seksu bez zabezpieczenia w czasie wskazanym w kalendarzu owulacji i na trzy do pięciu dni przed „oknem płodności”.
Ból podczas owulacji
Ból owulacyjny odczuwa około 40% kobiet. Podczas owulacji ból podbrzusza po prawej lub lewej stronie trwa od kilku minut do kilku godzin przez jeden lub dwa dni. Ból jajników podczas owulacji może być tępy i podobny do skurczów menstruacyjnych lub ostry i nagły (spowodowany uwolnieniem komórki jajowej z jajnika).
Bolesna owulacja może również wskazywać na zrosty (tkankę bliznowatą) w narządach miednicy mniejszej spowodowane endometriozą, zespołem Ashermana, niedrożnością jajowodów, torbielami jajników. Infekcja przenoszona drogą płciową (np. chlamydioza, rzeżączka, opryszczka) może być przyczyną ostrego i długotrwałego bólu podczas owulacji.
Krwawienie podczas owulacji
Nie więcej niż 5% kobiet doświadcza plamienia owulacyjnego (upławów z krwią). Podczas owulacji krwawe lub różowe upławy utrzymują się przez jeden lub dwa dni.
Obecność krwi w wydzielinie podczas owulacji jest spowodowana zwiększonym poziomem lutealnego progesteronu i hormonu luteinizującego (co jest normalne). Jednak owulacja z krwawymi upławami i nieregularne miesiączki mogą również wskazywać na uraz organów miednicy mniejszej, zaburzenia krzepnięcia krwi, polipy macicy lub torbiele jajników, raka macicy, szyjki macicy lub jajników.
Jak działają testy owulacyjne?
Testy owulacyjne pozwalają wykryć wzrost poziomu hormonu luteinizującego w moczu, którego stężenie wzrasta na 24-48 godzin przed opuszczeniem jajnika przez komórkę jajową. Przy 28-dniowym cyklu miesiączkowym zaleca się wykonanie testu owulacyjnego w 10-11 dniu, przy krótkim cyklu – cztery do sześciu dni przed połową cyklu.
