Czym jest ból piersi?
Ból piersi to zespół bólowy lub dyskomfort, który rozprzestrzenia się na jedną lub obie piersi, a także na okoliczne obszary (na przykład piersi mogą boleć po bokach, bliżej pach). Mastalgia może wystąpić u każdego. Około 70% kobiet i około 50-65% mężczyzn przynajmniej raz w życiu doświadczyło bólu piersi.
Jakie są rodzaje bólu piersi?
Ból piersi może być cykliczny i niecykliczny. Ból cykliczny występuje regularnie i jest związany z cyklem menstruacyjnym. Ból niecykliczny może być stały lub nieregularny.
Cykliczny ból piersi
Cykliczny ból piersi jest związany z cyklem menstruacyjnym i najczęściej pojawia się w wieku od 20 do 50 lat. Cechy charakterystyczne cyklicznego bólu piersi:
- zwykle jest wynikiem naturalnych zmian hormonalnych;
- pojawia się około jednego do dwóch tygodni przed rozpoczęciem menstruacji;
- może promieniować do okolicy pachowej;
- często towarzyszy mu obrzęk piersi;
- może wystąpić podczas przyjmowania lub zmiany leków hormonalnych (np. środków antykoncepcyjnych lub hormonalnej terapii zastępczej).
Cykliczny ból w jednej lub obu piersiach jest objawem możliwym do przewidzenia. Zazwyczaj ustępuje po menstruacji lub po menopauzie.
Niecykliczny ból piersi
Niecykliczny ból piersi nie jest związany z cyklem menstruacyjnym i najczęściej występuje po 40. roku życia. Cechy charakterystyczne niecyklicznego bólu piersi:
- może być przewlekły, stały lub niesystematyczny (miesiączka minęła, a piersi bolą i są nabrzmiałe);
- często pojawia się z powodu urazu i łagodnego guza piersi;
- zwykle dotyka jedną pierś lub zlokalizowany obszar, ale może rozprzestrzeniać się dyfuzyjnie (na całą pierś).
U kobiet ból piersi niezwiązany z cyklem miesiączkowym występuje najczęściej po menopauzie. Jednymi z najczęstszych przyczyn bolesności piersi niezwiązanej z cyklem miesiączkowym u mężczyzn są naciągnięcia mięśni, urazy żeber, choroby układu oddechowego i sercowo-naczyniowego.
Jak odczuwa się ból w piersi?
Cykliczny ból w piersi może być tępy, dokuczliwy, towarzyszyć mu mogą obrzęki lub uczucie ciężkości, może rozprzestrzeniać się na pachy i ramiona. Ból niecykliczny zwykle lokalizuje się w określonym obszarze jednej piersi, jest bardziej ostry i dotkliwy w porównaniu z bólem cyklicznym i może mu towarzyszyć uczucie mrowienia i pieczenia.
Jak odczuwa się ból piersi w przypadku raka?
Ból piersi w przypadku raka może być niecykliczny i odczuwalny jako pulsowanie w określonym obszarze piersi. Objawy nowotworu mogą również obejmować swędzenie, podwyższoną temperaturę i zmianę tekstury skóry (pojawiają się wgłębienia, tworzące „efekt skórki pomarańczy”). Może również wystąpić wydzielina i inwersja (wciąganie) brodawek sutkowych. Większości przypadków raka piersi we wczesnym stadium nie towarzyszy ból. Poniżej szczegółowo opisano najczęstsze przyczyny bólu piersi.
Główne przyczyny bólu piersi
Cykliczny ból piersi jest zazwyczaj związany z naturalnym cyklem menstruacyjnym lub zmianami hormonalnymi. Przyczyny niecyklicznego bólu piersi mogą obejmować:
- skutki uboczne przyjmowania leków lub przebytych operacji;
- ciężki przebieg ciąży;
- choroby zakaźne lub zapalne;
- radioterapia;
- łagodne lub nowotworowe guzy;
- urazy;
- ginekomastia (patologiczne powiększenie gruczołów sutkowych u mężczyzn).
Ryzyko wystąpienia mastalgii może wzrosnąć w przypadku palenia tytoniu, regularnego spożywania kawy lub tłustych potraw, w sytuacji stresowej, a także w okresie karmienia piersią. W wielu przypadkach nie można określić dokładnej przyczyny bólu piersi.
Przyczyna 1. Ból piersi przed miesiączką
Piersi zwykle zaczynają boleć około dwóch tygodni przed miesiączką, a ból może nasilać się podczas owulacji, kiedy wzrasta poziom estrogenu i progesteronu (po miesiączce ból zazwyczaj ustępuje). Cykliczna bolesność piersi przed miesiączką może występować regularnie, aż do menopauzy.
Przyczyna 2. Uraz lub uszkodzenie
Ból piersi może wynikać z urazów lub uszkodzeń gruczołu sutkowego spowodowanych upadkami, stłuczeniami, nadwyrężeniem, skaleczeniami, nadmiernym uciskiem, zabiegami chirurgicznymi lub używaniem laktatora. Ryzyko urazu lub uszkodzenia piersi może wzrosnąć podczas uprawiania sportów kontaktowych i ekstremalnych (szczególnie bez biustonosza podtrzymującego lub ochronnego). Oprócz bólu objawy urazu mogą obejmować zaczerwienienie skóry, zadrapania, blizny, siniaki lub krwiaki.
Przyczyna 3. Nieodpowiedni biustonosz
Noszenie biustonosza o nieodpowiednim kształcie lub rozmiarze (np. zbyt ciasnego, zbyt luźnego, z fiszbinami, z grubej lub syntetycznej tkaniny) jest jedną z przyczyn otarć skóry, bólu piersi, a także zaburzeń miejscowego krążenia krwi. Noszenie źle dopasowanego biustonosza może również powodować dyskomfort i ból szyi, pleców lub ramion. Biorąc pod uwagę, że wraz z upływem czasu piersi mogą się zmniejszać, powiększać lub zmieniać kształt, zaleca się sprawdzanie rozmiaru biustonosza co najmniej raz na sześć miesięcy.
Przyczyna 4. Przyjmowanie niektórych leków
Ból w piersiach może być skutkiem ubocznym przyjmowania antybiotyków, leków przeciwdepresyjnych, diuretyków, sterydów, leków przeciwpsychotycznych, leków przeciwhistaminowych, leków na nadciśnienie, leków na bezpłodność, tabletek antykoncepcyjnych, terapii estrogenem lub progesteronem. Na charakter bólu może mieć wpływ dawka i czas trwania przyjmowania leków.
Przyczyna 5. Ciąża
W czasie ciąży, na tle gwałtownego wzrostu poziomu hormonów, rozrostu tkanki gruczołowej i przygotowań do laktacji, piersi mogą powiększać się, stać się bolesne i wrażliwe na dotyk (podobnie jak przed menstruacją, tylko w większym stopniu). Inne objawy w ciąży mogą obejmować:
- wydzielinę z brodawek sutkowych;
- niewielkie guzki na otoczce sutkowej;
- wydzielinę krwawą lub żółtawą (mleczko);
- mrowienie, uczucie ciężkości lub pulsowania w piersiach;
- podrażnienie i swędzenie skóry.
Bolesność piersi i sutków występuje najczęściej w pierwszym trymestrze, ale może utrzymywać się przez cały okres ciąży. W przypadku silnego bólu lub krwawienia należy skonsultować się z lekarzem.
Przyczyna 6. Ból w mostku, a nie w piersi
Ból w mostku może być ostry lub tępy, może mu towarzyszyć dyskomfort, duszności, nudności, zawroty głowy, zwiększona potliwość, osłabienie, uczucie ucisku lub ściskania i może rozprzestrzeniać się na inne części ciała (np. ręce, szyję, szczękę, brzuch lub plecy). W zależności od mechanizmów powstawania ból może być zlokalizowany u góry, w środku, po lewej lub prawej stronie bądź pod piersią. Czasami ból pochodzi właśnie z mostka, ale może promieniować do gruczołu sutkowego, co często jest błędnie postrzegane jako ból w samym gruczole. Przyczyny bólu mostka mogą obejmować:
- zgagę, skurcze lub zapalenie przełyku, refluks żołądkowo-przełykowy, przepuklinę przełykową przepony, zapalenie żołądka, wrzody żołądka, kamienie żółciowe, zapalenie trzustki;
- zawał serca, dławicę piersiową, niedokrwienie, arytmię, pęknięcie tętnicy wieńcowej, kardiomiopatię, tętniaka aorty, wypadanie płatka zastawki mitralnej, zapalenie osierdzia, zwężenie aorty (w przypadku chorób kardiologicznych często boli lewa pierś lub obszar między piersiami);
- astmę, zapalenie płuc, zatorowość tętnicy płucnej, zapalenie opłucnej, przewlekłą obturacyjną chorobę płuc, odmę opłucnową, nadciśnienie płucne;
- stłuczenie lub złamanie żebra, naciągnięcie mięśnia piersiowego, fibromialgię, zapalenie chrząstek żebrowych, kręgów i sąsiednich tkanek;
- atak paniki, ucisk nerwów (ból w klatce piersiowej w chorobach neurologicznych lokalizuje się w środkowej części klatki piersiowej).
Intensywność bólu w mostku może wzrastać wraz ze zmianą pozycji ciała, aktywnością ruchową, zmniejszać się w stanie spoczynku lub nie zależeć od obciążenia fizycznego. Biorąc pod uwagę, że ostry ból w mostku może być spowodowany zawałem serca, w przypadku pojawienia się tego objawu należy zgłosić się do lekarza.
Przyczyna 7. Infekcja lub stan zapalny
Ryzyko wystąpienia bólu piersi może wzrosnąć w przypadku infekcji, stanu zapalnego lub ropnia. Czynniki zakaźne powodujące ból piersi mogą przenikać do tkanek przez uszkodzenia lub pęknięcia skóry, zwłaszcza w okolicy brodawki sutkowej. Jednym z najczęstszych czynników wywołujących choroby zakaźne gruczołów sutkowych jest gronkowiec złocisty.
Zapalenie gruczołu sutkowego dotyka do 30% kobiet karmiących piersią i najczęściej występuje w pierwszych trzech miesiącach karmienia piersią. Najpowszechniejszą przyczyną jest hiperlaktacja (nadmiar mleka), która prowadzi do zwężenia przewodów mlecznych, zgrubienia i obrzęku gruczołów sutkowych.
Ropień to bolesne nagromadzenie ropy (podskórny pryszcz) na piersi spowodowane infekcją. Ropień występuje najczęściej u kobiet karmiących piersią i może być powikłaniem bakteryjnego zapalenia sutka.
Przyczyna 8. Wahania hormonalne
Wahania hormonalne wywołujące ból piersi mogą występować podczas fazy lutealnej cyklu miesiączkowego, ciąży, w okresie przedmenopauzalnym, okołomenopauzalnym lub pomenopauzalnym. Dodatkowym czynnikiem ryzyka jest przyjmowanie leków wpływających na gospodarkę hormonalną (np. tabletek antykoncepcyjnych, leków na bezpłodność lub hormonalnej terapii zastępczej).
Przyczyna 9. Nowotwory piersi
Do powszechnych rodzajów nowotworów piersi, którym mogą towarzyszyć wyczuwalne guzki i bóle w piersiach, należą gruczolakowłókniaki, torbiele, brodawczaki i nowotwory złośliwe (około co piąty nowotwór). Mogą również wystąpić zmiany włóknisto-torbielowate tkanek piersi, przypominające małe guzki lub woreczki w piersiach wypełnione płynem. Czynniki ryzyka nowotworów piersi mogą obejmować:
- mutacje genetyczne;
- historię rodzinną (bliscy krewni z nowotworami piersi);
- nałogi (palenie tytoniu, spożywanie alkoholu);
- otyłość;
- przeprowadzenie radioterapii lub hormonalnej terapii zastępczej;
- starzenie się organizmu.
W niektórych przypadkach nie można ustalić dokładnych przyczyn nowotworów. Aby wykryć patologie we wczesnym (bezobjawowym) stadium, zaleca się coroczne badania, które mogą być uzupełnione mammografią (rentgenem) lub USG piersi.
Przyczyna 10. Powikłania związane z implantami piersi
Ból piersi jest jednym z efektów ubocznych, które mogą wystąpić po wszczepieniu implantów piersi (szczególnie w ciągu pierwszych trzech miesięcy po operacji plastycznej). Czynniki ryzyka bólu piersi spowodowanego implantami piersi mogą obejmować:
- reakcje autoimmunologiczne, zapalne lub alergiczne (na przykład na silikon);
- nadmierne napięcie tkanek;
- uszkodzenie nerwów;
- infekcje bakteryjne (mogą namnażać się na powierzchni implantu).
Szczególne zagrożenie stanowi deformacja lub pęknięcie implantu. W przypadku pojawienia się bólu w gruczołach sutkowych należy skonsultować się z chirurgiem plastycznym.
Dlaczego piersi bolą po miesiączce?
Ból piersi po miesiączce jest zwykle spowodowany zmianami hormonalnymi, w szczególności wahaniami poziomu estrogenu i progesteronu, które mogą powodować obrzęk i bolesność gruczołów sutkowych. Ból zwykle ustępuje samoistnie wraz z zakończeniem miesiączki, kiedy poziom hormonów się stabilizuje. Przyczynami bólu piersi po miesiączce mogą być również zaburzenia hormonalne, urazy, stany zapalne, nowotwory, infekcje lub skutki uboczne przyjmowania leków. Piersi mogą również boleć w pierwszych tygodniach ciąży.
Dlaczego piersi bolą przy dotyku?
Ból piersi, który pojawia się lub nasila przy dotyku, może być objawem zapalenia sutka, ropnia, mastopatii, guza łagodnego lub nowotworowego. Przyczyny bólu piersi mogą również obejmować zmiany hormonalne, urazy piersi, przyjmowanie leków lub nadmierne napięcie mięśni klatki piersiowej. Mięśnie mogą boleć po lewej lub prawej stronie, u góry lub pod piersią. Jeśli piersi zaczynają boleć przy dotykaniu, należy skonsultować się z lekarzem.
Kiedy zaczynają boleć piersi w ciąży?
Piersi mogą zacząć boleć w ciąży w dowolnym dniu pierwszego trymestru. Najczęściej ból piersi w ciąży pojawia się w szóstym-ósmym tygodniu.
Dlaczego jedna pierś boli, a druga nie?
Najczęściej ból tylko w jednej piersi jest spowodowany zmianami hormonalnymi, które towarzyszą różnym fazom cyklu menstruacyjnego. Przyczynami bólu w jednej piersi mogą być również infekcje, urazy, torbiele lub ropnie (można je wyczuć jako twarde guzki na klatce piersiowej u kobiet). W niektórych przypadkach prawa lub lewa pierś (a także obszar pod lub nad piersią) może boleć w przypadku zaburzeń hormonalnych.
Dlaczego piersi bolą w okresie pomenopauzalnym?
Ból piersi w okresie pomenopauzalnym może być skutkiem ubocznym przyjmowania leków, urazów, infekcji, stanów zapalnych, ropni, naciągnięć więzadeł i tkanek, guzów piersi lub źle dobranego biustonosza. Z powodu braku cyklu miesiączkowego u kobiet w okresie pomenopauzalnym może wystąpić niecykliczny ból w lewej lub prawej piersi, a także pod lub nad piersią.
Dlaczego bolą sutki?
Bolesność sutków u kobiet może być spowodowana wieloma przyczynami, w tym zmianami hormonalnymi, karmieniem piersią, urazami lub chorobami piersi. Najczęstszą przyczyną są wahania hormonalne związane z cyklem menstruacyjnym, ciążą lub menopauzą. Przyczynami bolesności sutków mogą być również podrażnienia skóry (np. w wyniku ocierania się o ubranie), rozciągnięcie mięśni mostka, choroby zakaźne, reakcje alergiczne, nowotwory lub urazy piersi. Sutki mogą również boleć w okresie ciąży i karmienia piersią (w tym podczas odciągania mleka).
Jaki ból piersi jest uważany za normalny?
Za normalny można uznać nieintensywny ból piersi przed miesiączką, a także podczas przyjmowania leków hormonalnych (np. tabletek antykoncepcyjnych). Jednak w przypadku silnego bólu należy skonsultować się z lekarzem.
Kiedy należy zgłosić się do lekarza w przypadku bólu piersi?
Aby uniknąć powikłań, zaleca się zgłoszenie się do lekarza w przypadku każdego bólu piersi, który powoduje niepokój lub dyskomfort (na przykład, jeśli boli nad piersią, w środkowej części lub pod nią). Lekarz przeprowadzi badania i w razie potrzeby zaleci leczenie.
Jak leczy się ból w klatce piersiowej?
Leczenie bólu w klatce piersiowej wprowadza się po postawieniu diagnozy, która może obejmować badanie, palpację gruczołów sutkowych, zebranie wywiadu, badanie ultrasonograficzne i mammografię. Leczenie bólu piersi może obejmować:
- skorygowanie schematu przyjmowania leków (np. hormonów);
- preparaty o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym;
- antybiotyki (w przypadku infekcji bakteryjnych);
- kompleksy witamin i minerałów (np. magnez, witamina E);
- ciepłe okłady.
Kolejną metodą leczenia mastalgii jest dieta (w szczególności ograniczenie tłustych potraw, rezygnacja z kawy i napojów alkoholowych). Należy również unikać stresu i leczyć choroby współistniejące, wykryte podczas diagnostyki.
Co zrobić, jeśli bolą piersi?
W przypadku bólu piersi można zażyć środek przeciwbólowy i zapisać się na konsultację do lekarza. Ważne jest, aby jak najwcześniej przeprowadzić diagnostykę i rozpocząć leczenie, ponieważ zwlekanie (szczególnie w przypadku zgrubień w gruczole piersiowym i wydzieliny z brodawek sutkowych) jest jedną z przyczyn powikłań.
Co się stanie, jeśli nie będę leczyć bólu piersi?
Bez leczenia ból piersi może stać się bardziej intensywny, przejść w postać przewlekłą, wywołać choroby zakaźne, ropnie, wzrost guzów, zaburzenia snu i spadek zainteresowania seksem. Aby uniknąć powikłań, ważne jest, aby zgłosić się do lekarza natychmiast po pojawieniu się mastalgii. Kobietom poniżej 40 roku życia, które nie zgłaszają żadnych dolegliwości, zaleca się profilaktyczne badania mammograficzne co dwa lata, a po 40 roku życia – co roku.
