Czym jest zespół tunelowy?
Zespół tunelowy diagnozuje się, gdy dochodzi do ucisku (ściśnięcia) nerwów. Zespoły tunelowe klasyfikuje się pod względem lokalizacji, w której występują.
| Rodzaje zespołów tunelowych | |
| Rodzaj | Dotknięty obszar |
| Zespół cieśni nadgarstka | Nerw pośrodkowy |
| Zespół kanału nerwu łokciowego | Nerw łokciowy |
| Zespół cieśni nerwu promieniowego | Nerw promieniowy |
| Zespół cieśni stępu | Nerw piszczelowy tylny |
| Zespół tunelowy nerwu udowego | Nerw udowy |
| Zespół tunelowy nerwu strzałkowego | Nerw strzałkowy |
Intensywność objawów (bólu i drętwienia) zależy od stopnia uszkodzenia nerwów. Objawy mogą rozprzestrzeniać się nie tylko na dłonie, przedramiona, ramiona, stopy, podudzia i uda, ale także na okolice szyi, pachwiny i lędźwi.
Czym jest zespół cieśni nadgarstka?
Zespół cieśni nadgarstka jest jednym z najczęściej występujących zespołów tunelowych. Rozwój schorzenia spowodowany jest nadmiernym naciskiem na nerw pośrodkowy, który biegnie od przedramienia przez nadgarstek do dłoni.
Prawidłowe funkcjonowanie nerwu pośrodkowego jest zakłócone, co powoduje zaburzenia czucia w palcach. Ból, mrowienie i drętwienie w zespole cieśni nadgarstka mogą obejmować wszystkie palce z wyjątkiem małego (w większości przypadków), a także dłoń, łokieć lub całą rękę.
Co powoduje zespół cieśni nadgarstka?
Czynniki ryzyka rozwoju zespołu cieśni nadgarstka obejmują cechy anatomiczne (takie jak mały rozmiar kanału nadgarstka), wcześniejsze złamania lub zwichnięcia nadgarstka oraz czynniki genetyczne. Inne przyczyny zespołu cieśni nadgarstka:
- zapalenie stawów, któremu towarzyszy deformacja małych kości nadgarstka;
- choroby endokrynologiczne, w których przysadka mózgowa lub tarczyca nie funkcjonują prawidłowo;
- choroby nerek (na przykład niewydolność nerek);
- cukrzyca;
- choroby autoimmunologiczne;
- zatrzymanie płynów w organizmie (na przykład podczas ciąży i menopauzy);
- długotrwałe narażenie na zimno lub wibracje;
- niekontrolowane przyjmowanie leków;
- otyłość;
- długotrwała praca przy komputerze.
Neuropatia cieśni nadgarstka może dotknąć jedną rękę lub obie ręce. Zwiększone ryzyko wystąpienia tej choroby występuje u kobiet w wieku od 30 do 50 lat.
Jak rozpoznać, że mam zespół cieśni nadgarstka?
Zespół cieśni nadgarstka rozwija się powoli i stopniowo. Objawy zespołu cieśni nadgarstka:
- piekący lub kłujący ból w dłoni;
- mrowienie, zmniejszone czucie w palcach lub dłoni (odczucia mogą przypominać porażenie prądem);
- osłabienie dłoni, upośledzenie zdolności motorycznych (na przykład dłoń nie może utrzymać przedmiotów przez dłuższy czas, trudności w zapinaniu guzików lub wiązaniu sznurowadeł);
- zaburzenia snu.
Zaostrzenie objawów obserwuje się głównie w nocy. Wraz z rozwojem schorzenia objawy mogą jednak występować o dowolnej porze dnia.
Sposoby diagnozowania zespołu cieśni nadgarstka
Neurolog przeprowadza badanie i wywiad z pacjentem. Diagnostyka zespołu cieśni nadgarstka:
- ocena wrażliwości (reakcji na nacisk lub stukanie);
- testy zginania nadgarstka i unoszenia rąk;
- laboratoryjne badania krwi (w celu wykrycia objawów stanu zapalnego);
- zdjęcia RTG;
- USG (przy podejrzeniu zespołu cieśni nadgarstka bada się stawy, w obrębie których występuje ból i dyskomfort);
- elektromiografia (badanie przewodnictwa nerwowego dotkniętego obszaru).
Diagnostyka różnicowa jest konieczna, aby wykluczyć schorzenia dłoni, a także inne stany o podobnych objawach (na przykład radikulopatię szyjną, mielopatię, neuropatię przedramienia, pleksopatię ramienną, udar niedokrwienny, fibromialgię i zapalenie stawów). Badanie powinno również wykluczyć uszkodzenie więzadeł nadgarstka.
Metody leczenia zespołu cieśni nadgarstka
W leczeniu zespołu cieśni nadgarstka można stosować zastrzyki sterydowe (blokady terapeutyczne). Inne metody leczenia zespołu cieśni nadgarstka:
- szyny utrzymujące nadgarstek w stałej pozycji podczas snu (zakładane na noc);
- tabletki o działaniu przeciwbólowym;
- zimne okłady (w przypadku bólu i obrzęku można przykładać lód na 10-15 minut raz lub dwa razy na godzinę);
- taping (pomaga poprawić sprawność motoryczną i zmniejszyć intensywność bólu);
- terapia ultradźwiękowa.
Jeśli zespół cieśni nadgarstka jest spowodowany chorobami współistniejącymi (na przykład reumatoidalnym zapaleniem stawów lub cukrzycą), należy je leczyć. W przypadku gdy objawy są związane z ciążą, mogą ustąpić bez leczenia po porodzie.
W ciężkich stadiach zespołu cieśni nadgarstka, których nie można leczyć zachowawczo, konieczna może być operacja w celu przecięcia więzadła, które uciska nerw pośrodkowy.
Możliwe powikłania po operacji cieśni nadgarstka obejmują blizny, uszkodzenie nerwów lub naczyń krwionośnych. Skóra goi się w ciągu kilku tygodni po operacji, a pełna regeneracja głębokich tkanek zajmuje kilka miesięcy.
Jak złagodzić ból w kanale nadgarstka?
Przy silnym bólu nadgarstka można stosować niesteroidowe leki przeciwzapalne. Na przykład, w ramach leczenia zespołu cieśni nadgarstka, któremu towarzyszy intensywny ból, lekarz może przepisać tabletki lub maści łagodzące stan zapalny. Należy również unikać nadmiernego przeciążenia, które często nasila ból nadgarstka (na przykład zaleca się robić sobie regularne przerwy podczas pracy przy komputerze).
Jak leczyć zespół cieśni nadgarstka domowymi sposobami?
Zespół cieśni nadgarstka można leczyć w domu, stosując leki przepisane przez lekarza i dostosowując swoje miejsce pracy. Na przykład, jeśli regularnie pracujesz przy biurku lub komputerze, to dostosuj wysokość krzesła, pozycję klawiatury, swoich rąk i nadgarstków, aby zmniejszyć obciążenie ścięgien.
Aby złagodzić atak bólu, można delikatnie potrząsnąć ręką i ułożyć nadgarstek tak, aby zwisał z krawędzi stołu, łóżka lub innej powierzchni. Innym sposobem leczenia zespołu cieśni nadgarstka w domu jest zanurzenie dłoni w ciepłej wodzie (33-37°C) i delikatne zginanie i prostowanie rąk w nadgarstkach (trzy do czterech razy dziennie).
Powikłania zespołu cieśni nadgarstka
Jeśli rozwinie się ciężka postać zespołu cieśni nadgarstka, związane z nim objawy (na przykład ból, osłabienie, drętwienie lub mrowienie rąk) mogą przejść w stan przewlekły. Inne powikłania zespołu cieśni nadgarstka:
- trwałe uszkodzenie nerwu pośrodkowego (niepełnosprawność);
- zanik mięśni;
- ograniczenie ruchomości palców.
Prawdopodobieństwo wystąpienia powikłań wzrasta jeśli występują choroby współistniejące (na przykład cukrzyca lub zapalenie stawów). Dodatkowym czynnikiem ryzyka wystąpienia powikłań zespołu cieśni nadgarstka jest podeszły wiek.
Profilaktyka zespołu cieśni nadgarstka
Podstawą profilaktyki zespołu cieśni nadgarstka jest maksymalne ograniczenie obciążenia nadgarstka.
Sposoby zapobiegania zespołowi cieśni nadgarstka:
- unikanie monotonnych, wielogodzinnych czynności, którym towarzyszy nadmierne obciążenie nadgarstków;
- organizowanie krótkich i częstych przerw w pracy;
- okresowe rozciąganie i zginanie rąk i nadgarstków;
- unikanie urazów;
- kontrola postawy (nieprawidłowa postawa jest jedną z przyczyn bólu kończyn);
- utrzymywanie komfortowej temperatury (unikanie wychłodzenia);
- unikanie przeciążenia podczas pracy z narzędziami.
Źródłem bólu i dyskomfortu w okolicy nadgarstka podczas wielogodzinnego, codziennego korzystania z komputera może być niewygodne krzesło, biurko, mysz komputerowa lub klawiatura. Aby uniknąć powikłań zespołu cieśni nadgarstka, należy zadbać o ergonomię swojego stanowiska pracy.
Ćwiczenia na zespół cieśni nadgarstka
Ćwiczenia to bezpieczny sposób leczenia zespołu cieśni nadgarstka w domu. Wykonywanie ćwiczeń jest najskuteczniejsze w połączeniu z innymi metodami leczenia (na przykład zastosowanie szyny lub zastrzyki z kortykosteroidów) w przypadku łagodnego i umiarkowanego zespołu cieśni nadgarstka. Ćwiczenia na zespół cieśni nadgarstka:
- Wyciągnij kciuk, delikatnie przyciągnij go z powrotem do siebie, przytrzymaj i wróć do pozycji wyjściowej.
- Złóż dłonie przed klatką piersiową, tuż pod brodą. Powoli opuść ręce do linii talii, trzymając je blisko brzucha i przyciskając dłonie do siebie, aż poczujesz lekkie lub umiarkowane rozciąganie pod przedramionami (przytrzymaj przez 15-30 sekund).
- Wyciągnij rękę przed siebie, wnętrze dłoni skieruj do góry. Zegnij nadgarstek, kierując palce w stronę podłogi. Drugą ręką delikatnie zginaj nadgarstek dalej, aż poczujesz łagodne lub umiarkowane rozciągnięcie przedramienia (przytrzymaj przez 15-30 sekund).
- Ściśnij dłonią miękką gumową piłkę i przytrzymaj przez pięć sekund. Powtórz 10 razy.
- Kolejno dotykaj czubkiem każdego palca do czubka kciuka, aby uzyskać kształt pierścienia.
- Rozciągnij palce, a następnie je rozluźnij.
- Obracaj i potrząsaj nadgarstkami.
Ćwiczenia na zespół cieśni nadgarstka
Nie istnieją przeciwwskazania do wykonywania ćwiczeń na zespół cieśni nadgarstka, a każde z ćwiczeń można powtarzać do czterech razy dziennie. W przypadku bólu i dyskomfortu należy przerwać ćwiczenia i umówić się na wizytę u neurologa.
