Leczenie demencji (otępienia) w Łodzi

Otępienie lub demencja to stan charakteryzujący się upośledzeniem funkcji poznawczych mózgu (pamięć, koncentracja, myślenie, mowa, orientacja), w wyniku którego dana osoba może utracić zdolność samodzielnego dbania o siebie. Demencja może być pierwotna (rozwija się niezależnie od innych chorób) i wtórna (występuje w wyniku innych zaburzeń) i najczęściej objawia się w wieku powyżej 65 lat.

Diagnostykę i leczenie demencji nabytej można przejść w Łodzi w Centrum Medycznym Doctorpro Łódź. Zapisy dostępne są przez całą dobę.

Czynniki zwiększające ryzyko rozwoju demencji

Ryzyko rozwoju demencji wzrasta po udarze mózgu – zaburzeniu krążenia w mózgu, które prowadzi do uszkodzenia lub obumarcia neuronów. Przyczyną demencji starczej może być również choroba Parkinsona – schorzenie neurodegeneracyjne, które wpływa na funkcje motoryczne. Demencja w młodym wieku może być wynikiem urazowych uszkodzeń mózgu. Inne czynniki, które mogą zwiększać prawdopodobieństwo rozwoju demencji nabytej:

• predyspozycje genetyczne;
• uszkodzenie mózgu spowodowane metalami ciężkimi lub chemikaliami;
• długotrwałe stosowanie leków (nasennych, przeciwdrgawkowych, uspokajających, przeciwlękowych, przeciwdepresyjnych, statyn);
• operacja mózgu;
• niedobór witamin D, E i z grupy B;
• krwotoki mózgowe (krwiaki podtwardówkowe);
• hiperkalcemia (nadmiar wapnia w organizmie);
• złośliwe i łagodne guzy mózgu;
• zespół Wernickego-Korsakowa (ostry stan chorobowy spowodowany niedoborem witaminy B1, objawiający się zaburzeniami koordynacji ruchów, orientacji w czasie i przestrzeni, amnezją, dezorientacją i “fałszywymi wspomnieniami”);
• choroba Creutzfeldta-Jakoba (choroba neurodegeneracyjna wywoływana przez priony, tj. nieprawidłowo złożone białka, która prowadzi do pogorszenia funkcji umysłowych, zdolności motorycznych, depresji i agresywnych zachowań); 
• ludzki wirus nabytego niedoboru odporności (HIV);
• choroby zakaźne (borelioza, kiła, zapalenie mózgu, kryptokokoza);
• choroby układu krążenia (nadciśnienie tętnicze, miażdżyca, zawał mięśnia sercowego);
• choroby endokrynologiczne (cukrzyca, niedoczynność tarczycy, nadczynność tarczycy);
• choroby hematologiczne (niedokrwistość, białaczka, małopłytkowość, hemofilia).

Upośledzenie funkcji poznawczych może być wywołane długotrwałym nadmiernym spożyciem alkoholu, mogącym prowadzić do rozwoju demencji alkoholowej. Ciągłe korzystanie ze smartfonów, komputerów i tabletów może skutkować pogorszeniem pamięci i koncentracji, tworząc warunki sprzyjające rozwojowi demencji cyfrowej.

Przyczyny demencji

Demencja jest spowodowana nieprawidłowym funkcjonowaniem mózgu. Dysfunkcja może wystąpić z uwagi na powolny przepływ krwi i niedotlenienie (głód tlenowy) mózgu. Do nieprawidłowości może również prowadzić ucisk obszarów odpowiedzialnych za funkcje poznawcze przez guzy lub kości czaszki. Normalne funkcjonowanie mózgu może być zaburzone z powodu długotrwałej ekspozycji na toksyny, procesów zakaźnych i zapalnych lub gromadzenia się blaszek białkowych.

Konsekwencją powyższych stanów jest naruszenie transmisji sygnałów między komórkami nerwowymi (neuronami). Zaczynają one ulegać degradacji i obumierać, co prowadzi do ścieńczenia istoty szarej i białej w mózgu.

Objawy i etapy demencji

W przypadku demencji u pacjenta występują zaburzenia pamięci. Chory zapomina imiona, szczegóły ostatnich wydarzeń i lokalizację elementów gospodarstwa domowego. W ciężkich przypadkach pacjenci nie rozpoznają swoich krewnych i przyjaciół. Inne objawy demencji:

• niezdolność do zapamiętywania nowych informacji;
• dezorientacja w przestrzeni;
• mylenie czasu, dni tygodnia, lat;
• zaburzenia mowy;
• problemy ze zrozumieniem czytanego tekstu i myśli wyrażanych przez inne osoby;
• trudności z zadaniami wymagającymi planowania i organizacji (płacenie rachunków, zakupy, gotowanie);
• nagłe zmiany nastroju;
• syndrom zachodzącego słońca (zagubienie i dezorientacja w godzinach nocnych);
• izolacja społeczna;
• apatia i utrata zainteresowania życiem;
• zaburzenia równowagi i koordynacji ruchów;
• drżenie kończyn;
• sztywność mięśni.

W demencji zmianie może ulec również zachowanie. Osoba może stać się drażliwa, skłonna do wykonywania powtarzających się czynności i błądzenia. Częstym objawem demencji jest agresja, która nierzadko spowodowana jest bólem fizycznym, stresującymi sytuacjami i nagłymi zmianami nastroju.

Objawy nabytej demencji narastają stopniowo. Stan chorobowy przechodzi przez cztery kolejne etapy.

Ciężkiej demencji często towarzyszy nietrzymanie moczu i kału. Zmiany strukturalne i funkcjonalne w mózgu mogą przyczyniać się do rozwoju napadów padaczkowych.

Demencja naczyniowa

Demencja naczyniowa jest stanem chorobowym występującym w wyniku zaburzenia krążenia krwi w mózgu. Może być skutkiem udaru, przewlekłego niedokrwienia (braku dopływu krwi) i miażdżycy (gromadzenia się cholesterolu na ścianach naczyń krwionośnych mózgu).

Objawy otępienia naczyniowego obejmują zaburzenia orientacji przestrzennej, trudności z chodzeniem i koordynacją ruchów, osłabienie mięśni, a czasem paraliż. Pogorszenie pamięci i koncentracji może być mniej wyraźne.

Leczenie demencji naczyniowej obejmuje przyjmowanie leków przeciwnadciśnieniowych, które pomagają utrzymać prawidłowe ciśnienie krwi. Leki przeciwzakrzepowe mogą być przepisywane w celu poprawy krążenia i zapobiegania zakrzepom krwi. Statyny pomagają obniżyć poziom cholesterolu we krwi i przeciwdziałają tworzeniu się blaszek miażdżycowych w naczyniach krwionośnych. Inhibitory cholinoesterazy wspomagają pamięć, uwagę, myślenie i mowę.

Demencja o charakterze zanikowym

Demencja o charakterze zanikowym jest spowodowana przerwaniem połączeń między neuronami i ich późniejszym obumieraniem. Najczęstszym rodzajem schorzenia atroficznego jest choroba Alzheimera (demencja starcza), która spowodowana jest odkładaniem się w mózgu nieprawidłowych złogów białkowych (amyloidów i białka tau). Demencji typu alzheimerowskiego towarzyszy utrata pamięci krótkotrwałej i długotrwałej, trudności w uczeniu się, dezorientacja i zaburzenia mowy. Leczenie demencji starczej obejmuje przyjmowanie leków antyamyloidowych, które przeciwdziałają gromadzeniu się białek.

Zanikowy charakter ma też otępienie z ciałami Lewy'ego – nieprawidłowymi formacjami białkowymi wewnątrz samych neuronów i w miejscach kontaktu między nimi. Objawy demencji obejmują problemy z poruszaniem się i równowagą, zaburzenia snu i pamięci, trudności z planowaniem i halucynacje wzrokowe. Podstawą leczenia otępienia tego typu są inhibitory cholinoesterazy, które poprawiają funkcje poznawcze. Leki przeciwparkinsonowskie są zalecane w celu wyeliminowania sztywności mięśni szkieletowych i drżenia, a neuroleptyki – zwalczania urojeń.

Uszkodzenie i zanik płatów czołowych i skroniowych mózgu może skutkować rozwojem otępienia czołowo-skroniowego. Powoduje ono agresję i wycofanie społeczne, utratę umiejętności językowych (mówienia, pisania, rozumienia znaczenia słów) oraz zaburzenia koordynacji ruchów. Upośledzenie pamięci jest zwykle mniej poważne. Terapia może obejmować leki stosowane w leczeniu dwóch poprzednich rodzajów nabytej demencji.

Demencja mieszana

U niektórych pacjentów występuje jednocześnie kilka rodzajów demencji nabytej, zwłaszcza u osób w wieku powyżej 80 lat. Najczęstszą kombinacją jest choroba Alzheimera i demencja naczyniowa. Wraz z zaburzeniami pamięci i funkcjonowania intelektualnego, osoba napotyka trudności w poruszaniu się i utrzymaniu równowagi ciała. Chorobie Alzheimera i otępieniu naczyniowemu towarzyszy niekiedy trzeci rodzaj choroby – otępienie starcze z ciałami Lewy'ego. W tym przypadku typowy zestaw objawów może być rozszerzony o zaburzenia snu, halucynacje wzrokowe i urojenia.

Leczenie demencji mieszanej ma charakter objawowy. Lekarz sporządza listę leków, biorąc pod uwagę rodzaje zaburzeń, które występują u pacjenta.

Diagnostyka demencji w Doctorpro Łódź

Demencja jest diagnozowana przez neurologa. Podczas wstępnej konsultacji analizuje on dolegliwości pacjenta, określa czas trwania i nasilenie objawów. Badanie historii osobistej (listy chorób przewlekłych, niedawnych infekcji, urazów bądź operacji mózgu) pomaga zidentyfikować czynniki, które mogą wywołać rozwój demencji.

Lekarz może sprawdzić listę leków przyjmowanych przez pacjenta, aby wykluczyć możliwość upośledzenia funkcji poznawczych pod wpływem farmaceutyków. Neurolog analizuje również historię rodzinną chorego, sprawdzając, czy wśród krewnych występowały przypadki nabytej demencji.

Badanie fizykalne obejmuje pomiar ciśnienia krwi pacjenta, sprawdzenie odruchów i sprawności narządów zmysłów. Aby ocenić nasilenie zaburzeń pamięci i myślenia, wykonywane są testy neurokognitywne (na uważność, logikę, budowanie ciągów skojarzeniowych, zapamiętywanie i odtwarzanie nowych informacji).

Badania laboratoryjne krwi pomagają zdiagnozować zaburzenia równowagi hormonalnej, dysfunkcję tarczycy, ostre stany zapalne w organizmie oraz niedobory witamin i minerałów. Badanie USG głowy i naczyń krwionośnych umożliwia wykrycie guza, udaru czy zapalenia mózgu (zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych), które mogą powodować objawy podobne do otępienia.

Leczenie demencji w Łodzi

Niemożliwe jest całkowite pozbycie się nabytej demencji, ponieważ śmierć komórek mózgowych jest procesem nieodwracalnym. Pacjenci wymagają jednak bieżącej wspomagającej terapii farmakologicznej, wprowadzanej w celu spowolnienia postępu choroby i złagodzenia jej objawów. Leki, które mogą być stosowane w leczeniu demencji starczej:

• inhibitory cholinoesterazy – wspomagają poprawę pamięci, uwagi, myślenia i zdolności uczenia się;
• antagoniści receptora NMDA – chronią neurony przed obumarciem wskutek działania receptorów glutaminianu;
• przeciwciała antyamyloidowe – zapobiegają tworzeniu się blaszek białkowych w mózgu;
• leki przeciwdepresyjne – pomagają przezwyciężyć depresję;
• anksjolityki – zmniejszają nadmierny niepokój.

W przypadku pacjentów z postępującą demencją, której towarzyszy paranoja i halucynacje, lekarz może przepisać neuroleptyki (leki przeciwpsychotyczne). Aby poprawić jakość snu, neurolog może zalecić przyjmowanie środków nasennych. Leczeniu demencji często towarzyszy również zażywanie witamin (z grupy B, D, E) i pierwiastków śladowych (magnez, selen, cynk), które mogą poprawić pamięć, myślenie i koncentrację.

Konsekwencje demencji i opieka ogólna

Ponieważ demencja powoduje utratę pamięci, zaburzenia mowy, trudności w komunikowaniu się z innymi, dezorientację w czasie i przestrzeni oraz ograniczoną aktywność ruchową, pacjent wymaga stałej opieki ze strony członków rodziny lub opiekuna. Zadania opiekuna:

• pomoc pacjentowi w spożywaniu posiłków i przyjmowaniu leków, wykonywaniu zabiegów higienicznych i wizytach u lekarzy;
• monitorowanie przestrzegania diety, która obejmuje wykluczenie tłustych, smażonych, pikantnych potraw, słodyczy, kofeiny i alkoholu;
• zapewnienie codziennej aktywności fizycznej zgodnie z możliwościami pacjenta (organizowanie spacerów i gimnastyki domowej);
• stymulowanie aktywności umysłowej poprzez realizację hobby, gry i ćwiczenia;
• zapobieganie przypadkowym urazom powstającym w warunkach domowych.

Jedną z konsekwencji postępującej demencji jest utrata zainteresowania życiem i całkowita izolacja społeczna. Zadaniem opiekuna jest stymulowanie interakcji pacjenta z rodziną i przyjaciółmi, angażowanie go w grupy wsparcia, tak aby zapobiec wykluczeniu społecznemu.