Czym jest liszaj płaski?
Liszaj płaski jest przewlekłą chorobą zapalną, która może atakować skórę, błonę śluzową jamy ustnej, skórę głowy, paznokcie i narządy płciowe. Możliwe przyczyny liszaja płaskiego:
- predyspozycje genetyczne;
- wirusowe zapalenie wątroby typu C;
- ekspozycja skóry na działanie substancji chemicznych (metali i barwników);
- zaburzenia metabolizmu;
- stres fizyczny i emocjonalny;
- urazy skóry (zadrapania, rany otwarte);
- zaburzenia pracy układu odpornościowego;
- choroby dermatologiczne (na przykład półpasiec, łuszczyca);
- reakcja autoimmunologiczna organizmu.
Do powstawania liszaja może prowadzić również niekontrolowane przyjmowanie środków przeciwbólowych, leków na choroby serca, wysokie ciśnienie krwi lub zapalenie stawów. W przypadku podejrzenia liszaja płaskiego czerwonego lub łupieżu różowego Giberta należy udać się do dermatologa w celu uzyskania diagnozy i podjęcia leczenia.
Jak wygląda liszaj płaski?
Liszaj płaski występuje w postaci wysypki z małymi płaskimi grudkami, które mogą łączyć się w gęste skupiska o łuskowatej powierzchni. Fazy rozwoju liszaja płaskiego:
- Faza postępująca. Towarzyszy jej aktywne pojawianie się objawów choroby: tworzenie się grudek i świąd.
- Faza stagnacji. Charakteryzuje się stopniowym zmniejszaniem się objawów choroby (bladość skóry, spłaszczenie grudek i złagodzenie świądu).
- Faza regresywna. Charakteryzuje się zanikiem grudek, powstawaniem brązowych plam i obszarów atroficznych na ich miejscu, ustępowaniem swędzenia.
Najczęściej liszaj atakuje skórę nadgarstków, łokci, kolan, pleców i klatki piersiowej, a także błony śluzowe jamy ustnej, oczu i narządów płciowych. Na zdjęciach można zobaczyć, jak wygląda liszaj płaski.
Liszaj płaski – objawy
W zależności od lokalizacji plam i objawów wyróżnia się różne odmiany liszaja płaskiego.
| Objawy liszaja płaskiego | ||||
| Odmiana | Wygląd | Objawy | Lokalizacja | Powikłania |
| Typowa odmiana liszaja płaskiego | Różowe lub czerwone plamy na skórze, o łuskowatej lub gładkiej powierzchni. | Świąd, zaczerwienienie, pieczenie, łuszczenie się skóry | Brzuch, klatka piersiowa, kończyny dolne i górne | Brak powikłań |
| Liszaj płaski obrączkowaty | Okrągłe lub owalne ogniska otoczone barwnikową obwódką | Pieczenie skóry, utrata włosów na dotkniętych obszarach, ogólne złe samopoczucie | Tułów, kończyny | Rozprzestrzenianie się wysypki na zdrowe obszary skóry, infekcja bakteryjna |
| Liszaj płaski zanikowy | Wgłębione obszary skóry o gładkiej lub błyszczącej powierzchni | Odwodnienie skóry, świąd, utrata pigmentu | Ręce, klatka piersiowa, plecy, nogi, pośladki | Blizny, defekty estetyczne na skórze |
| Liszaj płaski przerostowy | Blizny na skórze, które mogą być twarde i wypukłe lub płaskie i miękkie | Świąd, zaczerwienienie, utrata pigmentu | Dłonie, klatka piersiowa, plecy, pośladki i nogi | Zaburzenia zdrowia psychicznego, defekty estetyczne na skórze |
| Liszaj płaski barwnikowy | Ciemne plamy na skórze, przebarwienia | Pieczenie i swędzenie, odwodnienie skóry, zmiany pigmentacyjne | Ręce, klatka piersiowa, plecy, pośladki i narządy płciowe | Brak powikłań |
| Liszaj płaski wrzodziejący | Otwarte owrzodzenia skóry połączone z nadżerkami | Swędzenie, bolesność, krwawienie | Język, wargi i policzki, narządy płciowe | Zaburzenia trawienia, zwiększone ryzyko infekcji |
| Liszaj płaski linijny | Długie pasy o płaskiej lub lekko wypukłej powierzchni | Zaczerwienienie, pieczenie, łuszczenie skóry | Uda, brzuch i plecy | Brak powikłań |
| Liszaj płaski pęcherzowy | Pęcherzyki wypełnione przezroczystym lub krwistym płynem | Swędzenie, pieczenie, zaczerwienienie skóry, bolesność i obrzęk w okolicy pęcherzy. Pęcherze mogą pękać, tworząc rany, które mogą ulec zakażeniu. | Skóra rąk, nóg, tułowia oraz błony śluzowe jamy ustnej i narządów płciowych | Zakażenia, blizny, przebarwienia skóry, trudności w przełykaniu i oddawaniu moczu |
Charakterystycznym objawem liszaja są czerwone lub fioletowe plamy o średnicy od jednego milimetra do trzech centymetrów. Pozostałe objawy liszaja płaskiego:
- występowanie wielobocznych, płaskich, zabarwionych grudek (ognisk zapalnych);
- suchość i łuszczenie skóry;
- tworzenie się dużych łusek z małymi grudkami na brzegach;
- symetryczna lokalizacja plam na skórze (nadgarstki, przedramiona, podudzia, narządy płciowe);
- powstawanie zmian nowotworowych po wewnętrznej stronie policzków, dziąseł, języka, warg lub narządów płciowych;
- cienkie, łamliwe, matowe płytki paznokciowe;
- powstawanie wtórnych przebarwień w miejscu zanikających grudek.
Liszaj płaski w jamie ustnej objawia się płaskimi lub wypukłymi plamami o nieregularnym kształcie, bólem, swędzeniem i mrowieniem błon śluzowych, suchością i pieczeniem w jamie ustnej. Przy liszaju płaskim na języku pojawia się biały nalot, występuje nadwrażliwość podczas jedzenia i przełykania (szczególnie podczas spożywania pikantnych, kwaśnych i słonych pokarmów).
Liszajowi płaskiemu sromu może towarzyszyć podrażnienie i obrzęk, przebarwienia skóry i blizny. Jeśli liszaj płaski występuje na penisie, może dochodzić do łuszczenia się i przesuszenia skóry na zajętych obszarach, a także do powstawania otwartych owrzodzeń. Liszaj płaski na żołędzi objawia się zgrubieniami, swędzeniem, pieczeniem i mrowieniem skóry.
Liszaj płaski u dzieci może objawiać się swędzeniem, łuszczeniem i stanem zapalnym skóry, gorączką, zmęczeniem, bólami głowy i mięśni. Jeśli choroba dotyka jamę ustną i krtań, u dziecka może wystąpić obrzęk warg, języka i krtani.
Czy liszaj płaski jest zaraźliwy?
Liszaj płaski nie jest zaraźliwy. Liszaj nie jest chorobą zakaźną i nie przenosi się z człowieka na człowieka drogą kropelkową lub poprzez bliski kontakt ze skórą.
Czym grozi liszaj płaski?
Jeśli liszaj płaski nie jest leczony, mogą wystąpić powikłania. Możliwe powikłania liszaja płaskiego:
- grzybicze i bakteryjne infekcje skóry;
- hiperpigmentacja (ciemne przebarwienia) i hipopigmentacja (jasne przebarwienia) skóry;
- nieodwracalna utrata włosów;
- deformacja paznokci (cieńsze i rozdwajające się płytki, odpadanie płytki paznokciowej, aż do zaniku paznokcia);
- zaburzenia erekcji.
Liszaj płaski jest groźny w przypadku nadżerkowych i wrzodziejących zmian skórnych, które mogą przekształcić się w raka płaskonabłonkowego. Zmiany patologiczne w okolicach oczu mogą prowadzić do pogorszenia wzroku lub zwężenia kanalika łzowego. Liszaj płaski kanału słuchowego może doprowadzić do utraty słuchu.
Jak leczyć liszaj płaski?
Liszaj płaski daje podobne objawy do zapalenia skóry, łuszczycy, pokrzywki, więc jeśli na skórze pojawią się plamy, należy skonsultować się z dermatologiem. Lekarz zbiera wywiad, analizuje dolegliwości, przeprowadza badanie palpacyjne obszaru zmienionego chorobowo. Badania, które przeprowadza się w kierunku liszaja płaskiego:
- ogólne i biochemiczne badanie krwi;
- biopsja skóry;
- badanie w kierunku wirusowego zapalenia wątroby typu C;
- profil hormonalny;
- test alergiczny Alex.
W przypadku zdiagnozowania liszaja płaskiego należy wykonać laboratoryjne badania czynności wątroby oraz testy wykluczające wirusowe zapalenie wątroby typu B i C. Ważne jest, aby poinformować dermatologa o wszelkich przyjmowanych lekach, ponieważ mogą one powodować pojawienie się lub zaostrzenie liszaja.
Leczenie farmakologiczne dobiera się odpowiednio do postaci, stadium i występujących u pacjenta objawów. Możliwe sposoby leczenia liszaja płaskiego:
- kremy i maści glikokortykosteroidowe. Łagodzą stany zapalne i świąd, przyspieszają gojenie skóry;
- leki przeciwbakteryjne i przeciwdrobnoustrojowe. Stosowane w przypadku infekcji bakteryjnych lub grzybiczych;
- multiwitaminy. Niezbędne do wzmocnienia odporności i uzupełnienia niedoboru witamin i mikroelementów;
- leki przeciwhistaminowe. Zmniejszają objawy reakcji alergicznej i łagodzą świąd;
- retinoidy. Spowalniają tempo mnożenia się komórek, wspomagając proces gojenia się obszarów zmienionych chorobowo.
W celu leczenia liszaja płaskiego lekarz może przepisać immunomodulatory, które oddziałują na układ odpornościowy. Leczenie fototerapią, która polega na naświetlaniu górnych warstw skóry promieniowaniem ultrafioletowym, może pomóc zmniejszyć stan zapalny i uczucie swędzenia. Ważne jest również, aby nie dopuszczać do uszkodzenia skóry (może to sprowokować pojawienie się nowych zmian).
Kąpiele z dodatkiem koloidalnych płatków owsianych i używanie balsamu nawilżającego pomogą złagodzić świąd i pieczenie skóry. Na skórę głowy i pleców można również stosować chłodne okłady.
Dieta przy liszaju płaskim w jamie ustnej
W przypadku zmian na błonie śluzowej jamy ustnej ważne jest unikanie palenia tytoniu i spożywania alkoholu (może prowadzić do nasilenia objawów, rozwoju owrzodzeń). Dieta przy liszaju płaskim w jamie ustnej:
- unikaj pikantnych, słonych i kwaśnych pokarmów, które mogą podrażniać błonę śluzową jamy ustnej (na przykład owoców cytrusowych, pomidorów, napojów gazowanych i ostrych przypraw);
- wybieraj pokarmy miękkie (przeciery owocowe i warzywne, zupy, kaszki na wodzie, kisiele i jogurty bez dodatków);
- pij odpowiednią ilość płynów, aby zapobiegać odwodnieniu i nawilżać błony śluzowe;
- unikaj twardych i chrupkich pokarmów, które mogą uszkodzić błonę śluzową jamy ustnej (na przykład orzechów, chleba z ziarnami, chipsów);
- włącz do swojej diety pokarmy bogate w witaminy i minerały (świeże owoce i warzywa, ryby, nabiał, jaja i mięso).
Zaleca się spożywanie potraw gotowanych na parze, w wodzie lub duszonych; należy również unikać potraw smażonych i tłustych. Poniżej znajdziesz przepisy na zdrowe potrawy, które można spożywać w przypadku występowania liszaja płaskiego w jamie ustnej.
