Co to jest koagulogram i jak go odczytać?

Koagulogram to badanie laboratoryjne, które pozwala ocenić parametry krzepnięcia krwi. Dzięki badaniu krzepliwości krwi możliwe jest wykrycie chorób układu sercowo-naczyniowego i zapobieżenie ich powikłaniom.

Koagulogram (hemostazogram) to kompleksowe badanie krwi, które umożliwia ocenę  hemostazy (ogół procesów wpływających na utrzymanie krwi w stanie płynnym i na jej krzepnięcie podczas krwawienia). Badanie gęstości i krzepliwości krwi ujawnia obecność poważnych zaburzeń układu krążenia i ryzyko zakrzepicy na wczesnym etapie.

Koagulogram jest zalecany przed operacją, aby wyeliminować ryzyko związane z utratą dużej ilości krwi lub zwiększoną krzepliwością krwi (nadkrzepliwością). Koagulogram wykonuje się również w przypadku częstych krwawień oraz w celu monitorowania skuteczności leczenia chorób sercowo-naczyniowych (zakrzepica, żylaki).

Za pomocą koagulogramu ocenia się aktywność białek krzepnięcia krwi. Koagulogram pozwala też określić, czy jest utrzymana prawidłowa homeostaza, i wykryć jej ewentualne zaburzenia. Hemostazogram wykazujący zwiększoną krzepliwość krwi wskazuje na predyspozycje do zakrzepicy. Niska krzepliwość krwi oznacza ryzyko krwawienia wewnętrznego i zewnętrznego.

Koagulogram

Koagulogram ujawnia następujące patologie:

• choroba zakrzepowo-zatorowa;
• zakrzepica;
• hemofilia (choroba krzepnięcia krwi);
• DIC (zespół rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego);
• niedokrwistość;
• cukrzyca;
• choroby autoimmunologiczne (stwardnienie rozsiane, twardzina skóry).
• białaczka (rak krwi);
• choroby wątroby (zapalenie wątroby, marskość wątroby);
• choroby układu sercowo-naczyniowego (żylaki, choroba wieńcowa).

Dzięki badaniu krzepliwości krwi można również wykryć predyspozycje do udaru mózgu, ponieważ wykazuje ono podwyższony poziom białka odpowiedzialnego za krzepnięcie krwi. Koagulogram powinien być interpretowany przez hematologa lub kardiologa.

Rozszerzony koagulogram obejmuje parametry sprawności układu krzepnięcia krwi i układu przeciwzakrzepowego. Koagulogram obejmuje następujące wskaźniki:

• fibrynogen – białko znajdujące się w płytkach krwi;
• czas protrombinowy (PT, INR)- służy do oceniania zewnątrzpochodnego układu krzepnięcia. Jego wartość jest zależna od stężenia w osoczu krwi takich czynników krzepnięcia jak: czynnik II, czynnik V, czynnik VII, czynnik X i fibrynogenu;
• czas trombinowy (TT) – wskaźnik naruszenia końcowego etapu krzepnięcia krwi;
• czas reptylazowy (RT)– czas reptylazowy jest to czas krzepnięcia osocza po dodaniu do niego jadu żmii z gatunku Bothrops Atrox i jest modyfikacją oznaczenia czasu trombinowego. Jest on miarą przejścia fibrynogenu w włóknik i ulega podwyższeniu i obniżeniu w identycznych stanach chorobowych, co czas trombinowy;
• czas rekalcynacji osocza (CK) – czas rekalcynacji obrazuje jak długo trwa krzepnięcie badanego osocza po dodaniu do niego jonów wapniowych i jest wykorzystywany do oceny działania osoczowych czynników krzepnięcia;
• antytrombina III  (AT III)- jest białkiem odpowiadającym m.in. za hamowanie aktywności trombiny w osoczu, przez co pełni ona rolę naturalnego antykoagulantu;
• APTT (czas częściowej tromboplastyny po aktywacji) – wskaźnik czasu tworzenia się skrzepu krwi;
• D-dimer – produkt powstający podczas rozpadu skrzepów krwi.

Na wyniki koagulogramu mają wpływ leki (hormonalne, kardiologiczne), dlatego przed wykonaniem badania należy poinformować lekarza o przyjmowanych lekach.

Koagulogram wykazuje nieprawidłowości krzepnięcia krwi. Wydłużony czas trombinowy w koagulogramie może być spowodowany zakrzepowym zapaleniem żył lub zakrzepicą. Skrócony czas krzepnięcia w koagulogramie może wystąpić w przypadku krwawienia wewnętrznego.

Ocena krzepliwości krwi przed planowaną ciążą jest bardzo ważna, ponieważ pozwala zapobiegać wielu problemom związanym z układem krążenia. W okresie ciąży u kobiet obserwuje się tendencję do wzrostu krzepliwości krwi, którego najwyższy wzrost ma miejsce w 3 trymestrze ciąży i w czasie porodu. Czasami nadmierna krzepliwość może prowadzić do zakrzepicy żylnej.

Nie ma specjalnego przygotowania przed pobraniem krwi w kierunku parametrów krzepnięcia krwi Jedynie jeżeli pacjent ma wysokie parametry lipidowe należy badanie wykonać na czczo.

Do badania krzepnięcia krew pobierana jest z żyły. Krew umieszczana się  w probówce z odczynnikiem zapobiegającym jej krzepnięciu i przesyła do laboratorium.

Do badania krzepliwości krwi i określenia jej właściwości w laboratorium wykorzystywane są odczynniki chemiczne. Uzyskanie wyników koagulogramu zajmuje od jednego do dwóch dni.

D-dimer stanowi część rozszerzonego testu krzepnięcia i wskazuje na ilość białka powstałego po rozpadzie skrzepu krwi. Podwyższona wartość D-dimeru może wskazywać na ryzyko zakrzepicy, niewydolności serca, nerek lub wątroby lub choroby naczyniowo-mózgowej. Wartości D-dimerów powinny być <500 µg/l. Jeśli wartość referencyjna jest podwyższona, należy skonsultować się z hematologiem lub flebologiem. Aby ocenić ryzyko wystąpienia zakrzepicy i chorób sercowo-naczyniowych, należy kompleksowo wziąć pod uwagę wszystkie parametry krzepnięcia.

W przypadku przewlekłych chorób układu sercowo-naczyniowego (zakrzepica, żylaki) koagulogram powinien być wykonywany co najmniej raz w roku. Podczas ciąży ginekolodzy zalecają wykonywanie hemostazogramu w każdym trymestrze, aby wyeliminować ryzyko patologii płodu. Badanie krzepliwości krwi obowiązkowo wykonuje się  przed zabiegiem chirurgicznym.

Zaleca się, aby kobiety poddawały się badaniu krzepliwości krwi w czasie od piątego do dziesiątego dnia cyklu. Podczas menstruacji wskaźniki krzepnięcia krwi są obniżone, a wyniki badania przeprowadzonego w tym okresie nie dają obiektywnego obrazu.