Do diagnozowania chorób serca stosuje się różne metody, w tym: elektrokardiogram (EKG), USG, tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny serca.
Czym jest echokardiografia (USG serca)?
USG serca to metoda badania mięśnia sercowego przy pomocy ultradźwięków. Badanie to służy do wykrywania chorób serca. Inna nazwa USG serca to echokardiografia (echo serca). Podczas badania na ekranie wyświetla się tzw. echogram – trójwymiarowy obraz serca.
W jakim celu wykonuje się USG serca?
USG serca wykonuje się w celu oceny wielkości jam serca, grubości i ruchomości mięśnia sercowego oraz pracy zastawek. Echokardiografia wykrywa:
- zapalenie warstwy środkowej serca (zapalenie mięśnia sercowego) lub zewnętrznej wyściółki serca (zapalenie osierdzia);
- niewydolność serca;
- powiększenie serca (kardiomegalia);
- zatorowość (choroba, w której tworzą się skrzepy krwi i przemieszczają się w naczyniach krwionośnych serca);
- kalcynoza (rozwija się wskutek gromadzenia się wapnia w komorach, zastawkach i naczyniach serca);
- infekcje serca;
- udar sercowo-zatorowy (występuje na skutek występowania zakrzepów krwi w sercu).
USG serca wykaże zawał, na który mogą wskazywać: zmiany kurczliwości ścian serca, brak (akinezja), zmniejszenie (hipokinezja) albo paraliż lub ruch wsteczny (dyskineza) ścian serca w niektórych segmentach. Badanie może również wykazać zmiany grubości ścian serca, obecność blizny (stan po zawale serca) lub skrzepliny (skrzepów) w jamie serca. W przypadku podejrzenia choroby serca należy skonsultować się z kardiologiem.
Kiedy USG serca jest wskazane u dorosłych, noworodków i dzieci?
W celach profilaktycznych zaleca się wykonywanie echokardiografii raz lub dwa razy w roku.
Wskazania do wykonania USG serca
Wskazania do USG serca:
- ciągnące lub ostre bóle w klatce piersiowej;
- osłabienie, szybkie męczenie się;
- omdlenia, zawroty głowy;
- spłycenie oddechu lub duszności;
- obrzęk kończyn dolnych;
- drętwienie rąk;
- zaburzenia rytmu serca (przyspieszone bicie serca, wrażenie, że serce zatrzymuje się na chwilę);
- bóle w klatce piersiowej lub pod łopatką;
- sinienie skóry;
- wysokie ciśnienie krwi;
- obecność schorzeń naczyniowych (żylaki, zakrzepowe zapalenie żył);
- podwyższona temperatura ciała bez zdiagnozowanej przyczyny;
- przewlekły kaszel.
Lekarz pierwszego kontaktu może skierować pacjenta na USG serca, jeśli podczas osłuchiwania przy pomocy stetoskopu słyszy szumy w sercu. Echo serca jest również konieczne w przypadku zmian widocznych w badaniu EKG (np. rytmu serca, częstości akcji serca lub przewodzenia impulsów przez struktury serca).
USG serca u noworodków wykonuje się w przypadku podejrzenia wrodzonej wady serca. Wskazania do USG serca u dzieci:
- szmery w klatce piersiowej;
- obrzęk kończyn;
- duszności przy niewielkim wysiłku fizycznym;
- szybkie zmęczenie, utrata przytomności;
- ból w klatce piersiowej.
Badanie USG serca u dzieci jest wskazane również jeśli w rodzinie występują choroby serca, a także w przypadku chorób, na które matka chorowała w czasie ciąży (np. cukrzyca) oraz infekcji wewnątrzmacicznych. Pediatra może również skierować dziecko na echogram serca, jeśli matka przyjmuje leki, które mogą wpływać na rozwój narządów wewnętrznych.
USG serca – co wykrywa?
USG serca pokazuje rozmiar ścian komór i strukturę zastawek. Podczas USG serca lekarz widzi pracujący mięsień sercowy w czasie rzeczywistym, co umożliwia monitorowanie jego stanu i czynności (przewodzenie, kurczliwość komór serca, funkcja pompowania). Parametry oceniane podczas echokardiografii:
- wielkość serca (powiększenie mięśnia sercowego można zaobserwować przy niewydolności serca i nadciśnieniu tętniczym);
- grubość ścian serca;
- struktura i cechy budowy serca (wrodzone i nabyte wady rozwojowe);
- stan, ruchomość i kurczliwość zastawek serca;
- częstotliwość skurczów mięśnia sercowego;
- obecność patologii (skrzepów krwi, guzów);
- poziom ciśnienia w sercu (w celu zdiagnozowania nadciśnienia płucnego – podwyższonego ciśnienia w tętnicy płucnej);
- stan aorty i tętnicy płucnej, średnica naczyń;
- obecność płynu w worku osierdziowym.
Echo serca z Dopplerem służy do oceny prędkości i kierunku przepływu krwi w sercu i naczyniach, a także funkcji skurczowej serca, w tym frakcji wyrzutowej – procentowego stosunku objętości krwi wyrzucanej przez serce podczas każdego skurczu do całkowitej objętości krwi w narządzie. Badanie służy do określenia stopnia niedomykalności (przepływu wstecznego) przez zastawki, wad przegrody międzyprzedsionkowej i międzykomorowej, zwężenia naczyń.
Zwłóknienie zastawek w badaniu USG serca może objawiać się zmianami w strukturze i upośledzeniem czynności serca. Przy zwłóknieniu badanie pokaże również wzrost grubości ścian serca lub zastępowanie zdrowej tkanki mięśnia sercowego tkanką łączną.
Podczas USG serca można wykryć zwłóknienie aorty, ponieważ badanie wykaże objawy związane z tą chorobą: zwężenie aorty, niedomykalność (cofanie się krwi przez zastawkę aortalną) oraz zapalenie aorty.
Normy dla USG serca (echokardiografii) u dorosłych i dzieci
Wynik USG serca przekazywany jest pacjentowi po badaniu w formie raportu.
| Tabela norm dla USG serca u dorosłych | |
| Wskaźnik | Norma |
| Rozmiar lewej komory (mm) | 21-39 |
| Masa lewej komory (g) | 135-182 dla mężczyzn, 95-140 dla kobiet |
| Grubość ściany lewej komory podczas skurczu (mm) | 10-16 |
| Grubość ściany lewej komory w momencie rozkurczu (mm) | 8-11 |
| Frakcja wyrzutowa (%) | Powyżej 55% |
| Objętość krwi na uderzenie (ml) | 45-100 |
| Ilość wydalanej krwi (ml) | Powyżej 60 |
| Rozmiar aorty (mm) | 20-40 |
| Grubość ściany lewego przedsionka (mm) | 19-40 |
Dla Twojej wygody udostępniamy naszą tabelę w formie ilustracji. W razie potrzeby możesz ją zapisać lub udostępnić znajomym.
Tabela norm dla USG serca u dorosłych
U dzieci norma dla USG serca różni się w zależności od wieku.
| Tabela norm dla USG serca u dzieci | ||||||
| Wskaźnik | Do 1 roku | 1-2 lata | 2-5 lat | 5-10 lat | 10-15 lat | 15-18 lat |
| Rozmiar lewej komory (mm) | 19-26 | 23-33 | 26-39 | 29-45 | 32-51 | 35-57 |
| Masa lewej komory (g) | 20-54 | 34-130 | 75-240 | 115-390 | 170-510 | 230-700 |
| Grubość ściany lewej komory podczas skurczu (mm) | 2-4 | 3-5 | 3-6 | 3-6 | 3-7 | 3-7 |
| Grubość ściany lewej komory w momencie rozkurczu (mm) | 2-4 | 2-4 | 2-4 | 2-4 | 2-4 | 2-4 |
| Frakcja wyrzutowa (%) | >60 | >60 | >60 | >60 | >60 | >60 |
| Objętość krwi na uderzenie (ml) | 40-80 | 50-120 | 70-150 | 90-180 | 110-220 | 150-280 |
| Ilość wydalanej krwi (ml) | 60-140 | 90-200 | 110-250 | 140-320 | 180-400 | 240-520 |
| Rozmiar aorty (mm) | 10-15 | 11-18 | 12-20 | 13-21 | 14-22 | 15-24 |
| Grubość ściany lewej komory w momencie rozkurczu (mm) | 2-3 | 2-3 | 2-3 | 2-4 | 2-4 | 2-4 |
Dla Twojej wygody udostępniamy naszą tabelę w formie ilustracji. W razie potrzeby możesz ją zapisać lub udostępnić znajomym.
Tabela norm dla USG serca u dzieci
Interpretacji wyników USG serca dokonuje zazwyczaj lekarz ultrasonografista. Wnioski z badania USG serca nie stanowią jednak diagnozy i wymagają konsultacji z kardiologiem.
Jak wykonuje się USG serca?
Podczas USG serca pacjent znajduje się w pozycji leżącej na plecach lub na boku na leżance. Przed badaniem należy rozebrać się do pasa, aby zapewnić dostęp do klatki piersiowej. Aby poprawić przenikanie fal ultradźwiękowych, lekarz nakłada specjalny żel na skórę w okolicy klatki piersiowej.
| Rodzaj echokardiografii | Specyfika przeprowadzenia badania |
| Echokardiografia przezklatkowa | Głowicę umieszcza się na ścianie klatki piersiowej pacjenta. Struktury i funkcje serca są wizualizowane przez przednią ścianę klatki piersiowej |
| Echokardiografia przezprzełykowa | Głowica ultradźwiękowa jest wprowadzana do przełyku pacjenta przez jamę ustną lub nosową; ma to na celu szczegółową wizualizację struktur serca. Ten rodzaj badania służy do oceny zastawki mitralnej i aorty oraz może wykryć zapalenie wsierdzia. |
| Echokardiografia dopplerowska | Dodatkowe badanie, które można wykonać razem z echokardiografią przezklatkową lub przezprzełykową. Pozwala ocenić przepływ krwi wewnątrz serca i naczyń; ocenić prędkość i kierunek przepływu krwi. |
| USG 3D lub 4D | USG serca, które wykorzystuje trójwymiarowe lub czterowymiarowe obrazowanie serca. Służy to bardziej szczegółowej wizualizacji struktur serca i oceny ich funkcji. |
Echokardiografia nie zajmuje dużo czasu. Wykonanie USG serca zajmuje 30-40 minut.
Jak przygotować się do badania USG serca (echokardiogramu)?
Nie jest wymagane specjalne przygotowanie do USG serca. Na dzień przed badaniem należy unikać napojów alkoholowych i zawierających kofeinę, ponieważ zwiększają one ryzyko zmian rytmu serca i rozszerzenia naczyń krwionośnych.
Czego nie wolno robić przed USG serca?
Przed USG serca nie należy przejadać się ze względu na ryzyko zwiększonego obciążenia organizmu. Zaleca się również ograniczenie aktywności fizycznej w przeddzień badania, ponieważ może to wpłynąć na funkcje i parametry serca (np. frakcję wyrzutową).
USG serca – na czczo czy nie?
Badanie USG serca nie musi być wykonywane na czczo. Zaleca się unikanie jedzenia na dwie do trzech godzin przed badaniem, ponieważ wysokie położenie przepony może utrudnić wizualizację mięśnia sercowego.
Gdzie można wykonać USG serca?
Badanie USG serca można wykonać w centrach medycznych:
- Doctorpro Łódź (ul. Stefana Jaracza 64);
- Doctorpro Wrocław (ul. Gen. Jana Henryka Dąbrowskiego, 40).
Na USG serca można umówić się telefonicznie lub poprzez formularz rejestracji wizyty na stronie.
Czego nie wykaże USG serca?
USG serca nie jest w stanie wykazać choroby niedokrwiennej serca. Choroba ta objawia się nagłym bólem i uciskiem w klatce piersiowej podczas wysiłku fizycznego lub podekscytowania, na skutek niedostatecznego dopływu krwi do mięśnia sercowego.
Aby wykryć chorobę wieńcową, wykonuje się echokardiografię obciążeniową. USG serca przeprowadza się wówczas zgodnie ze specjalnym protokołem: uzyskuje się odczyty w spoczynku i w trakcie ćwiczeń (na bieżni lub rowerku treningowym).
