Istnieją trzy rodzaje USG ginekologicznego:
- przez powłoki brzuszne — badanie polega na przesuwaniu głowicy ultrasonograficznej wzdłuż przedniej ściany jamy brzusznej (najczęściej stosowane podczas ciąży w celu monitorowania rozwoju płodu);
- transwaginalne (przezpochwowe) — głowicę wprowadza się do pochwy (ta metoda pozwala bardzo dokładnie zobaczyć wszystkie narządy układu płciowego);
- transrektalne (przezodbytnicze) — głowicę ultrasonografu wprowadza się do odbytnicy (ten rodzaj badania, wraz z badaniem przezbrzusznym, jest zalecany w przypadku dziewcząt, które nie są jeszcze aktywne seksualnie).
Za najdokładniejszą metodę uważa się USG przezpochwowe, ponieważ w tym przypadku głowica znajduje się możliwie najbliżej badanego obszaru.
Co wykrywa USG miednicy mniejszej u kobiet?
USG transwaginalne pozwala określić:
- kształt i wielkość macicy, strukturę jej ścian oraz stan endometrium (wewnętrznej błony śluzowej macicy);
- wielkość jajników, ich położenie w jamie brzusznej oraz w stosunku do macicy, występowanie zmian na jajnikach;
- zmiany patologiczne w narządach układu rozrodczego.
Kiedy kobietom zaleca się wykonanie USG narządów miednicy mniejszej?
Badania ultrasonograficzne narządów miednicy mniejszej wykonuje się w celach profilaktycznych, podczas badań przesiewowych lub kontrolnych. Zaleca się wykonanie badania USG miednicy w następujących przypadkach:
- częste bóle w dolnej części brzucha i okolicy lędźwiowej;
- zaburzenia miesiączkowania;
- wczesne stwierdzenie ciąży;
- zaburzenia cyklu menstruacyjnego;
- podejrzenie zmian na narządach układu rozrodczego;
- bezpłodność.
Oprócz regularnych konsultacji ginekologicznych zaleca się również wykonywanie corocznych badań USG, ponieważ pozwalają one na wczesne wykrycie niektórych chorób (endometrioza, torbiele jajników, mięśniaki macicy).
Co obejmuje USG narządów miednicy mniejszej u kobiet?
USG narządów miednicy mniejszej obejmuje następujące organy:
- macicę i szyjkę macicy;
- jajniki;
- jajowody.
USG miednicy mniejszej pozwala na dokładną ocenę stanu tych narządów, wykrycie lub wykluczenie różnych nieprawidłowości.
Badanie drożności jajowodów przy pomocy USG
Jajowody łączą jajniki z macicą, a dojrzałe komórki jajowe wędrują nimi do jamy macicy po opuszczeniu pęcherzyków jajnikowych. Zdarza się, że z pewnych przyczyn (przewlekłe stany zapalne, choroby przenoszone drogą płciową, zrosty po zabiegach chirurgicznych, endometrioza, ucisk ze strony innych narządów) drożność jajowodów ulega pogorszeniu, powodując ich zablokowanie przez wysięk. Na skutek niedrożności jajowodów wzrasta ryzyko niepłodności lub rozwoju ciąży pozamacicznej.
Aby ocenić drożność jajowodów, stosuje się sonohisterosalpingografię (sono-HSG) — badanie z wykorzystaniem fal ultrasonograficznych, w którym jama macicy jest wypełniana środkiem kontrastowym (roztworem soli fizjologicznej) poprzez cienki cewnik. Sonohisterosalpingografia umożliwia obserwację szybkości przemieszczania się płynu w jajowodach podczas badania z użyciem głowicy dopochwowej oraz wykrycie ewentualnych zatorów.
Przygotowanie do USG ginekologicznego
Sposób przygotowania do USG ginekologicznego zależy od wybranej wcześniej metody diagnostycznej. USG przezbrzuszne wykonuje się przy wypełnionym pęcherzu moczowym, dlatego na godzinę przed zabiegiem należy wypić co najmniej litr wody i nie korzystać z toalety.
USG transwaginalne wymaga jedynie opróżnienia pęcherza moczowego, a poza tym nie jest potrzebne żadne inne specjalne przygotowanie.
Warunkiem koniecznym do wykonania USG narządów miednicy mniejszej jest brak gazów w jelitach. Dwa do trzech dni przed badaniem należy przejść na lekkostrawną dietę, unikając pokarmów, które powodują wzdęcia. Do takich pokarmów zalicza się: tłuste potrawy, wypieki drożdżowe, surowe owoce i warzywa, mleko, rośliny strączkowe, napoje gazowane, kawę i alkohol.
Nie zaleca się spożywania posiłków na kilka godzin przed badaniem. Jeśli planowane jest przezodbytnicze badanie USG, konieczne jest wykonanie lewatywy oczyszczającej.
Podczas menstruacji stosowana jest wyłącznie metoda badania przez powłoki brzuszne. W tym okresie cyklu we wszystkich tkankach ciała kobiety gromadzi się duża ilość płynu, a także skrzepy krwi w jamie macicy. Jeśli nie ma pilnych wskazań do wykonania USG miednicy, należy odłożyć je do zakończenia miesiączki, ze względu na ryzyko uzyskania niewiarygodnych wyników.
Badania przesiewowe u kobiet w ciąży
Badanie USG u kobiet w ciąży jest bezpieczną i wiarygodną metodą oceny stanu płodu, która umożliwia wczesne wykrycie różnych nieprawidłowości w jego rozwoju. Pomaga dokładniej określić wiek płodu, wykryć ciążę mnogą, określić położenie łożyska.
W przypadku prawidłowej ciąży wykonywane są trzy badania ultrasonograficzne:
- pierwsze — 10-13 tydzień ciąży;
- drugie — 18-21 tydzień;
- trzecie — 30-34 tydzień.
Pierwsze badanie USG pomaga określić przybliżony termin porodu, wykluczyć ciążę pozamaciczną, ocenić rozwój anatomiczny płodu i wykryć poważne wrodzone wady kręgosłupa. Podczas pierwszego badania przesiewowego badany jest również kształt i napięcie macicy oraz umiejscowienie w niej otoczki zarodka.
Drugie badanie ultrasonograficzne szczegółowo bada kości płodu, rdzeń kręgowy, mózg, narządy wewnętrzne i twarz. Na tym etapie możliwe jest zidentyfikowanie takich nieprawidłowości, jak rozszczep podniebienia, rozszczep kręgosłupa, wady serca, bezmózgowie i inne poważne wady w rozwoju szkieletu i narządów wewnętrznych. Drugie badanie USG daje również lekarzowi możliwość określenia płci dziecka, ilości płynu owodniowego oraz oceny stanu łożyska.
Ostatnie badanie ma na celu potwierdzenie prawidłowego rozwoju płodu, jego krążenia krwi, aktywności oddechowej i ruchowej. Na tym etapie ciąży wzrost łożyska zatrzymuje się, a trzecie badanie USG pozwala ocenić jego stan, ponieważ jest ono bezpośrednio związane ze zdrowiem płodu.
