Czym są jajniki?
Jajniki to gruczoły odpowiedzialne za funkcje rozrodcze kobiety; dojrzewają w nich jajeczka. Jajniki produkują również hormony płciowe (głównie estrogen, androgeny i progesteron) oraz regulują cykl menstruacyjny.
Gdzie znajdują się jajniki?
Jajniki są zlokalizowane w jamie miednicy mniejszej. To parzyste gruczoły, które znajdują się po obu stronach macicy.
Jak rozpoznać ból jajników?
Ból jajników jest odczuwany w dolnej części brzucha; może promieniować do dolnej części pleców, jak również do krocza i odbytu. Przy jednostronnym zapaleniu jajników ból może wystąpić w pachwinie po jednej stronie. Objawem choroby jajników może być także nietypowa wydzielina z pochwy (przezroczysta, z domieszką krwi, o nieprzyjemnym zapachu) oraz nieregularne miesiączki.
Objawy schorzeń jajników mogą przypominać objawy innych chorób endokrynologicznych, ginekologicznych lub urologicznych, a także objawy menopauzy. Przyczynę dolegliwości może ustalić tylko ginekolog.
Przyczyny zapalenia jajników
Zapalenie jajników rozwija się na skutek namnażania patogenów w obszarze przydatków macicy. Przyczyny zapalenia jajników to:
- choroby weneryczne przenoszone drogą płciową, np. chlamydioza, ureaplazmoza;
- choroby zapalne jamy brzusznej, np. infekcje jelitowe;
- nieprawidłowo założona wkładka wewnątrzmaciczna lub jej długotrwałe stosowanie;
- operacje chirurgiczne w obrębie miednicy;
- trudny poród;
- przeziębienie jajników (powoduje aktywację szkodliwej mikroflory).
Infekcja może rozprzestrzeniać się w górę – od pochwy do przydatków macicy. Ryzyko rozwoju zapalenia jajników wzrasta, gdy układ odpornościowy jest osłabiony oraz gdy pacjentka cierpi na choroby przewlekłe (np. odmiedniczkowe zapalenie nerek, zapalenie pęcherza moczowego, grzybicę, zapalenie błony śluzowej macicy).
Objawy zapalenia jajników
Zapalenie jajników może przebiegać bezobjawowo lub objawiać się umiarkowanym bólem w dolnej części brzucha. Intensywność bólu zmienia się w trakcie menstruacji.
Objawy zapalenia jajników
Objawy zapalenia jajników obejmują także:
- dreszcze;
- bolesne, utrudnione lub zbyt częste oddawanie moczu;
- wzrost temperatury ciała do 38-39°C;
- ból w dolnej części brzucha i w okolicy lędźwiowej;
- obfitą, przezroczystą wydzielinę z pochwy;
- plamienie międzymiesiączkowe;
- przewlekłe osłabienie i zmęczenie;
- zaburzenia miesiączkowania (skąpe, obfite lub nieregularne miesiączki);
- ból podczas stosunku płciowego;
- obniżone libido.
Łagodne objawy zapalenia jajników mogą występować przez długi okres czasu, co może prowadzić do przejścia choroby w stan przewlekły. Przewlekłe zapalenie jajników powoduje przyrost tkanki łącznej; ściany jajnika stają się grubsze, co może utrudniać uwalnianie komórki jajowej podczas owulacji. Przy pierwszych objawach zapalenia jajników należy skonsultować się z ginekologiem, aby wykryć chorobę we wczesnym stadium i uniknąć powikłań, np. niepłodności.
Jaki ból odczuwa się przy zapaleniu jajników?
W przypadku przewlekłego zapalenia jajników występuje ciągnący ból w dolnej części brzucha lub w okolicy łonowej, który może nasilać się podczas menstruacji, owulacji lub stosunku płciowego. W przypadku ostrego zapalenia jajników występuje raczej intensywny, skurczowy ból.
Wydzielina w trakcie zapalenia jajników
Wydzielina z pochwy podczas zapalenia jajników może być obfita, przezroczysta, mieć białe lub żółtawe zabarwienie. Może także zawierać domieszkę śluzu. Przed miesiączką lub po niej może również pojawiać się wydzielina z domieszką krwi. Obfite upławy o nieprzyjemnym zapachu, którym towarzyszy swędzenie i pieczenie w pochwie mogą wskazywać na wtórne zapalenie sromu (zapalenie zewnętrznych narządów płciowych, które rozwija się na skutek infekcji).
Zapalenie jajnika — leczenie
Leczenie zapalenia jajników dobiera ginekolog po badaniu. Lekarz bierze pod uwagę postać choroby i stopień zakażenia. Diagnoza zapalenia jajników obejmuje:
- zebranie wywiadu;
- kolposkopię (badanie pochwy i ścian macicy przy pomocy urządzenia optycznego – kolposkopu);
- badania laboratoryjne krwi i moczu;
- posiew bakteryjny z pochwy (w celu identyfikacji czynnika, który wywołuje infekcję i jego odporności na antybiotyki);
- USG narządów miednicy mniejszej.
Leczenie zapalenia przydatków jest złożone i może obejmować stosowanie antybiotyków (w przypadku potwierdzenia infekcji bakteryjnej), leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych oraz immunomodulatorów. W celu leczenia przewlekłego zapalenia jajników i utrwalenia efektu terapii lekarz może zalecić także zabiegi fizjoterapeutyczne.
Czego nie należy robić w przypadku zapalenia jajników?
W przypadku zapalenia jajników nie należy opóźniać leczenia, ponieważ infekcja może rozprzestrzenić się na pobliskie narządy (jajowody, szyjkę macicy, pochwę). Ważne jest, aby unikać pokarmów, które sprzyjają rozwojowi patogenów; jest to m.in. czekolada, słodycze, cukier, białka jaj.
Czym grozi zapalenie jajników?
Ważne jest, aby zdiagnozować i leczyć zapalenie jajników w odpowiednim czasie, ponieważ przejście choroby w postać przewlekłą grozi powikłaniami. Możliwe powikłania nieleczonego zapalenia jajników to:
- niedrożność jajowodów, która może skutkować ciążą pozamaciczną lub niepłodnością;
- dysfunkcja jajników (zaburzenia aktywności i funkcjonowania jajników);
- nieregularne miesiączki;
- infekcje dróg moczowych (zapalenie pęcherza moczowego, odmiedniczkowe zapalenie nerek).
Co więcej, zapalenie jajników może prowadzić do nierównowagi hormonalnej i powodować zaburzenia układu hormonalnego (tarczycy, nadnerczy, przysadki mózgowej). Zapaleniu jajników zwykle towarzyszy zły stan zdrowia — osłabienie, zawroty głowy, sporadyczne nudności — co znacznie pogarsza jakość życia pacjentki.
Profilaktyka zapalenia jajników
Aby zminimalizować ryzyko zapalenia jajników, należy stosować działania profilaktyczne:
- unikanie hipotermii (wyziębienia);
- leczenie infekcji i chorób zakaźnych w odpowiednim czasie;
- stosowanie prezerwatywy w trakcie stosunku płciowego z nowym partnerem;
- unikanie spożywania alkoholu i palenia tytoniu (zmniejszają funkcję barierową śluzu szyjkowego);
- przestrzeganie zasad higieny osobistej.
Niezbędne jest także wspieranie układu odpornościowego: zbilansowana dieta i aktywność fizyczna. Ważne jest, aby pacjentka przechodziła profilaktyczne badanie ginekologiczne co najmniej raz w roku, aby lekarz mógł wykryć ewentualny stan zapalny i utajone infekcje na wczesnym etapie ich rozwoju.
Leczenie zapalenia jajników domowymi sposobami
Leczenie zapalenia jajników domowymi sposobami dozwolone jest tylko po diagnozie i leczeniu przez ginekologa. Po zakończeniu leczenia należy zgłosić się do lekarza na kontrolę.
Ostre zapalenie jajników, któremu towarzyszy wzrost temperatury ciała powyżej 38°C, nudności i wymioty, wymaga leczenia szpitalnego. Leczenie chorób ginekologicznych domowymi sposobami jest niebezpieczne ze względu na możliwe powikłania, m.in.: krwawienie z macicy, pojawienie się ropy oraz rozprzestrzenianie się infekcji.
