Czym jest defekacja?
Defekacja to proces wydalania kału z jelita przez odbyt. Składniki odżywcze są trawione w żołądku i jelicie cienkim. Niestrawione resztki pokarmu przemieszczają się do jelita grubego, gdzie powstaje kał. Kał gromadzi się w odbytnicy, a naturalna potrzeba wypróżnienia pojawia się na skutek rozciągania ścian jelita.
Ile razy dziennie powinno się chodzić do toalety?
Normą jest wypróżnianie się od trzech razy dziennie do trzech razy w tygodniu. Czynniki wpływające na częstotliwość wypróżnień:
- wiek (osoby starsze są bardziej narażone na zaparcia);
- sposób odżywiania (żywność zawierająca błonnik zwiększa częstotliwość wypróżnień);
- picie wody (niewystarczające spożycie wody przyczynia się do zaparć).
Częstotliwość oddawania stolca u dorosłych zależy od poziomu aktywności fizycznej. Regularne uprawianie sportu poprawia perystaltykę układu pokarmowego i przyspiesza przesuwanie się mas pokarmowych w jelitach. Stres i niepokój powodują częstsze wypróżnienia.
Ile czasu mija od posiłku do wypróżnienia?
Po posiłku potrzeba około sześciu do ośmiu godzin, aby pokarm przeszedł przez żołądek i jelito cienkie. Dalsze trawienie i formowanie kału w jelicie grubym zajmuje około 36 godzin. Od momentu spożycia pokarmu do wypróżnienia mija średnio od dwóch do pięciu dni.
Potrzeba wypróżnienia natychmiast po jedzeniu może wynikać z odruchu żołądkowo-jelitowego. Polega on na parciu na stolec chwilę po przyjęciu pokarmu do żołądka. U zdrowych osób odruch występuje rzadko lub jest bardzo łagodny, niemal niezauważalny. Natomiast przewlekłe parcie na stolec natychmiast po jedzeniu i pojawienie się dodatkowych objawów (skurcze, zaparcia lub biegunki) może wskazywać na zespół jelita drażliwego (czynnościowe zaburzenie trawienia).
Jak prawidłowo się wypróżniać?
Nie należy zwlekać z pójściem do toalety, ponieważ opóźnione oddawanie stolca może przyczynić się do zaparć. Postawa, która zapewnia prawidłowe wypróżnienie:
- Unieś nogi i oprzyj stopy na płaskiej powierzchni (niskim stołku), tak aby kolana znajdowały się wyżej niż biodra.
- Pochyl się lekko do przodu, możesz oprzeć łokcie na kolanach.
- Wyprostuj plecy.
Podczas defekacji należy się rozluźnić, aby kał wydostawał się z jelita w sposób naturalny. Nie należy przeć podczas defekacji, ponieważ nadmierne ciśnienie w miednicy i odbycie może prowadzić do omdlenia i rozwoju przepukliny lub chorób proktologicznych, takich jak hemoroidy.
Co się stanie, jeśli przez dłuższy czas nie będziesz się wypróżniać?
Jeśli jelita nie są regularnie opróżniane, kał staje się twardy, a dalsza defekacja może powodować ból i uszkodzenia błony śluzowej odbytnicy. Jeśli nie korzystasz z toalety przez dwa tygodnie lub dłużej, może dojść do zatrucia organizmu: toksyczne substancje z kału dostają się z powrotem do krwiobiegu i powodują pogorszenie ogólnego stanu zdrowia (zwiększona drażliwość i zmęczenie, bóle głowy).
Opóźniona defekacja może spowodować uszkodzenie ścian jelit, ponieważ nagromadzenie dużych ilości kału powoduje nadmierne rozciągnięcie jelita. W przypadku braku regularnej defekacji skonsultuj się z proktologiem, aby zapobiec rozwojowi powikłań.
Jak długo można nie chodzić do toalety?
Brak codziennego wypróżnienia może być indywidualną cechą danej osoby. Brak wypróżnień przez dwa dni mieści się w normie. Dłuższe opóźnienia w wypróżnianiu mogą wskazywać na niewystarczające spożycie wody, siedzący tryb życia lub schorzenia przewodu pokarmowego (np. zespół jelita drażliwego lub nowotwór złośliwy jelita grubego).
Co robić jeśli nie mam parcia na stolec?
W przypadku braku parcia na stolec należy zwiększyć w diecie ilość pokarmów, które zawierają błonnik: warzyw, owoców, zbóż, roślin strączkowych i orzechów. Należy pić wystarczającą ilość wody, prowadzić aktywny tryb życia i regularnie ćwiczyć.
Konieczne jest wypracowanie nawyku chodzenia do toalety każdego dnia o tej samej porze, aby przywrócić właściwy rytm wypróżnień. Ważne jest, aby nie opóźniać pójścia do WC ani nie powstrzymywać potrzeby wypróżnienia.
Jak przywrócić parcie na stolec?
Możliwe jest przywrócenie parcia na stolec poprzez wprowadzenie zmian w stylu życia (m.in. normalizację diety i zwiększenie aktywności fizycznej). Jeśli nie daje to efektu, konieczna jest konsultacja z proktologiem. Lekarz zbierze wywiad, przeprowadzi badanie i ustali przyczynę braku parcia na stolec. W razie potrzeby proktolog przepisze leki, które pomogą unormować pracę układu trawiennego.
Skąd się bierze fałszywe parcie na stolec?
Fałszywe parcie na stolec (tzw. tenesmus) wywołują choroby zapalne jelit (choroba Leśniowskiego-Crohna, nieswoiste wrzodziejące zapalenie jelita grubego). Fałszywe parcie na stolec może pojawić się także w przypadku hemoroidów i polipów (łagodnych zmian) jelita grubego. Inne przyczyny fałszywego parcia na stolec to:
- rak odbytu;
- uchyłek (wybrzuszenie w ścianie jelita);
- celiakia (nietolerancja glutenu).
Częste i bolesne parcie na stolec może być spowodowane zakażeniem jelita grubego przez mikroorganizmy, takie jak E. coli lub bakterie Salmonella. Leczenie fałszywego parcia na stolec zależy od przyczyny i może obejmować antybiotyki, kortykosteroidy (hormony) lub leki immunosupresyjne.
Skąd się bierze uczucie niepełnego wypróżnienia?
Uczucie niepełnego opróżnienia odbytnicy może pojawiać się w przebiegu choroby hemoroidalnej i zespołu jelita drażliwego. Może być spowodowane przez łagodne (np. polipy) lub złośliwe (rak) zmiany w jelicie grubym.
Jak całkowicie opróżnić jelita?
Aby całkowicie opróżnić jelita, należy przyjąć odpowiednią pozycję i się rozluźnić. Podczas wypróżnienia nie powinno się robić nic innego (np. grać na telefonie lub czytać książki), ponieważ można się rozproszyć i przerwać defekację przed zakończeniem procesu. Wygodne i ciche miejsce oraz regularny rytm wypróżnień pomogą w całkowitym opróżnieniu odbytnicy.
Co oznacza krew przy wypróżnianiu?
Podczas defekacji może wystąpić krwawienie z hemoroidów wewnętrznych; krew może pojawić się na papierze toaletowym lub w kale. Krew podczas defekacji może wskazywać na chorobę zapalną jelit, polipy i guzy jelita grubego. Krew w stolcu po wypróżnieniu może być objawem szczeliny odbytu.
Dlaczego wypróżnianie sprawia ból?
Ból w trakcie lub po defekacji może wystąpić w przypadku hemoroidów, ponieważ poszerzone sploty żylne są uszkadzane kiedy kał przechodzi przez odbytnicę. Wypróżnianie się przy zaparciach jest bardzo bolesne z powodu rozciągania ścian jelita przez twardy, zbity i suchy stolec.
Ból podczas defekacji może być spowodowany szczeliną odbytu lub podrażnieniem skóry odbytu. Przyczyną bólu podczas wypróżniania może być także zapalenie odbytnicy i zapalenie okołoodbytnicze (ropne zapalenie okołoodbytniczej tkanki tłuszczowej). Skurczowe bóle przed wypróżnieniem mogą wskazywać na zespół jelita drażliwego.
Jak złagodzić ból podczas defekacji?
Aby złagodzić ból w trakcie defekacji, konieczne jest przyjęcie właściwej postawy. Należy pójść do toalety gdy odczuwa się naturalną potrzebę wypróżnienia, ale nie powinno się zbytnio przeć ani napinać. Aby kał nie był twardy i łatwiej było go wydalić, należy pić wystarczającą ilość wody i spożywać pokarmy zawierające błonnik.
Jeśli wystąpi silny lub długotrwały ból w jamie brzusznej po wypróżnieniu, należy skonsultować się z lekarzem, aby poznać jego przyczynę. W razie potrzeby lekarz przepisze środki przeciwbólowe lub leki ułatwiające wypróżnianie.
