Czym są hemoroidy zewnętrzne?
Hemoroidy zewnętrzne to nabrzmiałe żyły znajdujące się pod skórą wokół odbytu. W przypadku hemoroidów zewnętrznych nieprawidłowe guzki tworzą się poniżej połączenia odbytu i odbytnicy.
Jak powstają hemoroidy zewnętrzne?
Żyły wokół odbytu mogą się rozciągać, wybrzuszać lub puchnąć z powodu ciśnienia w dolnej części odbytnicy. Przyczyny hemoroidów zewnętrznych:
- nadwaga;
- podnoszenie ciężarów;
- zwiększony wysiłek podczas defekacji z powodu zaparć;
- przewlekła biegunka;
- niedobór błonnika w diecie;
- siedzący tryb życia;
- stosunki analne;
- długotrwałe przebywanie w toalecie (np. z powodu nawyku korzystania z telefonu podczas defekacji).
Prawdopodobieństwo wystąpienia hemoroidów zewnętrznych wzrasta wraz z wiekiem, ponieważ tkanki wspierające naturalne anatomiczne ułożenie żył w odbytnicy i odbycie słabną i rozciągają się. U kobiet dodatkowym czynnikiem ryzyka jest ciąża, ponieważ dziecko swoim ciężarem wywiera nacisk na okolice odbytu.
Jakie są objawy hemoroidów zewnętrznych?
Jednymi z symptomów hemoroidów zewnętrznych są ból i dyskomfort w odbycie, które mogą nasilać się podczas siedzenia. Inne objawy hemoroidów zewnętrznych:
- swędzenie lub podrażnienie w okolicy odbytu;
- twarde, bolesne guzki w pobliżu odbytu;
- krwawienie z odbytnicy;
- obrzęk wokół odbytu;
- wypadanie guzków krwawniczych.
Charakterystyczne dla hemoroidów zewnętrznych jest również uczucie niepełnego opróżnienia jelita po defekacji. W przypadku braku powikłań choroba może przebiegać bezobjawowo i zostać wykryta przypadkowo (na przykład podczas kontroli lub badania endoskopowego).
Jakie są stadia hemoroidów zewnętrznych?
Nie ma klasyfikacji hemoroidów zewnętrznych według etapów. Możliwe jest określenie stadium choroby (od 1 do 4) w przypadku zdiagnozowania nie zewnętrznych, ale wewnętrznych hemoroidów. Hemoroidy zewnętrzne mogą występować w łagodnej postaci lub towarzyszyć im mogą powikłania (na przykład zakrzepica splotu okołoodbytniczego).
Jak odróżnić hemoroidy zewnętrzne od wewnętrznych?
Aby odróżnić hemoroidy zewnętrzne od wewnętrznych, można zwrócić uwagę na lokalizację guzków: hemoroidy wewnętrzne znajdują się powyżej krawędzi odbytu, a zewnętrzne – poniżej. Zdiagnozować hemoroidy wewnętrzne, którym nie towarzyszy wypadanie guzków krwawniczych, można tylko podczas badania kanału odbytu. W przypadku hemoroidów zewnętrznych obrzęk lub zakrzep żył przypominający grudki, można zaobserwować na zewnątrz odbytu bądź wyczuć palpacyjnie.
Jak wyglądają hemoroidy zewnętrzne?
Hemoroidy zewnętrzne wyglądają jak gęsta masa wokół odbytu, której mogą towarzyszyć wybrzuszone guzki o ciemnoniebieskim zabarwieniu. W przypadku zakrzepicy mogą one przybrać kolor purpurowy i krwawić. Rozmiar hemoroidów zależy od liczby i średnicy zmienionych chorobowo żył.
Jakie formy przybierają hemoroidy zewnętrzne?
Hemoroidy zewnętrzne mogą być zakrzepowe (towarzyszy im zakrzepica splotu okołoodbytniczego) lub przebiegać bez tworzenia się skrzepów krwi. Zakrzepowym hemoroidom zewnętrznym towarzyszy zakrzepica o charakterze miejscowym lub ogólnym, silny ból i pojawienie się jednego lub więcej twardych skrzepów w pobliżu odbytu.
Zakrzepica okołoodbytnicza o charakterze miejscowym
W zakrzepicy miejscowej powstaje pojedynczy guzek zakrzepowy. Choroba charakteryzuje się ostro rozwijającym się, bolesnym, ograniczonym obrzękiem okolicy okołoodbytniczej o ciemnym zabarwieniu. Może mu towarzyszyć krwawienie i pojawienie się ciemnych krwiaków podskórnych w pobliżu odbytu.
Zakrzepica okołoodbytnicza o charakterze ogólnym
Ogólna zakrzepica hemoroidów zewnętrznych dotyka kilku guzków jednocześnie, obejmując większy obszar w porównaniu do zakrzepicy miejscowej. Oprócz silnego bólu i wypadania guzków krwawniczych schorzeniu może towarzyszyć ciemnienie dotkniętych obszarów skóry i błony śluzowej, krwawienie do guzków i wyraźny obrzęk krawędzi odbytu.
Czy hemoroidy zewnętrzne mogą ustąpić samoistnie?
Objawy hemoroidów zewnętrznych mogą osłabnąć bez leczenia po wyeliminowaniu czynnika prowokującego (np. po porodzie). Jednak hemoroidy zewnętrzne nie zanikają samoistnie (bez leczenia). Jeśli ból i krwawienie w przypadku hemoroidów zewnętrznych utrzymują się dłużej niż tydzień, należy umówić się na wizytę u proktologa.
Czym grożą hemoroidy zewnętrzne?
Zaawansowanym formom hemoroidów zewnętrznych może towarzyszyć silny ból i swędzenie. Hemoroidy zewnętrzne mogą również pęknąć. Inne powikłania hemoroidów:
- krwawienie z hemoroidów;
- zakrzepica;
- narośla skórne;
- zapalenie (hemoroidy zewnętrzne mogą ulec zapaleniu, gdy dojdzie do infekcji);
- ropnie (nagromadzenie ropy na zewnętrznych hemoroidach).
Innym powikłaniem hemoroidów zewnętrznych jest anemia. Występowanie niedokrwistości, której towarzyszy spadek poziomu czerwonych krwinek, jest spowodowane utratą krwi.
Hemoroidy zewnętrzne – do jakiego lekarza się udać?
Hemoroidy zewnętrzne leczy proktolog. Diagnostyka hemoroidów zewnętrznych może obejmować:
- oględziny okolicy odbytu;
- zebranie wywiadu;
- badania krwi.
Rektomanoskopię i badanie palpacyjne odbytnicy w przypadku hemoroidów zewnętrznych wykonuje się przy podejrzeniu współistniejących hemoroidów wewnętrznych (badania pozwalają określić stopień zaawansowania choroby – 1, 2, 3 lub 4). Diagnostyka instrumentalna pomaga również wykluczyć nowotwory jelita.
Jakimi metodami leczy się hemoroidy zewnętrzne?
Leczenie hemoroidów zewnętrznych może być prowadzone metodami zachowawczymi i małoinwazyjnymi. Zachowawcze metody leczenia hemoroidów zewnętrznych obejmują:
- stosowanie diety (zwiększenie spożycia błonnika w celu normalizacji defekacji);
- branie ciepłych kąpieli w pozycji siedzącej (dwa lub trzy razy dziennie przez 10-15 minut);
- przyjmowanie leków łagodzących objawy hemoroidów.
Konieczne jest również unikanie intensywnego wysiłku fizycznego, który wymaga nadmiernego rozciągnięcia mięśni. W przypadku braku efektów leczenia zachowawczego wykonuje się małoinwazyjne chirurgiczne usunięcie hemoroidów zewnętrznych.
Jak leczy się hemoroidy zewnętrzne za pomocą leków?
Celem leczenia farmakologicznego jest złagodzenie objawów hemoroidów zewnętrznych i zapobieganie rozwojowi choroby do poważniejszego stadium. Leczenie farmakologiczne hemoroidów zewnętrznych może obejmować:
- kremy, maści, tampony lub czopki na hemoroidy zewnętrzne o działaniu przeciwzapalnym;
- środki znieczulające (w przypadku silnego bólu);
- środki przeczyszczające (na zaparcia).
Dawkowanie i schemat przyjmowania każdego leku dobiera proktolog. Stosowaniu tradycyjnych (domowych) sposobów leczenia hemoroidów zewnętrznych towarzyszy większe ryzyko powikłań i skutków ubocznych w porównaniu z medycznymi metodami opartymi na dowodach naukowych.
Jakie małoinwazyjne metody leczenia hemoroidów zewnętrznych istnieją?
Małoinwazyjnej terapii towarzyszy minimalne uszkodzenie tkanek (w porównaniu do otwartej operacji usunięcia hemoroidów zewnętrznych). Małoinwazyjne metody leczenia hemoroidów zewnętrznych:
- laserowa koagulacja hemoroidów zewnętrznych (koagulacja nazywana jest również waporyzacją);
- usuwanie hemoroidów zewnętrznych za pomocą fal radiowych;
- podwiązanie hemoroidów zewnętrznych pierścieniami lateksowymi.
Rodzaj zabiegu wybiera lekarz po postawieniu diagnozy. Małoinwazyjne leczenie pozwala uniknąć silnego bólu i bliznowacenia tkanek, a także umożliwia skrócenie okresu rehabilitacji oraz zmniejszenie ryzyka powikłań ostrych i przewlekłych hemoroidów zewnętrznych.
Laserowa waporyzacja hemoroidów zewnętrznych
Waporyzator służy do przeprowadzania waporyzacji hemoroidów zewnętrznych. Promieniowanie laserowe powoduje miejscowy wzrost temperatury i odparowanie płynu komórkowego z guzków krwawniczych. Etapy laserowej waporyzacji hemoroidów zewnętrznych:
- Podanie środków znieczulających w okolicy odbytu (analgezja).
- Wybór intensywności promieniowania oddziałującego na hemoroidy.
- Kauteryzacja hemoroidów za pomocą lasera.
Okres gojenia tkanek po waporyzacji hemoroidów wynosi około dwóch do trzech tygodni. Jednym z przeciwwskazań do waporyzacji laserowej jest ropne zapalenie zewnętrznych guzków hemoroidalnych.
Usuwanie hemoroidów zewnętrznych za pomocą fal radiowych
Leczenie hemoroidów zewnętrznych falami radiowymi opiera się na zastosowaniu fal radiowych o wysokiej częstotliwości, które powodują termiczne uszkodzenie tkanki. Metoda terapii wykorzystująca promieniowanie fal radiowych pozwala na złagodzenie objawów hemoroidów zewnętrznych bez naruszania błony śluzowej odbytu. Etapy usuwania hemoroidów zewnętrznych za pomocą fal radiowych:
- Poddanie tkanek hemoroidalnych działaniu środka znieczulającego.
- Wybór odpowiedniej częstotliwości fali dla bezpiecznego zabiegu.
- Podgrzanie tkanki guzka za pomocą elektrody podłączonej do generatora częstotliwości radiowej (w wyniku czego hemoroid ulega martwicy i obkurczeniu).
Podczas zabiegu leczone tkanki bledną. Średni czas trwania sesji leczenia hemoroidów falami radiowymi wynosi 20-30 minut. Pacjent może opuścić centrum medyczne następnego dnia po zabiegu.
Podwiązanie hemoroidów zewnętrznych pierścieniami lateksowymi
Podwiązanie hemoroidów zewnętrznych pierścieniami lateksowymi można wykonać w przypadku krwawienia i wypadnięcia guzków. Zabieg powoduje upośledzenie krążenia krwi, a następnie martwicę tkanki hemoroidalnej. Podczas jednej sesji można podwiązać jeden lub dwa hemoroidy.
W razie przyjmowania leków przeciwzakrzepowych należy je odstawić co najmniej dwa tygodnie przed zabiegiem. Etapy podwiązania hemoroidów zewnętrznych pierścieniami lateksowymi:
- Oczyszczenie jelit za pomocą lewatywy (bezpośrednio przed zabiegiem).
- Znieczulenie tkanek.
- Uchwycenie węzła hemoroidalnego i założenie pierścienia z ligatorem wokół jego podstawy.
W wyniku zabiegu hemoroid zewnętrzny kurczy się i odpada w ciągu dwóch do siedmiu dni. Pozostałe zewnętrzne guzki można usunąć poprzez podwiązanie po czterech-sześciu tygodniach. Przeciwwskazania do podwiązania hemoroida pierścieniami obejmują: ropień okołoodbytniczy, zapalenie odbytu, zapalenie okrężnicy, zakrzepowe hemoroidy i przewlekłe szczeliny odbytu.
Jak przebiega rehabilitacja po usunięciu hemoroidów zewnętrznych?
Ból po usunięciu hemoroidów jest naturalnym objawem, który można złagodzić za pomocą niesteroidowych leków przeciwzapalnych, środków przeciwskurczowych i zmniejszających napięcie mięśni. Rehabilitacja po usunięciu hemoroidów zewnętrznych:
- unikanie nadmiernego wysiłku fizycznego (w szczególności dźwigania ciężarów);
- kąpiele w pozycji siedzącej;
- kontrola wysiłku podczas defekacji (nadmierne parcie może wywołać krwawienie);
- przestrzeganie diety zapobiegającej zaparciom i swędzeniu (picie dużej ilości wody, spożywanie pokarmów bogatych w błonnik, unikanie alkoholu i pikantnych potraw);
- stosowanie podpasek higienicznych (jeżeli rany powstałe po usunięciu hemoroidów zewnętrznych krwawią);
- przykładanie lodu owiniętego w ręcznik przez 10 minut kilka razy dziennie (w przypadku obrzęku);
- spanie na brzuchu (w celu zmniejszenia ucisku na okolice odbytu).
Ból i dyskomfort związany z hemoroidami zewnętrznymi zwykle ustępują po dwóch tygodniach od leczenia (lub wcześniej), a okres rehabilitacji wynosi średnio do sześciu tygodni. Natychmiastowa konsultacja z proktologiem jest konieczna w przypadku gorączki, obfitego krwawienia, silnego bólu, trudności w oddawaniu moczu i wypróżnianiu.
Czy hemoroidy zewnętrzne mogą nawracać?
Hemoroidy zewnętrzne należą do chorób nawracających. Przy leczeniu zachowawczym częstość nawrotów hemoroidów zewnętrznych może przekraczać 50%, a po leczeniu małoinwazyjnym odsetek ten zmniejsza się do 5-10%. Zapobieganie nawrotom i powikłaniom hemoroidów:
- normalizacja masy ciała;
- codzienna aktywność ruchowa (unikanie długotrwałego siedzenia);
- optymalizacja trybu defekacji (reagowanie na parcie w odpowiednim czasie, unikanie nadmiernego wysiłku i długiego przebywania w toalecie);
- unikanie dźwigania ciężarów i niezdrowych nawyków;
- wystrzeganie się odwodnienia i zaparć.
Osoby z tendencją do nawrotów powinny pozostawać pod regularną obserwacją proktologa. Harmonogram konsultacji ustalany jest indywidualnie dla każdego pacjenta.
Czy możliwe jest całkowite wyleczenie hemoroidów zewnętrznych?
Hemoroidy zewnętrzne są uleczalne. Wyleczenie hemoroidów zewnętrznych jest możliwe pod warunkiem wczesnej konsultacji z lekarzem, dlatego w przypadku wykrycia pierwszych objawów choroby należy umówić się na wizytę u proktologa.
Czego nie należy robić w przypadku hemoroidów zewnętrznych?
Aby uniknąć zaostrzeń i powikłań związanych z hemoroidami zewnętrznymi, nie należy ignorować objawów choroby ani stosować samoleczenia. Czego jeszcze nie należy robić w przypadku hemoroidów zewnętrznych:
- tłumienie chęci wypróżnienia;
- używanie twardego papieru toaletowego;
- nadmierne parcie;
- pozostawanie na toalecie przez długi czas (znacznie dłużej niż trwa wypróżnienie);
- ograniczenie spożycia wody (zwiększa ryzyko zaparć);
- prowadzenie siedzącego trybu życia.
Ponadto w przypadku hemoroidów zewnętrznych nie zaleca się wykonywania ćwiczeń i stosowania obciążeń, które zwiększają ciśnienie w jamie brzusznej. Przykładowo przy hemoroidach zewnętrznych nie można wykonywać przysiadów ze sztangą, podnosić i przenosić ciężkich przedmiotów.
Czy można ogrzewać hemoroidy zewnętrzne?
Ogrzewanie hemoroidów zewnętrznych poprzez wystawianie ich na działanie zbyt wysokich temperatur jest niewskazane, ale w celu złagodzenia objawów można brać kąpiele w ciepłej wodzie na siedząco. Zalecany czas trwania zabiegu to 10-15 minut (dwa do trzech razy dziennie).
Czy w przypadku hemoroidów zewnętrznych można siedzieć?
Przy hemoroidach zewnętrznych siedzenie przez krótki czas, jeśli nie pojawia się silny ból, jest dozwolone. Aby zmiękczyć twarde miejsca, zmniejszyć obrzęk i ucisk w okolicy odbytu, można użyć poduszek kształtem przypominających pączek. Długotrwałe siedzenie w przypadku hemoroidów zewnętrznych prowadzi do zwiększonego obciążenia odbytnicy i gromadzenia się krwi w okolicy guzków krwawniczych.
Jakie są metody zapobiegania hemoroidom zewnętrznym?
Aby zapobiec hemoroidom zewnętrznym i ich powikłaniom, zaleca się spożywanie co najmniej 1500-2000 mililitrów wody dziennie (aby przeciwdziałać zaparciom). Inne metody profilaktyki hemoroidów zewnętrznych:
- codzienne spożywanie warzyw, owoców i produktów pełnoziarnistych bogatych w błonnik. Średnie spożycie błonnika w celu zapobiegania hemoroidom zewnętrznym u kobiet wynosi 25 gramów, u mężczyzn – 35 gramów;
- unikanie alkoholu, kawy i napojów zawierających kofeinę;
- ograniczenie parcia i wstrzymywania oddechu podczas defekacji (w celu zmniejszenia ucisku na żyły w dolnej części odbytnicy);
- codzienna aktywność fizyczna (bez intensywnego wysiłku);
- pozbycie się nadmiarowych kilogramów;
- skrócenie czasu defekacji (bez długotrwałego siedzenia na toalecie);
- unikanie niekontrolowanego stosowania leków (w szczególności środków przeczyszczających);
- chodzenie do toalety, gdy tylko pojawi się potrzeba wypróżnienia;
- używanie podparcia (np. niskiego stołka) pod nogami w celu złagodzenia wysiłku podczas defekacji.
Integralnym elementem zapobiegania hemoroidom zewnętrznym jest higiena. W celu jej zachowania można przykładowo używać mokrego, a nie suchego papieru toaletowego.
