Co obejmuje USG miednicy mniejszej i jak się do niego przygotować?

USG narządów miednicy mniejszej jest metodą diagnostyczną wykorzystującą fale ultradźwiękowe. Pozwala wykryć choroby układu moczowo-płciowego we wczesnym stadium. Aparat ultrasonograficzny emituje fale o wysokiej częstotliwości, które odbijają się od badanego narządu i uwidaczniają w nim zmiany. USG narządów miednicy mniejszej można wykonywać u dzieci i kobiet w ciąży, ponieważ zabieg jest bezpieczny i bezbolesny.

Ultradźwięki pozwalają ocenić budowę, wielkość i stan narządów układu moczowo-płciowego. USG narządów miednicy mniejszej u kobiet obejmuje badanie jajników, macicy i przydatków. USG narządów miednicy mniejszej u mężczyzn polega na badaniu pęcherzyków nasiennych i gruczołu krokowego. Badanie ultrasonograficzne obejmuje nie tylko narządy miednicy mniejszej, ale także okoliczne tkanki i węzły chłonne.

Badanie ultrasonograficzne pozwala dostrzec najmniejsze odchylenia w pracy układu moczowo-płciowego.

Co wykrywa USG narządów miednicy mniejszej?

USG miednicy mniejszej uwidacznia:

• stan wszystkich narządów miednicy mniejszej;
• odchylenia anatomiczne w budowie narządów;
• ogniska zapalne;
• przyczynę bólu lub nietypowych wydzielin;
• nowotwory (torbiele, polipy, mięśniaki);
• ciążę;
• ryzyko poronienia i nieprawidłowego rozwoju płodu.

USG narządów miednicy mniejszej pozwala wykryć choroby żeńskich i męskich narządów moczowo-płciowych we wstępnej fazie (zapalenie pęcherza moczowego, pochwy, endometrioza, zespół policystycznych jajników, zapalenie gruczołu krokowego, kamica moczowa). Ponadto badanie pozwala na obserwację dynamiki zmian narządu i ocenę skuteczności leczenia.

USG narządów miednicy mniejszej wykonuje się w piątym–siódmym dniu cyklu miesiączkowego, ponieważ w tym okresie najlepiej uwidacznia się macica i jajniki. Wykonanie USG narządów miednicy mniejszej jest niezbędne w przypadku odczuwania bólu lub dyskomfortu w podbrzuszu. Wskazania do USG ginekologicznego:

• zaburzenia cyklu miesiączkowego;
• podejrzenie nowotworu;
• bezpłodność;
• ból i dyskomfort podczas stosunku;
• obecność wydzieliny z pochwy poza miesiączką;
• ciąża.

Wykonanie USG narządów miednicy mniejszej jest niezbędne w przypadku planowania ciąży. Ultrasonografia macicy pozwala zidentyfikować możliwe powikłania ciąży i ryzyko poronienia. USG macicy i przydatków pozwala również na wykrycie stanu zapalnego i nieprawidłowości w funkcjonowaniu narządów płciowych.

USG miednicy mniejszej u mężczyzn jest mniej popularną metodą badawczą niż u kobiet. Wskazania do USG prostaty:

• ból w pachwinie;
• zaburzenia układu moczowego;
• bóle po wytrysku;
• zaburzenie erekcji;
• podejrzenie nowotworu.

USG przezodbytnicze u mężczyzn wykonuje się przed operacjami chirurgicznymi narządów moczowo-płciowych. Ultrasonografię zleca się również w celu oceny stanu narządów po operacji.

USG miednicy mniejszej wykonuje lekarz ginekolog, radiolog lub urolog. Istnieją trzy metody przeprowadzania USG miednicy mniejszej:

1. USG przezbrzuszne wykonuje się przez podbrzusze. Pacjent leży na plecach, na skórę brzucha nakładany jest żel, który poprawia przewodnictwo fal ultradźwiękowych, a za pomocą specjalnego sensora wynik badania wyświetla się na ekranie.
2. USG przezpochwowe wykonuje się przez pochwę. Kobieta leży na plecach, zgina nogi, a lekarz wprowadza sondę ultrasonograficzną do pochwy. Badanie ultrasonograficzne przezpochwowe jest bezbolesne i pozwala na dokładniejsze uwidocznienie macicy, jajników i przydatków niż podczas USG przezbrzusznego.
3. USG przezodbytnicze wykonywane jest przez odbytnicę i pozwala na zbadanie prostaty, pęcherza moczowego oraz pęcherzyków nasiennych. Podczas badania pacjent leży na lewym boku, zgina nogi i przyciąga kolana do brzucha.

Procedura diagnostyki ultrasonograficznej trwa nieco ponad 20 minut, zaraz po badaniu lekarz podaje opis USG narządów miednicy. Opis USG narządów miednicy mniejszej powinien zwykle wykazywać jednolitą budowę i gładkie kontury narządów, wielkość odpowiadającą wiekowi i masie ciała oraz brak zmian nowotworowych.

Przygotowanie do USG narządów miednicy mniejszej polega na przestrzeganiu diety na dwa do trzech dni przed badaniem. Z diety należy wykluczyć produkty, które przyczyniają się do nadmiernego powstawania gazów: rośliny strączkowe, sfermentowane produkty mleczne, ciasta, świeże warzywa i owoce. USG narządów miednicy mniejszej należy wykonywać na czczo. Przed USG jamy brzusznej niezbędne jest wypełnienie pęcherza, a przed USG przezpochwowym jego opróżnienie. Przed USG przezodbytniczym należy opróżnić jelita za pomocą lewatywy oczyszczającej.

Nie zaleca się wykonywania USG ginekologicznego w czasie menstruacji, ponieważ zakrzepy uniemożliwiają zbadanie macicy i ocenę stanu endometrium. Najlepiej jest wykonywać USG narządów miednicy w piątym–dziesiątym dniu cyklu. W przypadku endometriozy badanie przeprowadza się w 25–28 dniu cyklu. Przed USG narządów miednicy mniejszej u kobiet należy umówić się na wizytę u ginekologa i ustalić optymalny czas na przeprowadzenie badania.

USG przezbrzuszne wykonuje się przy pełnym pęcherzu, aby lepiej uwidocznić narządy wewnętrzne. Przed USG ginekologicznym należy wypić około półtora litra niegazowanej wody. Nie można pić soków, kawy czy herbaty, wystarczy wody. Ponadto przed badaniem nie należy oddawać moczu przez jedną do dwóch godzin.

Przezpochwowe USG narządów miednicy mniejszej można wykonywać tak często, jak to niezbędne do diagnozy i monitorowania dynamiki choroby. Fale ultradźwiękowe nie mają szkodliwego wpływu na organizm, więc nie ma przeciwwskazań do ich stosowania. W celach profilaktycznych ginekolodzy zalecają wykonywanie USG narządów miednicy mniejszej przynajmniej raz w roku. Przezpochwowe USG jest obowiązkowe w czasie ciąży przez okres do 12 tygodni w celu wykrycia ewentualnych patologii rozwoju płodu.

Ultrasonografia gruczołu krokowego jest skuteczną metodą diagnozowania zapalenia gruczołu krokowego, gruczolaka i raka gruczołu krokowego. USG prostaty wykonuje się na dwa sposoby:

1. USG przezbrzuszne wykonuje się przez jamę brzuszną w pozycji leżącej. Przed badaniem należy wypić co najmniej litr wody i nie opróżniać pęcherza.
2. USG przezodbytnicze wykonuje się przez odbyt w pozycji leżącej, na boku, ze złączonymi nogami. 

Przed badaniem należy być na czczo, a także opróżnić jelita na 10–12 godzin przed zabiegiem.

Metoda przezodbytnicza dostarcza dokładniejszych informacji, ponieważ pozwala na lepszą wizualizację gruczołu krokowego. Mężczyźni po 40. roku życia powinni co roku wykonywać badanie USG prostaty w celu wykrycia ewentualnych patologii we wczesnym stadium.