Czym jest suchość skóry?
Suchość (kseroza) to patologiczny stan skóry charakteryzujący się nadmierną suchością spowodowaną niewystarczającym nawilżeniem lub upośledzoną funkcją barierową. Skóra staje się szorstka, skłonna do łuszczenia, swędzenia i pękania. Nadmierna suchość skóry twarzy i ciała jest spowodowana spadkiem zawartości wody w warstwie rogowej naskórka, który może być skutkiem zmian związanych z wiekiem, chorobami przewlekłymi, narażeniem na niekorzystne czynniki środowiskowe lub niedoborami żywieniowymi.
Jakie są objawy suchości skóry?
Zadaj pytanie dermatologii «Doctorpro»
Głównym objawem jest uczucie suchości i ściągnięcia skóry, które występuje z powodu braku wody w naskórku. Inne objawy kserozy skóry to:
- upośledzona elastyczność skóry;
- szorstkość lub chropowatość skóry w dotyku;
- łuszczenie się skóry;
- swędzenie, pieczenie i mrowienie skóry lub uszkodzonych obszarów;
- przebarwienia skóry (np. czerwone lub fioletowe plamy).
Skóra może być popękana z powodu drastycznego spadku nawilżenia i utraty elastyczności. Gdy skóra staje się nadmiernie sucha, jej warstwa rogowa traci zdolność do rozciągania się, co prowadzi do powstawania mikropęknięć, szczególnie w obszarach, gdzie jest narażona na większe obciążenia mechaniczne. Pęknięcia mogą być bolesne, krwawić i zwiększać ryzyko stanów zapalnych i infekcji.
Jak wygląda suchość skóry?
Sucha skóra staje się szorstka i nierówna w dotyku. Z wyglądu może wydawać się matowa, z łuszczącymi się obszarami, czasami pokrytymi małymi łuskami. W bardziej zaawansowanych przypadkach występuje zaczerwienienie, drobne pęknięcia, szczególnie w obszarach napięcia skóry (np. stawy lub fałdy). Jak wygląda nadmiernie sucha skóra, można zobaczyć na zdjęciu.
Jak wygląda nadmiernie sucha skóra
Dlaczego skóra staje się sucha?
Kseroza skóry u osób starszych jest związana z postępującymi wraz z wiekiem zmianami, które obejmują zmniejszenie produkcji sebum i ograniczenie zdolności warstwy rogowej naskórka do zatrzymywania wilgoci. Wraz z wiekiem odnowa komórek naskórka spowalnia, a funkcja barierowa ulega osłabieniu, przez co staje się bardziej podatna na utratę wody.
Przy cukrzycy suchość skóry pojawia się z powodu upośledzonego mikrokrążenia, zmniejszonej aktywności gruczołów łojowych i potowych, co prowadzi do odwodnienia. Wysoki poziom glukozy we krwi powoduje proces glikacji – nieodwracalnego przyłączania cząsteczek glukozy do białek, w tym kolagenu i elastyny. W rezultacie struktura białek zostaje zakłócona, przez co skóra staje się mniej jędrna i pogarsza się jej zdolność do zatrzymywania wilgoci. Inne przyczyny suchej skóry:
- brak równowagi hormonalnej;
- brak równowagi witamin i minerałów;
- narażenie skóry na intensywne promieniowanie ultrafioletowe;
- długotrwała ekspozycja na klimatyzowane lub suche powietrze;
- niekontrolowane stosowanie leków miejscowych (np. maści, kremów);
- noszenie ubrań wykonanych z tkanin syntetycznych;
- stosowanie detergentów z agresywnymi składnikami bez wyposażenia ochronnego (np. rękawiczek);
- stosowanie produktów kosmetycznych do twarzy i ciała z substancjami zapachowymi;
- choroby dermatologiczne (np. kontaktowe zapalenie skóry, łuszczyca);
- alergie na detergenty lub substancje chemiczne;
- ciężka choroba nerek (np. niewydolność nerek);
- zaburzenia endokrynologiczne (nadczynność tarczycy, niedoczynność tarczycy);
- choroby neurologiczne (w tym stwardnienie rozsiane, choroba Parkinsona);
- choroby hematologiczne (np. niedokrwistość);
- nowotwory (w tym czerniak);
- przewlekłe zaburzenia trawienia.
Czynnikiem ryzyka wystąpienia suchości skóry jest praca z chemikaliami lub zbyt częste mycie rąk. Problem ten często dotyczy na przykład osób sprzątających, fryzjerów, pracowników służby zdrowia, ogrodników i rolników.
Jakie są formy suchości skóry?
W zależności od lokalizacji, nasilenia i przyczyn suchości skóry, wyróżnia się kilka postaci choroby. Określenie rodzaju kserozy przekłada się na wybór odpowiedniej terapii.
| Klasyfikacja suchości skóry | |
| Rodzaj | Charakterystyka |
| Rozproszona suchość skóry | Uogólniona suchość skóry, która dotyka dużych obszarów ciała. Może jej towarzyszyć łuszczenie się, swędzenie i podrażnienie. Częściej występuje u pacjentów z zaburzeniami czynności gruczołów lub zmianami skórnymi związanymi z wiekiem. |
| Ogniskowa suchość skóry | Sucha skóra ograniczona do określonych obszarów, często z czerwonawymi plamami lub stanem zapalnym. Występuje w przypadku chorób skóry lub w wyniku działania czynników zewnętrznych (np. agresywnych kosmetyków). |
| Dłoniowo-podeszwowa suchość skóry | Suchość, pękanie dłoni i podeszew stóp, mogące powodować ból oraz krwawienie. Stan ten często występuje w przypadku hiperkeratozy (pogrubienia warstwy rogowej skóry) lub przewlekłego kontaktu z substancjami drażniącymi. |
| Sezonowa suchość skóry | Zaostrzenie suchości skóry w niektórych porach roku, zwłaszcza zimą, kiedy niska wilgotność i zimne powietrze przyczyniają się do pogorszenia stanu skóry. Często towarzyszy temu ściągnięcie i łuszczenie, szczególnie na twarzy i dłoniach. |
| Skóra pergaminowa | Suchość skóry, której towarzyszy pojawienie się przebarwień. Jest to choroba genetyczna. Stan może ulec pogorszeniu w wyniku zaburzeń endokrynologicznych i schorzeń wątroby. |
Rozproszona suchość skóry
Rozproszona suchość skóry jest formą kserozy, która obejmuje duży obszar ciała, a nie ogranicza się do pojedynczych miejsc. Może rozwijać się pod wpływem różnych chorób, w tym cukrzycy, schorzeń tarczycy, problemów dermatologicznych lub zaburzeń metabolicznych. W przypadku kserozy rozproszonej skóra traci zdolność do zatrzymywania wilgoci, staje się szorstka, matowa i łuszczy się na całej powierzchni ciała.
Ogniskowa suchość skóry
Kseroza ogniskowa jest formą choroby, w której suchość skóry nie występuje na całej powierzchni ciała, ale w ograniczonych obszarach. Ogniska mogą mieć różną wielkość i kształt, często z wyraźnymi granicami. Skóra w zmienionych obszarach staje się sucha, łuszczy się i może być pokryta mikropęknięciami. W przypadku ogniskowej suchości skóry objawy często zlokalizowane są na łokciach, kolanach, twarzy lub dłoniach.
Dłoniowo-podeszwowa suchość skóry
W dłoniowo-podeszwowej suchości skóry zmiany pojawiają się głównie na dłoniach i podeszwach. Skóra w tych obszarach staje się sucha, szorstka i może pękać, powodując ból oraz nadwrażliwość.
Sezonowa suchość skóry
Sezonowa kseroza skóry nasila się w określonych porach roku, najczęściej zimą. W zimnych miesiącach, gdy temperatury na zewnątrz spadają, a w pomieszczeniach włączone jest ogrzewanie, wilgotność znacznie spada, co prowadzi do odwodnienia skóry.
Sezonowa suchość skóry objawia się suchą, łuszczącą się, napiętą i pękającą skórą, szczególnie na twarzy, dłoniach i innych odsłoniętych obszarach ciała. Kseroza jest zwykle tymczasowa i ustępuje wraz z poprawą warunków zewnętrznych (np. ze wzrostem temperatury i wilgotności wiosną i latem).
Skóra pergaminowa
Skórze pergaminowej towarzyszy nie tylko suchość skóry, ale także powstawanie plam pigmentowych. Są to obszary przebarwień o brązowym lub żółtawym zabarwieniu. Skóra pergaminowa to rzadka choroba genetyczna, w przebiegu której skóra staje się bardzo wrażliwa na promieniowanie ultrafioletowe.
Jak przebiega etapowy rozwój suchości skóry?
Objawy kserozy na głowie, twarzy i ciele narastają etapami, w zależności od stopnia wysuszenia skóry.
| Stadia suchości skóry | ||
| Stadium | Charakterystyka | Objawy |
| Początkowe | Skóra zaczyna tracić wilgoć z powodu osłabienia pracy gruczołów łojowych i potowych, a także czynników zewnętrznych, w tym zimnego lub suchego powietrza. Funkcja barierowa skóry jest tylko nieznacznie upośledzona, ale mogą już pojawić się pierwsze oznaki dyskomfortu. | Lekka suchość, szorstkość i napięcie po myciu, prysznicu lub długotrwałej ekspozycji na suche powietrze. |
| Umiarkowane | Nawilżenie skóry jest znacznie osłabione, a warstwa lipidowa zaczyna się rozpadać, co prowadzi do zmniejszenia ochrony skóry przed utratą wody i czynnikami drażniącymi. Powstają pierwsze uszkodzenia bariery naskórkowej. | Pojawia się łuszczenie, zaczerwienienie, swędzenie, szorstkość skóry, szczególnie w miejscach narażonych na duże obciążenia (łokcie, podudzia i dłonie) oraz uczucie ciągłej suchości. |
| Ciężkie | Przewlekła utrata wilgoci powoduje głębsze zmiany w skórze. Naskórek staje się cieńszy, zmniejsza się jego elastyczność, przez co skóra jest podatna na uszkodzenia mechaniczne i stany zapalne. | Bardzo sucha skóra ciała, głębokie pęknięcia, stany zapalne, zwiększone swędzenie, obszary nadmiernego rogowacenia, podwyższone ryzyko infekcji bakteryjnych lub grzybiczych. |
| Powikłane | Bez leczenia skóra traci zdolność do regeneracji, co prowadzi do wtórnych infekcji, przewlekłych dermatoz lub egzemy. | Ropne zapalenie, bolesność, ciągłe podrażnienie, blizny, pogorszenie ogólnego stanu skóry, zwiększony dyskomfort i ból. |
Jakie zagrożenia niesie ze sobą suchość skóry?
Nieleczona prawidłowo lub odpowiednio wcześnie suchość skóry jest niebezpieczna ze względu na upośledzoną funkcję barierową, która sprawia, że skóra staje się podatna na podrażnienia, infekcje i uszkodzenia mechaniczne. Ciągła suchość prowadzi do pojawienia się pęknięć, przez które patogeny mogą wnikać w głąb skóry, powodując stan zapalny.
U osób cierpiących na choroby przewlekłe, w tym cukrzycę, występuje wyższe ryzyko powikłań, ponieważ regeneracja tkanek przebiega wolniej. Ponadto długotrwały brak leczenia może nasilać dyskomfort, wywoływać przewlekłe swędzenie skóry, przyczyniać się do rozwoju egzemy lub łuszczycy.
Jak diagnozuje się skórę suchą?
Podczas wstępnej konsultacji dermatolog analizuje objawy i czas ich pojawienia się, zbiera historię medyczną pacjenta, zadaje pytania dotyczące chorób przewlekłych, pielęgnacji skóry i odżywiania. Metody diagnozowania kserozy skóry:
- badanie fizykalne. Lekarz zwraca uwagę na charakterystyczne objawy: suchość, łuszczenie, pęknięcia, zaczerwienienie lub stan zapalny. Badanie pomaga określić stopień zaawansowania choroby, a także wykluczyć ewentualne współistniejące schorzenia dermatologiczne. Lekarz może wykonać badanie palpacyjne oceniające teksturę skóry, jej elastyczność i obecnośći stanu zapalnego;
- dermatoskopia. Nieinwazyjna metoda badania skóry, która służy do bardziej szczegółowej analizy zmian. Dermatoskopia pozwala lekarzowi przyjrzeć się strukturze skóry pod wielokrotnym powiększeniem, pomagając wykluczyć inne schorzenia, w tym egzemę, łuszczycę lub grzybicę. Badanie pomaga określić obecność mikropęknięć lub zmian w strukturze komórkowej skóry, które są charakterystyczne dla kserozy.
Aby wykryć choroby współistniejące (np. cukrzycę) lub zaburzenia równowagi (hormony, witaminy, minerały), lekarz może zlecić laboratoryjne badania krwi. Ogólne badanie krwi może wykazać oznaki stanu zapalnego lub anemii, podczas gdy badanie biochemiczne może określić poziom cukru we krwi lub wykryć inne zaburzenia metaboliczne. Można również wykonać badania poziomu witamin A i E, które pomagają zachować zdrowie skóry.
Jakimi metodami leczy się suchość skóry?
W centrach medycznych Doctorpro suchość skóry leczy się środkami miejscowymi (kremami, maściami, balsamami), które są nakładane bezpośrednio na przesuszone obszary. Do leczenia suchości skóry mogą być wykorzystywane:
- środki nawilżające. Zawierają glicerynę, mocznik, kwas hialuronowy i mleczan amonu, które przyciągają wodę i zatrzymują ją w warstwie rogowej skóry. Środki nawilżające pomagają przywrócić nawilżenie, poprawiając teksturę i miękkość skóry;
- emolienty. W składzie mają oleje (roślinne, mineralne), które przywracają barierę lipidową skóry i zapobiegają utracie wilgoci. Produkty tworzą ochronny filtr na powierzchni skóry, zmniejszając parowanie wody i sprzyjając jej zatrzymywaniu w naskórku. Zmiękczają skórę oraz zmniejszają swędzenie i stany zapalne;
- keratolityki (produkty z mocznikiem, kwasem salicylowym). Pomagają usunąć zrogowaciałe komórki, poprawiając teksturę skóry. Wspomagają delikatne złuszczanie, pozwalając środkom nawilżającym i emolientom wnikać głębiej i działać skuteczniej. Preparaty z mocznikiem i kwasem salicylowym są często stosowane w przypadku hiperkeratozy (zgrubienie warstwy rogowej naskórka) i silnie łuszczącej się skóry;
- kortykosteroidy. W ciężkich stanach zapalnych lub egzemie towarzyszących suchości skóry można przepisać łagodne bądź umiarkowane dawki maści kortykosteroidowych. Pomagają one zmniejszyć stan zapalny, swędzenie i zaczerwienienie, ale powinny być stosowane pod nadzorem lekarza, aby uniknąć skutków ubocznych, w tym ścieńczenia skóry;
- leki przywracające funkcję bariery ochronnej (np. fosfolipidy). Pomagają odbudować naruszoną barierę ochronną skóry, wspierając jej mechanizmy obronne i zapobiegając utracie wilgoci. Zawierają składniki podobne do naturalnych lipidów, które są częścią błon komórkowych i pomagają normalizować równowagę hydrolipidową.
Plazmolifting (wstrzyknięcie własnego osocza krwi pacjenta) pomaga przywrócić nawilżenie i poprawić kondycję skóry poprzez stymulację procesów jej regeneracji. Osocze bogatopłytkowe przyspiesza gojenie mikropęknięć i urazów, poprawia ukrwienie oraz aktywuje produkcję kolagenu i elastyny, pomagając wzmocnić funkcję barierową skóry. Zabieg pomaga zwiększyć elastyczność, zmniejszyć suchość i łuszczenie, poprawić ogólny koloryt i teksturę skóry.
W przypadku suchości skóry należy stosować zbilansowaną dietę zawierającą pokarmy, które utrzymują skórę w zdrowiu i wspomagają jej nawilżenie. Ważne jest spożywanie odpowiedniej ilości kwasów tłuszczowych omega-3, które znajdują się w rybach, orzechach i oleju lnianym, a także witamin A, C i E, które pomagają utrzymać funkcję bariery skórnej i wspomagają jej naprawę.
Korzyści płynące z kwasów omega-3
Pokarmy bogate w przeciwutleniacze (owoce, warzywa, zioła) są również niezbędne do ochrony skóry przed uszkodzeniami i przyspieszenia procesu jej regeneracji. Ważne jest, aby pić właściwą ilość wody, aby utrzymywać nawodnienie organizmu i zapobiegać przesuszeniu skóry.
Zalecenia kliniczne dotyczące suchości skóry
Zalecenia kliniczne mogą się różnić w zależności od przyczyny nadmiernej suchości skóry. Profilaktyka kserozy skóry może obejmować:
- stosowanie łagodnych i nawilżających kosmetyków myjących bez substancji zapachowych lub ostrych składników;
- unikanie długotrwałych gorących kąpieli (lepiej wybierać ciepłą lub chłodną wodę);
- kontrola chorób zakaźnych i przewlekłych;
- ochrona skóry przed uszkodzeniami mechanicznymi i termicznymi;
- przeciwdziałanie stresowi (np. poprzez głębokie oddychanie, jogę lub medytację);
- ograniczenie ekspozycji skóry na intensywne światło słoneczne;
- nawilżanie skóry bezpośrednio po kąpieli;
- utrzymywanie równowagi wodnej;
- stosowanie nawilżacza powietrza w pomieszczeniach.
Ważną rolę w zapobieganiu suchości skóry odgrywa zaprzestanie palenia tytoniu, ponieważ upośledza ono krążenie krwi i ogranicza dopływ tlenu i składników odżywczych do skóry. Ponadto toksyczne substancje zawarte w dymie papierosowym mogą uszkadzać kolagen i elastynę, zmniejszając elastyczność skóry, czyniąc ją bardziej podatną na wysuszenie i przedwczesne starzenie.
Czy suchość skóry można całkowicie wyleczyć?
Nadmierną suchość skóry można całkowicie wyleczyć, gdy jest ona spowodowana czynnikami tymczasowymi, takimi jak suche powietrze, zimny klimat lub niewłaściwa pielęgnacja. W takich przypadkach przywrócenie równowagi wodnej skóry i wyeliminowanie czynników drażniących pomaga przywrócić normalny stan skóry. W przypadku chorób przewlekłych, w tym cukrzycy, łuszczycy lub zapalenia skóry, kseroza wymaga stałej opieki i monitorowania choroby podstawowej w celu uniknięcia powikłań.
Czy można zarazić się kserozą skóry od innej osoby?
Nie jest możliwe zarażenie się nadmiernie suchą skórą od innej osoby, ponieważ choroba nie ma charakteru zakaźnego. Nie może dojść do zakażenia poprzez dotykanie obszarów bardzo suchej skóry na twarzy lub ciele, ponieważ kseroza jest związana z czynnikami wewnętrznymi: chorobami przewlekłymi, zmianami związanymi z wiekiem, predyspozycjami genetycznymi, czynnikami zewnętrznymi (np. warunkami klimatycznymi).
