Lekarz może zalecić ją w terapii chorób przewlekłych (endokrynologicznych, sercowo-naczyniowych i neurologicznych, w szczególności epilepsji). Stosuje się ją również w celu normalizacji masy ciała.
Czym jest dieta ketogeniczna?
Dieta ketogeniczna to dieta niskowęglowodanowa z umiarkowanym spożyciem białka i wysokim spożyciem tłuszczu. Powszechnie stosują ją sportowcy, gdyż zwiększa wytrzymałość organizmu. Dieta ketogeniczna jest również skuteczna w odchudzaniu: pozwala dość szybko zrzucić zbędne kilogramy i zmniejszyć obrzęki.
Zasady diety keto
Zasada diety ketonowej opiera się na niedostarczaniu węglowodanów do organizmu. Prowadzi to do niedoboru glukozy, która jest niezbędna do utleniania tłuszczów i dostarczania organizmowi energii. W przypadku niedoboru glukozy organizm wchodzi w stan ketozy. Jest to proces wytwarzania ciał ketonowych (cząsteczek produkowanych przez wątrobę), które stają się źródłem energii.
Ze względu na swoją zasadę działania, dieta ketogeniczna pozwala pozbyć się tłuszczu trzewnego, ponieważ ciała ketonowe są syntetyzowane z własnej tkanki tłuszczowej organizmu. Ketoza rozkłada tłuszcze, zapobiega ich gromadzeniu się i zmniejsza ilość wody zatrzymywanej w organizmie (dlatego na diecie keto może zmniejszyć się cellulit).
Korzyści z diety ketogenicznej
Zaletą diety keto jest ograniczenie spożycia węglowodanów prostych, które mogą prowadzić do skoków poziomu glukozy we krwi, a w rezultacie — do otyłości. Zalety diety keto to:
- szybka utrata wagi;
- wyrównywanie poziomu cukru we krwi;
- wzrost poziomu lipoprotein o wysokiej gęstości.
Korzyści i pożądane rezultaty diety ketonowej można osiągnąć tylko wówczas, gdy stosuje się ją prawidłowo i pod nadzorem lekarza. Długotrwała i niekontrolowana ketoza może bowiem wywołać zaburzenia pracy narządów wewnętrznych.
Szkodliwość diety ketogenicznej
Spożywanie tłuszczu w dużych dawkach może powodować uszkodzenia wątroby, nerek i serca. Szkodliwe skutki uboczne diety keto to:
- obciążenie serca i naczyń krwionośnych na skutek wzrostu poziomu cholesterolu (powoduje to zwiększone ryzyko zawału serca, udaru mózgu, miażdżycy);
- zaburzenia pracy jelit, częste zaparcia (na skutek niedoboru błonnika);
- brak równowagi witamin i minerałów;
- hipoglikemia (gwałtowny spadek poziomu cukru we krwi);
- oddech acetonowy (zapach acetonu z ust);
- zmniejszona wydajność (mięśniom brakuje glikogenu do szybkiego uwalniania energii).
Dieta ketogeniczna może prowadzić do zaburzeń elektrolitowych, które mogą objawiać się skurczami w różnych częściach ciała. Ze względu na konieczność przystosowania organizmu do nowych procesów metabolicznych mogą pojawić się skutki uboczne: nadmierne zmęczenie, bezsenność, utrata energii, zawroty głowy, nerwowość.
Przeciwwskazania do diety ketogenicznej
Stosowanie diety ketogenicznej można rozpocząć dopiero po badaniach lekarskich (u lekarza pierwszego kontaktu, endokrynologa, neurologa, gastroenterologa, urolog) w celu wykluczenia przeciwwskazań. Konsultacje z gastroenterologiem i urologiem są niezbędne, aby sprawdzić stan narządów trawiennych i nerek, ponieważ dieta ketogeniczna będzie je dodatkowo obciążać. Przeciwwskazania do stosowania diety ketogenicznej to:
- nadciśnienie lub niedociśnienie tętnicze;
- zawał serca w wywiadzie rodzinnym;
- zaburzenia trawienia;
- ciąża i karmienie piersią;
- niska masa ciała;
- zaburzenia odżywiania (kompulsywne objadanie się, bulimia, anoreksja);
- choroby przewodu pokarmowego (zapalenie żołądka, zapalenie przełyku, zapalenie dwunastnicy, kamica żółciowa);
- choroby nerek (kamica moczowa, niewydolność nerek);
- choroby stawów (np. dna moczanowa);
- choroby tarczycy (np. niedoczynność tarczycy, nadczynność tarczycy);
- depresja, przewlekły stres;
- ataki paniki, niepokój.
Przeciwwskazaniem do stosowania diety ketogenicznej są również wszelkie zaburzenia metabolizmu (niedobory witamin i mikroelementów, fenyloketonuria, hipertriglicerydemia). Diety ketogenicznej nie powinny stosować kobiety, które zmagają się z zaburzeniami miesiączkowania (brak miesiączki, zaburzenia czasu trwania i regularności cyklu), ponieważ niedobór witamin może nasilać te schorzenia.
Jakie pokarmy można spożywać na diecie keto?
Istotą diety ketogenicznej jest radykalne ograniczenie pokarmów zawierających węglowodany. Dlatego rezerwy energetyczne muszą być uzupełniane z tłuszczów i białek.
| Produkty dozwolone na diecie keto | |
| Produkty niezawierające węglowodanów | Produkty z niską zawartością węglowodanów |
| Mięso (wołowina, wieprzowina, kurczak, królik, kaczka) | Owoce morza (krewetki, małże, homary) |
| Smalec, rybi tłuszcz (tran) | Mleko, śmietana, śmietanka, jogurty |
| Ryby morskie i oceaniczne (łosoś, makrela, tuńczyk, sardynki, pstrąg, dorsz) | Sery (sery twarde, mozzarella, bryndza, cheddar) |
| Oleje nierafinowane (masło, oliwa z oliwek, olej migdałowy, olej kokosowy, olej z awokado) | Warzywa nieskrobiowe (kalafior i brukselka, szparagi, cukinia, pomidory, sałata, seler) |
| Jajka | Grzyby |
| Kawa, herbata | Migdały, orzeszki ziemne, orzechy makadamia, pestki dyni, siemię lniane |
Do diety ketogenicznej można wprowadzać sosy i majonezy bez cukru i skrobi w składzie. Dozwolone owoce na ketozie to: awokado, kokos, niektóre owoce jagodowe (maliny, jeżyny, truskawki, śliwki), klementynki.
Porcje żywieniowe na diecie keto
Ważne jest, aby porcje żywieniowe na diecie keto były wyliczane indywidualnie, z uwzględnieniem wagi, wieku, aktywności fizycznej oraz indywidualnych cech organizmu (na przykład nietolerancja produktów mlecznych). Najważniejsze jest, by przestrzegać określonych proporcji białek, tłuszczów i węglowodanów. Na diecie keto nie wolno jeść produktów takich jak:
- zboża (ryż, proso, pszenica, kasza gryczana, kasza bulgur);
- wyroby piekarnicze i cukiernicze;
- cukier, miód, dżem;
- produkty mleczne z dodatkiem cukru (np. jogurty z dodatkami owoców);
- oleje rafinowane;
- makarony;
- suszone owoce i słodkie owoce (banany, pomarańcze, ananasy);
- wędliny;
- soki i kompoty.
Na diecie ketonowej można pić dowolne herbaty i kawy bez cukru, wodę, mleko roślinne. Ponadto dieta ketogeniczna całkowicie wyklucza spożywanie napojów alkoholowych, ponieważ spowalniają one metabolizm.
Dieta ketogeniczna: proporcje makroskładników
| Proporcje makroskładników na diecie ketogenicznej | |
| Klasyczna | 75% tłuszczów, 20% białek, 5% węglowodanów |
| Ze zwiększoną zawartością białka | 60% tłuszczów, 35% białka, 5% węglowodanów |
| Restrykcyjna | Dopuszczalne jest maksymalnie 12 gramów dziennie. Dietę tę rozpisuje się w celu aktywacji rozkładu tłuszczu; musi być ściśle monitorowana przez lekarza. |
Dla Twojej wygody udostępniamy naszą tabelę w formie ilustracji. W razie potrzeby możesz ją zapisać lub udostępnić znajomym.
Tabela proporcji makroskładników na diecie ketogenicznej
Istnieje także Ukierunkowana Dieta Ketogeniczna (TKD), w której proporcje makroskładników wylicza się z uwzględnieniem aktywności fizycznej. Zróżnicowanie węglowodanów w jadłospisie to podstawa tego typu diety keto, której głównym celem jest spalanie tkanki tłuszczowej i przyrost beztłuszczowej masy mięśniowej.
Dieta ketogeniczna: menu z przepisami
Z reguły ketoza rozpoczyna się trzeciego lub czwartego dnia po rozpoczęciu postu węglowodanowego. Menu na diecie keto może być dość zróżnicowane. Poniżej zamieszczamy kilka prostych przepisów.
