Co to jest zapalenie trzustki i jakie są jego objawy?
Zapalenie trzustki to choroba, która powoduje stan zapalny tkanek trzustki. Główne przyczyny tej choroby to nadużywanie alkoholu, ostre zatrucia i infekcje. Wyróżnia się ostre i przewlekłe zapalenie trzustki. Objawy ostrego zapalenia trzustki to m.in.:
- silny ból brzucha o charakterze opasującym;
- nudności i wymioty;
- zaparcia;
- gorączka;
- duże osłabienie i zaburzenia świadomości.
Przy ostrym zapaleniu trzustki dochodzi do uwolnienia enzymów trzustkowych. Tkanka trzustki ulega samostrawieniu, co nasila stan zapalny i prowadzi do zatrucia.
Przy przewlekłym zapaleniu trzustki zaczyna brakować enzymów trzustkowych i dochodzi do spowolnienia trawienia pokarmów. Objawy przewlekłego zapalenia trzustki to:
- tępy ból w lewym podżebrzu;
- uczucie ciężkości w brzuchu, które nasila się po spożyciu tłustych pokarmów;
- biegunki i obecność niestrawionego pokarmu w kale.
Profilaktyką, diagnostyką i leczeniem zapalenia trzustki zajmują się gastroenterolodzy i chirurdzy. Aby zdiagnozować zapalenie trzustki, lekarz może zlecić badania krwi i kału, USG jamy brzusznej oraz gastroskopię.
Co jeść przy zapaleniu trzustki?
Udowodniono, że odpowiedni jadłospis ma lepsze działanie lecznicze niż post i przyspiesza powrót do zdrowia. Dieta przy zapaleniu trzustki powinna być niskotłuszczowa i zawierać dużą ilość produktów białkowych, takich jak mięso, ryby, twaróg, warzywa i owoce.
Aby dieta była odpowiednia dla pacjentów z zapaleniem trzustki, należy zwrócić uwagę nie tylko na produkty dozwolone i zabronione, ale także na sposoby przygotowywania potraw. W przypadku zapalenia trzustki, potrawy można gotować w wodzie i na parze, dusić oraz piec. Należy unikać smażenia (zwłaszcza w głębokim tłuszczu) oraz wędzenia.
Tabela dietetyczna dla chorych na zapalenie trzustki
| Produkty dozwolone przy zapaleniu trzustki | Produkty niedozwolone |
| kasze (zboża i ziarna) | mięso o wysokiej zawartości tłuszczu |
| mięsa i ryby o niskiej zawartości tłuszczu | wędliny |
| produkty mleczne o niskiej zawartości tłuszczu | oleje roślinne (słonecznikowy, lniany) i tłuszcze zwierzęce (masło) |
| warzywa i owoce | owoce cytrusowe |
Codzienny jadłospis przy zapaleniu trzustki powinien zawierać odpowiednią ilość kalorii i składników odżywczych (białek, witamin i minerałów). Można jeść produkty zbożowe, nabiał, warzywa i owoce. Poza okresem zaostrzenia choroby można jeść również jajka – w formie gotowanej lub omletu pieczonego w piekarniku, a także jako składnik wypieków i innych potraw.
Czego nie należy jeść przy zapaleniu trzustki?
Przy zapaleniu trzustki nie należy spożywać pokarmów o wysokiej zawartości tłuszczu. Z diety należy wykluczyć tłuste mięso, kiełbasy i inne wędliny, sery, tłuste produkty mleczne, mleko pełnotłuste oraz dania typu fast food. Należy unikać również masła, ponieważ jako tłuszcz zwiększa ono obciążenie trzustki. Miód przy zapaleniu trzustki powinien być ograniczony do 1-2 łyżeczek dziennie.
Mleko, kefir i twaróg przy zapaleniu trzustki
Produkty białkowe i zboża stanowią podstawę diety przy zapaleniu trzustki. Można jeść twaróg, ale tylko niskotłuszczowy i bez dodatku kwaśnej śmietany czy cukru. Kefir zalecany jest jako ostatni posiłek przed snem. Odtłuszczone mleko można pić tylko wtedy, gdy u pacjenta nie występuje nietolerancja laktozy.
Banany przy zapaleniu trzustki
Banany można jeść w każdym okresie choroby, z wyjątkiem ostrego zapalenia trzustki. Owoce te są dobrym źródłem energii i zawierają naturalny cukier. W przypadku zapalenia trzustki należy wybierać banany średnio dojrzałe, a unikać tych zielonych i przejrzałych.
Dieta przy ostrym zapaleniu trzustki
W pierwszych trzech dniach lekarz może zalecić post. W łagodniejszych przypadkach w pierwszych dniach ostrego zapalenia trzustki wymagana jest ścisła dieta, w której dozwolona jest jedynie słaba, niesłodzona herbata i płatki owsiane na wodzie.
Po ataku ostrego zapalenia trzustki lekarz zaleca dietę na jeden dzień. Następnie stopniowo się ją rozszerza; do menu wprowadza się różne produkty zbożowe i kasze gotowane na wodzie, bez dodatku oleju. Po 2-3 dniach można rozszerzyć listę potraw o niskotłuszczowe produkty mleczne oraz warzywa i owoce poddane obróbce termicznej.
Dieta przy przewlekłym zapaleniu trzustki
Jeśli wystąpią objawy zaostrzenia przewlekłego zapalenia trzustki, należy umówić się na wizytę do gastroenterologa. Oprócz leków enzymatycznych i przeciwbólowych lekarz zaleci dietę.
Przy przewlekłym zapaleniu trzustki można spożywać wszystkie rodzaje i grupy pokarmów, ale tylko w postaci niskotłuszczowej. Zasady dietetyczne przy przewlekłym zapaleniu trzustki:
- małe posiłki 5-6 razy dziennie;
- zdrowe metody obróbki termicznej (gotowanie, duszenie);
- rezygnacja z alkoholu;
- spożywanie pokarmów o umiarkowanej temperaturze (unikanie potraw zimnych i gorących);
- wykluczenie z diety tłuszczów.
Uszkodzenie komórek endokrynnych trzustki w przewlekłym zapaleniu trzustki może prowadzić do rozwoju cukrzycy typu 2. Dieta przy cukrzycy polega na ograniczeniu węglowodanów prostych (szybko trawionych), takich jak cukier, mąka, makarony, słodycze i miód. Przy zapaleniu trzustki z cukrzycą należy również ograniczyć owoce o największej zawartości cukru (np. kaki, winogrona).
Siedmiodniowe menu przy zapaleniu trzustki: przepisy krok po kroku
Pomimo faktu, że przy zapaleniu trzustki wiele pokarmów jest zabronionych, jedzenie wciąż może być pyszne! Przygotowaliśmy siedmiodniowe menu dla osób z zapaleniem trzustki.
Przepisy na dania odpowiednie przy zapaleniu trzustki:
