Czym jest Helicobacter pylori?
Helicobacter pylori to bakteria, która może wywołać chorobę wrzodową dwunastnicy lub żołądka. Jeśli bakteria dostanie się do organizmu przez usta, zaczyna się szybko namnażać w błonie śluzowej dwunastnicy i żołądka. Helicobacter wydziela enzym (ureazę), który przekształca mocznik w amoniak, chroniąc tym samym bakterię przed kwasem żołądkowym.
Namnażające się bakterie odżywiają się tkanką żołądka, co prowadzi do choroby wrzodowej lub zapalenia żołądka. W rzadkich przypadkach długotrwała, nieleczona infekcja Helicobacter pylori może być przyczyną raka żołądka.
Jak przenosi się Helicobacter pylori?
Helicobacter pylori żyje w kale, wymiocinach, ślinie i płytce nazębnej. Sposoby przenoszenia Helicobacter pylori to:
- droga ustno-kałowa;
- brak higieny rąk;
- picie skażonej lub nieprzegotowanej wody;
- używanie tych samych naczyń co osoba zakażona.
Bakterią Helicobacter pylori można się również zarazić poprzez spożywanie niedostatecznie oczyszczonej lub niedogotowanej żywności. Na zakażenie bardziej narażone są dzieci, gdyż mają słabszy układ odpornościowy. Diagnozą i leczeniem zajmuje się gastroenterolog.
Objawy Helicobacter pylori
W 80% przypadków zakażenie Helicobacter pylori przebiega bezobjawowo lub daje łagodne objawy. Zwykle są to:
- nudności i wymioty;
- brak apetytu;
- wzdęcia;
- ciemnoczerwone lub czarne stolce (z powodu obecności krwi w kale);
- przewlekłe zaparcia;
- częste odbijanie się;
- nagła utrata wagi.
Częstym objawem Helicobacter u dorosłych jest także biegunka, pieczenie i ostry ból brzucha, który zwykle pojawia się kilka godzin po jedzeniu lub w nocy — gdy żołądek staje się pusty. Ból brzucha może trwać od kilku minut do kilku godzin, a jego częstotliwość i intensywność może się zmieniać. Objawem obecności Helicobacter pylori w organizmie bywa czasami pojawienie się na twarzy trądziku różowatego.
Objawy zakażenia Helicobacter pylori mogą być widoczne również na języku — może wystąpić przebarwienie języka na kolor czerwony lub fioletowy, a także gruby, żółty nalot. Objawy Helicobacter pylori na języku są widoczne na zdjęciu.
Helicobacter na języku 
Jeśli dojdzie do rozwoju choroby wrzodowej, otwarte rany w żołądku lub jelitach mogą krwawić. Należy pilnie zgłosić się do lekarza w przypadku, gdy wystąpią: duszności, zawroty głowy, utrata przytomności, przewlekłe zmęczenie, bladość skóry oraz krwiste, brązowe lub czarne wymioty.
Jak Helicobacter pylori wpływa na skórę?
Helicobacter pylori może wywołać rozwój trądziku różowatego i przewlekłej pokrzywki idiopatycznej. Czasem na skórze pacjentów zakażonych Helicobacter pojawiają się zaczerwienienia, grudki i krosty, którym towarzyszy pieczenie i swędzenie. Objawy Helicobacter na skórze są widoczne na zdjęciu.
Niektóre badania wykazały związek między Helicobacter a łuszczycą zwykłą, chorobą Behçeta, łysieniem ogniskowym, trądzikiem, plamicą Schönleina-Henocha i zespołem Sweeta. Aby ustalić dokładny związek, konieczne są jednak dokładne badania. Jeśli na skórze występuje zaczerwienienie i wysypka, należy skonsultować się z dermatologiem.
Rodzaje badań na obecność Helicobacter pylori
Przed rozpoczęciem leczenia gastroenterolog zleca badanie na obecność Helicobacter pylori. Może to być badanie próbki stolca lub badanie krwi; można również zrobić test oddechowy. Rodzaje badań laboratoryjnych na obecność Helicobacter pylori:
- test z kału na obecność antygenu Helicobacter — pozwala stwierdzić obecność lub brak Helicobacter pylori w kale;
- badanie kału metodą PCR — pozwala wykryć obecność i stężenie Helicobacter pylori w kale oraz mutacje bakterii, które mogą być oporne na antybiotyki stosowane w leczeniu;
- test ELISA z krwi — wykonuje się go w celu wykrycia przeciwciał przeciwko Helicobacter pylori;krew do badania pobierana jest z żyły.
Gastroenterolog może też wykonać test ureazowy oddechowy na obecność Helicobacter. Polega on na tym, że pacjent przyjmuje tabletkę lub płyn zawierający oznakowane cząsteczki węgla. Jeśli bakteria jest obecna w żołądku pacjenta, w momencie kontaktu roztworu z Helicobacter pylori zaczyna się uwalniać węgiel.
Następnie, węgiel wchłonięty przez organizm uwalnia się podczas wydechu. W trakcie testu ureazowego oddechowego mierzy jest poziom węgla w oddechu pacjenta. Test ten można stosowaću dzieci powyżej 6. roku życia oraz u osób dorosłych.
Skutecznym badaniem na obecność Helicobacter jest również gastroskopia, podczas której do żołądka pacjenta przez gardło wprowadza się specjalny przyrząd - endoskop. W trakcie gastroskopii pobiera się niewielką ilość tkanki z błony śluzowej żołądka lub jelita do badania pod kątem Helicobacter pylori.
Test na obecność Helicobacter pylori można również kupić w aptece i wykonać samodzielnie w domu. W przypadku szybkiego testu małą próbkę kału umieszcza się na pasku testowym. Zazwyczaj wyniki wyświetlają się na pasku testowym w ciągu 10 minut, ale czas ten może się różnić w zależności od producenta testu. Aby uzyskać wiarygodne wyniki przed wykonaniem testu należy dokładnie zapoznać się z instrukcją.
Normy dla badań na obecność Helicobacter pylori
Po wykonaniu badania kału i krwi lekarz analizuje wyniki i porównuje je z normami, które różnią się w zależności od badania. Interpretacja badania krwi na obecność bakterii pozwala stwierdzić, czy w organizmie aktualnie znajduje się bakteria lub doszło do zakażenia nią w przeszłości.
| Prawidłowe i nieprawidłowe wyniki badania krwi na obecność Helicobacter pylori | |
| wynik negatywny (prawidłowy) | poniżej 0,9 U/ml |
| wynik wątpliwy | od 0,9 do 1,09 U/ml |
| wynik pozytywny | powyżej 1,09 U/ml |
U dzieci norma całkowitej ilości przeciwciał przeciwko Helicobacter pylori wynosi poniżej 0,8 U/ml, wynik wątpliwy to 0,8–0,9 U/ml, a wynik ujemny – powyżej 0,9 U/ml. W przypadku wyniku wątpliwego należy powtórzyć badanie.
Wynik badania kału na obecność Helicobacter może być dodatni (świadczy o obecności bakterii w organizmie) albo ujemny (brak zakażenia). W przypadku wykrycia Helicobacter pylori gastroenterolog dobiera odpowiednie leczenie
Co zabija Helicobacter pylori?
Jeśli bakteria Helicobacter zostanie wykryta w organizmie pacjenta, gastroenterolog dobierze leki w celu zniszczenia bakterii. Zazwyczaj lekarze przepisują dwa różne antybiotyki, aby zapobiec wytworzeniu przez bakterię oporności. Schemat leczenia Helicobacter pylori obejmuje:
- inhibitory pompy protonowej – zatrzymują nadmierną produkcji kwasu w żołądku;
- leki przeciwwrzodowe – w celu ochrony istniejących wrzodów żołądka przed sokiem żołądkowym;
- blokery receptora histaminowego H-2 – blokują histaminę, która jest odpowiedzialna za produkcję kwasu w organizmie.
W celu „zabicia” bakterii lekarz opracowuje kompleksową terapię. Czas trwania leczenia Helicobacter pylori różni się w zależności od przyjmowanych leków (zwykle nie przekracza 2-3 tygodni). Miesiąc po zakończeniu leczenia należy powtórzyć badanie na obecność Helicobacter, aby ocenić skuteczność terapii.
Helicobacter pylori: jadłospis z przepisami
Dietę przy Helicobacter pylori ustala gastroenterolog Specjalny jadłospis ma na celu złagodzić ból brzucha i zapobiec zaostrzeniu chorób związanych z zakażeniem, takich jak choroba wrzodowa czy zapalenie błony śluzowej żołądka. Pokarmy, które niszczą Helicobacter to:
- oleje (np. z nasion czarnej porzeczki, marchwi, pestek grejpfruta);
- kalafior, brukiew, kapusta, rzepak, rzodkiewka;
- kwasy tłuszczowe (makrela, śledź, łosoś);
- maliny, truskawki, jeżyny i borówki;
- produkty pszczele (pyłek, wosk, miód).
W przypadku Helicobacter zalecane są także probiotyki takie jak kefir, jogurt naturalny, ogórki kiszone, kapusta kiszona. Produkty te wspomagają wydzielanie kwasu mlekowego, który zaburza mechanizm wnikania bakterii do błony śluzowej żołądka. Przy Helicobacter zaleca się także włączenie do diety mleka krowiego – zawiera ono bowiem laktoferynę, która ma właściwości antybakteryjne. Przykładowy jadłospis dla zakażonych Helicobacter pylori:
