Czym jest uczulenie na zimno?
Uczulenie na zimno (pokrzywka z zimna) to niezakaźna choroba, która objawia się reakcją alergiczną na działanie niskich temperatur (np. zimnego powietrza, przedmiotów, powierzchni, płynów lub produktów spożywczych). W dziesiątej edycji Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób (ICD-10) alergia na zimno ma kod L50.2, a w ICD-11 – EB01.1.
Dlaczego pojawia się pokrzywka z zimna?
Pokrzywka z zimna, przy której komórki organizmu wytwarzają histaminę (biologicznie aktywny związek) w odpowiedzi na działanie niskiej temperatury, może wystąpić u każdego. Przyczyny uczulenia na zimno mogą obejmować:
- choroby zakaźne (np. zapalenie płuc, kiła, mononukleoza, ospa wietrzna, różyczka, zapalenie wątroby);
- mutacje genetyczne;
- choroby onkologiczne (np. białaczka limfocytowa, chłoniak);
- alergiczny nieżyt nosa i spojówek (alergia na zimno spowodowana nieżytem nosa i spojówek może towarzyszyć katarowi i łzawieniu oczu);
- krioglobulinemia (choroba, w której nasilona reakcja na zimno występuje z powodu obecności w krwi zmienionych immunoglobulin – krioglobulin);
- astma oskrzelowa;
- dermografizm (pokrzywka pojawiająca się w wyniku urazu lub ucisku na skórę);
- ukąszenia owadów.
Chociaż alergia na zimno jest czasami dziedziczna, w większości przypadków rodzinna historia choroby nie występuje. Podczas badań nie zawsze udaje się ustalić dokładne przyczyny wystąpienia pokrzywki z zimna.
Zadaj pytanie dermatologii «Doctorpro»
Jakie są objawy alergii na zimno?
Objawy pokrzywki zimowej pojawiają się w wyniku działania niskich temperatur na skórę. Objawy uczulenia na zimno mogą obejmować:
- obrzęk skóry w kontakcie z zimnymi przedmiotami;
- wysypka spowodowana zimnem;
- obrzęk warg podczas spożywania zimnych posiłków lub napojów;
- suchość skóry (skóra może szybko stać się sucha na zimnym wietrze lub mrozie);
- duszności, świszczący oddech;
- dyskomfort wzrokowy, pieczenie w oczach, obrzęk i zaczerwienienie powiek (objawy alergii na zimno, która rozprzestrzenia się na narządy wzroku);
- obrzęki języka i gardła, którym towarzyszą trudności w oddychaniu;
- bóle stawów;
- gorączka;
- ból głowy.
Objawy alergii pojawiają się zazwyczaj kilka minut po ekspozycji na zimno i zwykle ustępują w ciągu jednej do dwóch godzin. Reakcje alergiczne mogą nasilać się przy całkowitej ekspozycji skóry na zimno (na przykład podczas pływania w zimnej wodzie), a także w miarę ogrzewania schłodzonej skóry.
Nabyte uczulenie na zimno pojawia się bez rodzinnej historii choroby, jednak choroba może mieć też charakter dziedziczny (objawy obserwuje się w ciągu 0,5-48 godzin po ekspozycji na zimno mogą utrzymywać się do dwóch dni). Jednym z najniebezpieczniejszych objawów alergii na zimno jest anafilaksja (ciężka, szybka, zagrażająca życiu reakcja alergiczna), której mogą towarzyszyć utrata przytomności, przyspieszone bicie serca, liczne obrzęki i wstrząs.
Jak wygląda wysypka przy uczuleniu na zimno?
Pokrzywka z zimna wygląda jak swędzące pęcherzyki. Możliwe jest zaczerwienienie i obrzęk obszaru skóry, który był narażony na działanie zimna. Pokrzywka spowodowana mrozem pojawia się zwykle po zakończeniu ekspozycji na zimne powietrze, gdy temperatura skóry wzrasta.
Uczulenie na zimno u dzieci
Uczulenie na zimno może wystąpić w każdym wieku. Dzieci z uczuleniem na zimno są bardziej podatne na wystąpienie anafilaksji (szczególnie po kąpieli w chłodnej wodzie) niż dorośli.
Umów się na konsultację w sprawie Konsultacja dermatologiczna
Jak diagnozuje się alergię na zimno?
W przypadku wystąpienia alergii na zimno należy zapisać się na wizytę u dermatologa lub alergologa. Diagnostyka uczulenia na zimno może obejmować:
- badanie fizykalne;
- zebranie wywiadu;
- test z kostką lodu, którą przykłada się do skóry na około pięć minut. Wynik testu alergicznego uznaje się za pozytywny, jeśli objawy (na przykład wysypka na rękach) pojawiają się kilka minut po zakończeniu kontaktu z lodem;
- badania krwi.
Badania laboratoryjne krwi pozwalają wykryć towarzyszące stany zapalne i infekcje. W diagnostyce alergii wywołanej przez zimno ważne jest wykluczenie wirusowej pokrzywki i reakcji alergicznych na produkty spożywcze, leki, ciepło, promieniowanie słoneczne lub ukąszenia owadów.
Jak leczy się uczulenie na zimno?
Terapia uczulenia na zimno ma na celu wyeliminowanie objawów i zapobieganie nawrotom choroby. Metody leczenia uczulenia na zimno mogą obejmować:
- leki przeciwhistaminowe (blokują uwalnianie histaminy, która wywołuje reakcje alergiczne);
- unikanie ekspozycji na zimno;
- leki przeciwastmatyczne;
- odczulanie (stopniowe, kontrolowane narażanie skóry na niskie temperatury, które pomaga złagodzić reakcję organizmu na zimno lub mróz);
- leki adrenergiczne (w ciężkich postaciach alergii).
Konieczne jest również leczenie współistniejących chorób wirusowych wykrytych podczas diagnostyki (na przykład cytomegalowirus lub wirus opryszczki pospolitej), które mogą nasilać objawy alergii na zimno. W celu leczenia infekcji bakteryjnych przepisuje się antybiotyki.
Jak leczyć pokrzywkę zimną w domu?
Alergię na zimno można leczyć w domu, przyjmując leki przepisane przez lekarza, a także unikając kontaktu skóry z alergenami (np. zimnym powietrzem, płynami i przedmiotami). Dermatolog może zalecić pacjentowi noszenie przy sobie autoinjektorów z lekami do szybkiego łagodzenia objawów wstrząsu anafilaktycznego, jeśli istnieje ryzyko zaostrzenia reakcji alergicznych.
Jakie maści pomagają w przypadku alergii na zimno?
W celu złagodzenia reakcji skórnych (np. swędzenia, wysypki, łuszczenia się lub zaczerwienienia skóry) w przypadku pokrzywki z zimna można stosować maści na bazie kortykosteroidów (hormonów steroidowych wytwarzanych w korze nadnerczy, które mogą być również produkowane w laboratoriach). Przed użyciem maści należy skonsultować się z dermatologiem, ponieważ niekontrolowane stosowanie leków może prowadzić do wahań poziomu hormonów.
Czego nie wolno robić w przypadku alergii na zimno?
W przypadku alergii na zimno u dzieci i dorosłych nie wolno dopuścić do wychłodzenia organizmu, podrażnienia skóry i długotrwałego narażenia na niskie temperatury (w szczególności chłodny wiatr lub wodę). Nie wolno również spożywać zimnych napojów i produktów. Ponadto nie należy stosować tabletek i maści do leczenia pokrzywki z zimna bez uprzedniej konsultacji z dermatologiem. Samoleczenie metodami tradycyjnymi (np. pocieranie skóry alkoholem, zanurzanie zmarzniętych rąk w gorącej wodzie) jest niebezpieczne ze względu na wysokie ryzyko wystąpienia skutków ubocznych (np. obrzęku i martwicy skóry, oparzeń termicznych).
Czym grozi alergia na zimno?
Jednym z najniebezpieczniejszych powikłań uczulenia na zimno jest anafilaksja, której ryzyko wzrasta po wystawieniu dużych obszarów skóry na działanie zimna. Objawy anafilaksji mogą obejmować:
- nagłe osłabienie;
- trudności w oddychaniu;
- rozległe obrzęki;
- słaby puls;
- zawroty głowy;
- drgawki;
- wymioty;
- utratę przytomności.
W przypadku wstrząsu anafilaktycznego (najcięższej postaci anafilaksji) ciśnienie krwi spada do niebezpiecznie niskiego poziomu. Anafilaksja jest stanem wymagającym natychmiastowej pomocy medycznej.
Czy można zapobiec pokrzywce z zimna?
Nie ma gwarantowanego sposobu zapobiegania alergii na zimno, ponieważ mechanizmy jej powstawania nie zostały do końca zbadane. Sposoby zapobiegania pokrzywce z zimna:
- ochrona skóry przed gwałtownymi zmianami temperatury (noszenie ciepłych rękawiczek, czapki i kurtki chłodną wiosną, jesienią i zimą);
- kontrolowanie temperatury wody i zachowanie ostrożności podczas kąpieli;
- rezygnacja z przyjmowania leków nieprzepisanych przez lekarza.
Konieczne jest również odpowiednio wczesne leczenie chorób (np. chorób serca i naczyń, tocznia rumieniowatego układowego, zespołu Sjögrena, egzemy, łuszczycy), które mogą zwiększać ryzyko zaostrzeń i nawrotów. Kolejną metodą profilaktyczną jest wyeliminowanie z diety schłodzonych potraw i napojów w przypadku skłonności do alergii na zimne jedzenie.
