Czym jest waginoza bakteryjna?
Waginoza bakteryjna to zaburzenie mikroflory pochwy, któremu towarzyszy spadek liczby pałeczek kwasu mlekowego i przerost mikroorganizmów chorobotwórczych. Pałeczki kwasu mlekowego wytwarzają kwas mlekowy, który zwiększa kwasowość i tworzy ochronną warstwę w pochwie. Niskie pH (wskaźnik kwasowości) sprzyja złuszczaniu komórek błony śluzowej pochwy i uwalnianiu glikogenu w celu odżywiania pożytecznych bakterii. Gdy dominuje mikroflora patogenna, kwasowość spada i zaczynają uwalniać się aminy (związki organiczne, które niszczą komórki nabłonka pochwy), powodując waginozę bakteryjną.
Przyczyny waginozy bakteryjnej
Waginozę bakteryjną wywołują bakterie beztlenowe (Gardnerella, Mycoplasma, Prevotella). Bardzo często schorzenie rozwija się w wyniku zakażenia bakterią Gardnerella vaginalis. Inne przyczyny waginozy bakteryjnej:
- niekontrolowane przyjmowanie antybiotyków;
- zaburzenia gruczołów wydzielania wewnętrznego (jajników, tarczycy);
- schorzenia szyjki macicy (zapalenie szyjki macicy);
- choroby zapalne narządów moczowo-płciowych (zapalenie cewki moczowej, zapalenie jajowodów);
- stosowanie wkładki wewnątrzmacicznej;
- stosunki seksualne bez zabezpieczenia;
- palenie tytoniu;
- niezrównoważona dieta;
- nadmierna masa ciała.
Także częste irygacje pochwy są czynnikiem ryzyka rozwoju zaburzeń mikroflory bakteryjnej pochwy. Ryzyko zwiększa również stosowanie zapachowych produktów higienicznych.
Objawy waginozy bakteryjnej
Waginoza bakteryjna występuje zwykle w wieku rozrodczym, kiedy wahania poziomu żeńskich hormonów sprzyjają rozwojowi patogennych mikroorganizmów. Choroba może mieć przebieg bezobjawowy (50-70% przypadków). Objawy waginozy bakteryjnej:
- upławy o płynnej konsystencji i biało-szarym lub zielonym zabarwieniu;
- swędzenie;
- nieprzyjemny "rybi" zapach z pochwy;
- uczucie pieczenia w czasie oddawania moczu.
Nieprzyjemny zapach staje się bardziej intensywny po stosunku płciowym i podczas menstruacji. Choroba może nawracać, ujawniając się częściej niż trzy razy w roku.
Czy bakteryjne zapalenie narządów płciowych może wystąpić u mężczyzn?
Mężczyźni są bezobjawowymi nosicielami bakterii nabytych od zakażonej kobiety podczas kontaktu seksualnego. W rzadkich przypadkach mikroorganizmy wywołujące waginozę bakteryjną u kobiet mogą powodować zapalenie prostaty i cewki moczowej u mężczyzn. W przypadku stwierdzenia obecności bakterii Gardnerella u mężczyzn konieczna jest konsultacja urologiczna i leczenie zapobiegające infekcjom układu moczowo-płciowego. W leczeniu zakażenia Gardnerellą u mężczyzn stosuje się antybiotyki.
Waginoza bakteryjna u dziewczynek
Waginoza bakteryjna może rozwinąć się u dziewcząt w okresie dojrzewania, kiedy układ rozrodczy jest w fazie rozwoju. W okresie dojrzewania mikroflora pochwy nie zawiera jeszcze pałeczek kwasu mlekowego, dlatego pochwa nie jest chroniona przed szkodliwym działaniem zewnętrznych czynników. Ze względu na bliskie sąsiedztwo odbytu i pochwy, ważne jest, aby dorastające dziewczęta przestrzegały zasad higieny (podmywanie się dwa razy dziennie w kierunku od spojenia łonowego do odbytu), aby zmniejszyć ryzyko rozwoju infekcji.
Jak diagnozuje się waginozę bakteryjną?
Diagnostyka waginozy bakteryjnej zaczyna się od wywiadu medycznego i badania fizykalnego. Lekarz przeprowadzi badanie z użyciem lusterka ginekologicznego, aby wykluczyć obecność procesu zapalnego. Laboratoryjne metody diagnozowania waginozy bakteryjnej:
- test PCR wykrywający DNA bakterii oportunistycznych;
- test pH na poziom kwasowości w pochwie;
- badanie mikroskopowe wymazu z pochwy w celu wykrycia infekcji;
- badanie w kierunku chorób wenerycznych (rzeżączka, chlamydioza i rzęsistkowica);
- test aminowy (zapachowy).
Badanie pod mikroskopem może wykazać cytolizę (rozpad komórek nabłonka pochwy) z powodu nadmiernego wzrostu pałeczek kwasu mlekowego (waginoza cytolityczna). Przed pobraniem wymazu do badania laboratoryjnego nie należy używać żadnych kosmetyków do higieny intymnej ani tamponów. Na dwadzieścia cztery godziny przed badaniem nie zaleca się brania prysznica i uprawiania seksu. Nie powinno się również wykonywać badania podczas miesiączki.
Jak odróżnić waginozę bakteryjną od grzybicy?
Grzybica pochwy (kandydoza) to infekcja wywoływana przez grzyby z rodzaju Candida. W przeciwieństwie do waginozy bakteryjnej grzybica objawia się bólem podczas oddawania moczu i stosunku płciowego. Towarzyszy jej także zaczerwienienie i obrzęk pochwy. Upławy przy grzybicy są gęste, białe, o konsystencji twarogowej i nie mają silnego nieprzyjemnego zapachu.
Czym różni się waginoza bakteryjna od zapalenia pochwy?
Zapaleniu pochwy zwykle towarzyszy ból podczas oddawania moczu i w trakcie stosunku płciowego. Mogą również pojawić się upławy z domieszką krwi. W przypadku waginozy bakteryjnej takie objawy nie występują. Przyczyną zapalenia pochwy u kobiet w wieku rozrodczym może być obecność bakterii Gardnerella.
Jak leczyć waginozę bakteryjną?
W leczeniu waginozy bakteryjnej lekarz może przepisać preparaty w postaci tabletek, globulek dopochwowych, kremu lub żelu. W leczeniu waginozy cytolitycznej stosuje się globulki i spreje zawierające sodę. Możliwości leczenia farmakologicznego waginozy bakteryjnej:
- antybiotykoterapia;
- miejscowe środki antyseptyczne;
- probiotyki (preparaty przywracające prawidłową mikroflorę pochwy).
Podczas stosowania antybiotyków w postaci kremu nie należy używać prezerwatyw ze względu na wysokie ryzyko uszkodzenia lateksu przez lek. Miesiąc po leczeniu należy odbyć ponowną konsultację ginekologiczną, aby potwierdzić, że infekcja została wyleczona.
Jak leczyć waginozę bakteryjną domowymi sposobami?
Aby złagodzić objawy waginozy bakteryjnej w warunkach domowych, można zażywać probiotyki (na przykład jeść jogurty), które pomogą przywrócić równowagę mikroflory bakteryjnej w pochwie. W porozumieniu z ginekologiem można również stosować globulki z kwasem borowym.
Jak leczyć waginozę bakteryjną w czasie ciąży?
W leczeniu zakażenia Gardnerellą u kobiet w ciąży stosuje się antybiotyki (pochodne imidazolu, linkomycynę). Przebieg terapii ustala lekarz, zwykle leczenie trwa przez pięć do siedmiu dni. Leczenie infekcji u kobiet ciężarnych zmniejsza ryzyko przedwczesnego porodu i infekcji poporodowych.
Czy mając waginozę bakteryjną można uprawiać seks?
Nie zaleca się współżycia podczas waginozy bakteryjnej ze względu na ryzyko przeniesienia infekcji na partnera. Co więcej, stosunkowi towarzyszyć może dyskomfort i nasilenie objawów. Warto powstrzymać się od stosunków seksualnych również w okresie leczenia.
Czy waginoza bakteryjna może minąć samoistnie?
Waginoza bakteryjna ustępuje samoistnie u jednej trzeciej kobiet niebędących w ciąży i u połowy kobiet ciężarnych. Podjęcie leczenia w odpowiednim czasie pozwala zapobiec możliwym powikłaniom (np. chorobom wenerycznym).
Powikłania waginozy bakteryjnej
Waginoza bakteryjna jest czynnikiem ryzyka zakażenia wirusem HIV, wirusem opryszczki pospolitej, rzeżączką, chlamydią i rzęsistkiem. Obecność waginozy bakteryjnej przyczynia się również do zakażenia wirusem HPV, który może powodować raka szyjki macicy. Możliwe powikłania waginozy bakteryjnej u kobiet w ciąży:
- przedwczesny poród (przed 37 tygodniem);
- ropowica pochwy (ostry ropny proces zapalny);
- późne poronienie (w 13-22 tygodniu);
- zapalenie błony śluzowej macicy (stan zapalny w obrębie wewnętrznej wyściółki pochwy);
- urodzenie dziecka o niskiej masie urodzeniowej (poniżej 2,5 kg).
Zakażenie Gardnerellą zwiększa ryzyko rozwoju chorób zapalnych narządów miednicy mniejszej. Może również dojść do obniżenia płodności.
Profilaktyka waginozy bakteryjnej
Profilaktyka waginozy bakteryjnej polega na stosowaniu antykoncepcji mechanicznej (prezerwatywy). Ważne jest też, by unikać szkodliwych nawyków (palenia papierosów, spożywania fast foodów). Inne sposoby zapobiegania waginozie bakteryjnej:
- przestrzeganie zasad higieny intymnej;
- przyjmowanie suplementów witaminy D w dawkach profilaktycznych;
- rezygnacja z noszenia rajstop wykonanych z kapronu.
Nie zaleca się używania zapachowych środków piorących do prania bielizny. Należy nosić luźną odzież wykonaną z naturalnych tkanin.
