Polipy to nowotwory łagodne, ale zaliczane do zmian przedrakowych: pod wpływem czynników prowokujących (zatrucia, zapalenia, infekcje) mogą ulec zezłośliwieniu, dlatego konieczna jest ich diagnostyka i leczenie u proktologa.
Co to jest polip odbytu?
Polip odbytu to zmiana nowotworowa na błonie śluzowej odbytnicy i odbytu. Polipy mogą występować pojedynczo lub gromadnie.
Jak powstają polipy odbytnicy?
Polipy jelita mogą pojawiać się na skutek długotrwałego stanu zapalnego, który wywołuje patologiczne zmiany błony śluzowej (rozrost i przerost). Przyczyny powstawania polipów odbytnicy:
- dziedziczna predyspozycja i wady wrodzone układu pokarmowego;
- przewlekłe zaparcia i biegunki;
- choroby organów trawiennych (np. choroba Crohna, wrzody żołądka, zapalenie żołądka, zaburzenia flory bakteryjnej jelit);
- hemoroidy (żylaki odbytu i pojawienie się guzków);
- choroby zakaźne (dur brzuszny, zatrucie jadem kiełbasianym, salmonelloza, czerwonka);
- nieleczona cukrzyca.
Siedzący tryb życia, otyłość, nadużywanie alkoholu i palenie papierosów zwiększają ryzyko wystąpienia polipów odbytu, ponieważ zaburzają przemianę materii w organizmie i powodują zaburzenia trawienia. Powstawanie polipów może być także wywołane długotrwałymi dietami z niewystarczającą ilością składników odżywczych i błonnika, a także spożywanie dużych ilości tłuszczów zwierzęcych.
Jak wyglądają polipy przewodu pokarmowego?
Polipy analne to uszypułowane twory w kształcie kulistym lub półkolistym; mogą mieć szeroką podstawę lub cienką szypułkę (przypominającą grzyb). Rozmiary nowotworów odbytnicy mogą wahać się od kilku milimetrów do kilku centymetrów.
Jakie są objawy polipów jelita?
Objawy polipów jelita pojawiają się i nasilają wraz ze wzrostem zmian; przez długi czas zaburzenie przebiega bezobjawowo.
Objawy polipów jelita:
- zaburzenia oddawania stolca (biegunki lub zaparcia);
- świąd odbytu;
- ból w podbrzuszu i w okolicy odbytu podczas defekacji;
- zmiana koloru stolca;
- śluz i krew w kale.
Duże polipy mogą wpuklać się do światła przewodu pokarmowego, powodując skurczowe bóle brzucha, wzdęcia i problemy z wypróżnianiem (długotrwałe zaparcia). Częste i obfite krwotoki z odbytu mogą wywoływać niedokrwistość, której towarzyszy słabość.
W razie wystąpienia objawów polipów przewodu pokarmowego należy niezwłocznie zgłosić się na konsultację u proktologa. Zmiany nowotworowe pojawiają się na ogół po 40 roku życia, dlatego ważne jest, aby przynajmniej raz w roku poddawać się profilaktycznym badaniom lekarskim.
Rodzaje polipów odbytu
Ze względu na kształt rozróżnia się polipy płaskie i szypułkowe, które mogą się rozrastać i sprawiać, że narośl jest ruchoma. Polipy odbytu różnią się także budową histologiczną.
| Rodzaje polipów odbytu | |
| Gruczolakowe (gruczolaki) | Powstają z nabłonka gruczołowego w wyniku patologicznego namnażania się komórek. Gruczolaki odbytnicy dzielą się na cewkowe i kosmkowe. Polip cewkowy jest tworem na wąskiej szypule i o gładkiej powierzchni. Polip kosmkowy ma grudkowatą powierzchnię, jest miękki w dotyku, często krwawi. |
| Włókniste (włóknisto-nabłonkowe) | Składają się z tkanki łącznej. Zmiana wygląda jak kula lub owal, który może mieć do czterech centymetrów średnicy. |
| Hiperplastyczne | Powstają w wyniku długotrwałego procesu zapalnego w przewodzie pokarmowym. Objawiają się przerostem tkanki śluzowej i pojawieniem się gładkich narośli w kształcie grzyba na szypułce, które mogą wypadać z odbytu i krwawić. |
Sposoby diagnostyki polipów odbytu
Polipy w odbytnicy diagnozuje proktolog po zebraniu wywiadu i przeprowadzeniu badania.
Sposoby diagnostyki polipów odbytu:
- badanie per rectum;
- rektoskopia (badanie endoskopowe błony śluzowej odbytnicy i esicy);
- kolonoskopia (badanie jelita grubego za pomocą endoskopu z kamerą wideo);
- badanie kału na krew utajoną.
Lekarz może także zalecić badanie krwi w przypadku polipów jelita w celu zidentyfikowania ich przyczyn i towarzyszących im chorób układu pokarmowego. Badania laboratoryjne wykonuje się przed usunięciem narośli w kanale odbytu w celu wykluczenia przeciwwskazań i uniknięcia powikłań.
Jak leczyć polipy odbytu?
Leczenie polipów odbytu polega na ich chirurgicznym usunięciu. Leczenie zachowawcze nowotworów niezłośliwych w odbycie jest nieefektywne, ponieważ leki nie niszczą komórek patologicznych. Farmakoterapia może być stosowana jako terapia wspomagająca w leczeniu bólu i stanów zapalnych.
Kiedy należy usuwać polipy odbytu?
Polipy odbytu należy usuwać od razu po ich rozpoznaniu ze względu na ich szybki wzrost i ryzyko przekształcenia w zmianę złośliwą. Przeciwwskazania do usunięcia polipów w odbytnicy są tymczasowe i mogą nimi być: ciąża i okres laktacji, ostry stan zapalny w organizmie, zaostrzenie chorób przewlekłych układu pokarmowego.
Po zabiegu przeprowadza się badania histopatologiczne usuniętych zmian w celu określenia ich rodzaju i charakteru (niezłośliwy lub złośliwy). Konieczne jest również poddawanie się rutynowym badaniom profilaktycznym u proktologa co najmniej raz w roku, aby uniknąć nawrotów.
Metody usuwania polipów w jelicie
Zabieg usunięcia polipów jelita zleca proktolog po przeprowadzeniu badania, uwzględniając historię choroby, rodzaj i wielkość nowotworu. Metody usuwania polipów odbytu:
- polipektomia endoskopowa;
- laserowe usuwanie polipów odbytu;
- chirurgia radiofalowa;
- otwarta operacja usunięcia nowotworów łagodnych (jeśli polip jest większy niż 10 centymetrów).
Polipektomia endoskopowa to małoinwazyjna operacja usuwania polipów za pomocą pętli diatermicznej. Zabieg przeprowadzany jest w trakcie kolonoskopii i pozwala na usunięcie nowotworów nie większych niż dwa cm.
Usuwanie laserowe to małoinwazyjna operacja polegająca na niszczeniu komórek nowotworowych wiązką lasera. Zabieg wykonywany jest w warunkach ambulatoryjnych i nie wymaga nacięć ani nakłuć.
Usuwanie polipów odbytu metodą radiofalową odbywa się za pomocą urządzenia generującego wysoką częstotliwość, które precyzyjnie oddziałuje na obszary patologiczne bez naruszania zdrowej tkanki. Metoda pozwala pozbyć się nowotworów o wielkości do 10 centymetrów.
Okres rekonwalescencji po usunięciu polipów
Czas rekonwalescencji po usunięciu polipów odbytnicy wynosi od dwóch tygodni do dwóch miesięcy w zależności od rozmiaru i liczby zmian oraz wzrostu i indywidualnych cech organizmu. W okresie pooperacyjnym należy stosować się do zaleceń proktologa.
Zalecenia podczas rekonwalescencji po usunięciu polipa odbytnicy:
- przestrzeganie diety zalecanej przez proktologa;
- ograniczenie wysiłku fizycznego, unikanie podnoszenia ciężkich przedmiotów;
- rezygnacja z kąpieli w saunie, basenie, otwartych zbiornikach;
- unikanie wychłodzenia i przegrzania.
Do czasu całkowitego wygojenia błony śluzowej odbytnicy należy powstrzymać się od seksu, nie narażać się na stres i przemęczenie. W przypadku zespołu bólowego proktolog może przepisać leki przeciwbólowe i przeciwzapalne (np. czopki lub maści).
Czy konieczna jest dieta po usunięciu polipów?
W okresie rekonwalescencji po operacji usunięcia polipów odbytnicy należy przestrzegać diety, aby przyspieszyć gojenie tkanki odbytu i uniknąć powikłań. Dieta zakłada wykluczenie pokarmów, które mogą podrażniać błonę śluzową jelit i wywoływać wzdęcia. Produkty zakazane w przypadku polipów odbytu:
- ostre i słone przyprawy, sosy, marynaty;
- wędzonki;
- czosnek, chrzan, rzodkiewka;
- kapusta biała;
- pieczywo i wyroby cukiernicze;
- kwaśne owoce (cytryny, zielone jabłka, pomarańcze, grejpfruty);
- alkohol;
- tłuste ryby i mięso;
- napoje zawierające kofeinę.
Po usunięciu polipów odbytnicy należy spożywać pokarmy rozdrobnione (często i w małych porcjach) i łatwo przyswajalne; przeważać powinny potrawy gotowane w wodzie lub na parze. Ponadto dieta pooperacyjna powinna zawierać pokarmy bogate w błonnik, aby uniknąć zaparć.
Powikłania związane z polipami jelit
Niezdiagnozowane i nieleczone polipy jelit mogą powodować powikłania. Możliwe powikłania polipów jelit:
- niedrożność jelit;
- zwężenie odbytnicy;
- krwawienie z odbytu (z powodu oderwania się narośli);
- rak jelita.
Polipy mogą powodować zapalenie błony śluzowej odbytu i prowadzić do chorób proktologicznych takich jak: hemoroidy, zapalenie odbytu, zapalenie tkanki okołoodbytniczej, fałdy anodermalne i szczelina odbytu. Narośle przy odbycie mogą także krwawić i powodować niedokrwistość.
Samodzielne leczenie może prowadzić do powikłań polipów odbytu. Leczenie polipów odbytu domowymi sposobami jest nieefektywne i niebezpiecznie.
Jak zapobiegać pojawieniu się polipów odbytu?
Nie da się całkowicie zapobiec powstawaniu polipów w jelicie, ale można obniżyć ryzyko ich wystąpienia. Profilaktyka polipów zakłada:
- zbilansowaną dietę bogatą w witaminy, minerały i błonnik;
- rzucenie palenia i umiarkowane spożywanie alkoholu;
- wczesne wykrycie i leczenie chorób zapalnych przewodu pokarmowego;
- kontrolę wagi i regularną aktywność fizyczną.
Aby zapobiec chorobom narządów trawiennych i ich konsekwencjom, należy przestrzegać zdrowej diety (umiarkowane spożycie tłustych, smażonych i wędzonych potraw, unikanie przejadania się i długotrwałego postu). Ważne jest, aby osoby po 40 roku życia poddawały się badaniom profilaktycznym u proktologa i gastroenterologa.
