Zapalenie przydatków: przyczyny, objawy i leczenie

Zapalenie przydatków to stan zapalny narządów miednicy mniejszej u kobiet. Profilaktyką, diagnozą i leczeniem zapalenia przydatków zajmuje się lekarz ginekolog.

Zapalenie przydatków to stan zapalny przydatków macicy (jajników i jajowodów). W warunkach normalnych w jajnikach zachodzi synteza żeńskich hormonów płciowych (estrogenów) oraz dojrzewanie komórek jajowych. Po owulacji komórka jajowa dostaje się do jajowodu, gdzie dochodzi do zapłodnienia.

Zapalenie przydatków ma charakter infekcyjny, w większości przypadków jest to infekcja bakteryjna. Przyczyną zapalenia przydatków mogą być infekcje przenoszone drogą płciową (chlamydioza, ureaplazmoza, mykoplazmoza, rzeżączka), lub inne bakterie nieswoiste (gronkowce, pałeczki jelitowe). Ryzyko rozwoju zapalenia przydatków wzrasta u kobiet cierpiących na zapalenie pochwy, mających wielu partnerów seksualnych, a także na skutek zbyt częstych irygacji (ze względu na zwiększone ryzyko infekcji dróg płciowych).

W przebiegu choroby wyróżnia się ostre i przewlekłe zapalenie przydatków. Pod względem lokalizacji zapalenie jajowodów i jajników może być jednostronne lub obustronne.

Objawy zapalenia w obrębie miednicy mniejszej w ostrym stadium infekcji przenoszonych drogą płciową pojawiają się po zakończeniu okresu inkubacji (od kilku dni do kilku tygodni, zależnie od rodzaju infekcji). Objawy zapalenia przydatków:

• dyskomfort i ból w dolnej części brzucha;
• upławy z dróg rodnych;
• zaburzenia cyklu menstruacyjnego;
• krwawienia z macicy;
• dyskomfort podczas stosunku płciowego (dyspareunia);
• bolesne oddawanie moczu (dysuria);
• niepłodność.

Jednostronne zapalenie jajowodów i jajników objawia się bólem w dolnej części brzucha po jednej stronie. W przypadku zapalenia obustronnego ból brzucha występuje jednocześnie po lewej i prawej stronie lub ciągnie się przez całą dolną część brzucha.

Charakter upławów w zapaleniu jajowodów i jajników zależy od rodzaju infekcji, która spowodowała chorobę. Na przykład w przypadku rzeżączki wydzielina z dróg rodnych jest obfita, ropna, a w przypadku rzęsistkowicy – ma zielonkawe zabarwienie i nieprzyjemny, “rybi” zapach. Przy izolowanym zapaleniu jajników upławy mogą nie występować. Mogą wystąpić krwawienia związane z zaburzeniami równowagi hormonów płciowych.

Ostre zapalenie jajowodów i jajników zaczyna się nagle, przebiega z gorączką powyżej 38 stopni Celsjusza i ostrym bólem brzucha. Przy ostrym zapaleniu obustronnym mogą wystąpić nudności, wymioty, dreszcze i silne osłabienie. Ostry ból w dolnej części brzucha przy zapaleniu jajowodów i jajników może przypominać zapalenie pęcherza moczowego. Podostre zapalenie przydatków ginekolog może zdiagnozować, jeśli zapalenie przydatków macicy występuje po raz pierwszy, ale przebiega z niejasnymi objawami (tępy ból w dolnej części brzucha, podwyższoną temperaturą ciała do 37,5 stopni Celsjusza).

Przewlekłe zapalenie przydatków może przebiegać bezobjawowo lub z łagodnymi objawami. Objawy przewlekłego zapalenia przydatków obejmują okresowe tępe bóle w dolnej części brzucha oraz plamienie z dróg rodnych. Objawy przewlekłego zapalenia jajowodów i jajników mogą okresowo nawracać. Zaostrzenia zapalenia w miednicy mniejszej mogą wystąpić w wyniku infekcji wirusowych, stresu.

Skutkami zapalenia przydatków mogą być niepłodność i rozwój ciąży pozamacicznej. W przypadku bezobjawowego przebiegu przewlekłego zapalenia przydatków ciąża pozamaciczna lub długotrwały brak ciąży mogą być pierwszymi objawami choroby.

Przyczyną niepłodności przy przewlekłym dwustronnym zapaleniu przydatków jest niedrożność jajowodów. W wyniku przewlekłego procesu zapalnego w jajowodach tworzą się zrosty (zrosty śluzówki), które utrudniają przemieszczanie się komórki jajowej.

W normalnych warunkach zapłodnienie komórki jajowej zachodzi w jajowodach. W przypadku przewlekłego zapalenia przydatków zapłodniona komórka jajowa nie może dotrzeć do macicy poprzez zwężone jajowody, implantuje się (przyczepia) do błony śluzowej jajowodu, co prowadzi do ciąży pozamacicznej. Zapalenie przydatków może pojawić się lub nasilić w trakcie ciąży. W przypadku właściwie zastosowanego leczenia ostre zapalenie przydatków w trakcie ciąży nie wpływa na rozwój płodu. Antybiotyki należy przyjmować wyłącznie zgodnie z zaleceniami ginekologa.

Powikłaniem zapalenia przydatków, oprócz niepłodności i ciąży pozamacicznej, może być rozprzestrzenienie się stanu zapalnego do macicy (co skutkuje rozwojem zapalenia błony śluzowej macicy) lub narządów jamy brzusznej. Powikłaniom zapalenia przydatków można zapobiec poprzez terapię odpowiednimi lekami przeciwbakteryjnymi.

Jeśli wystąpią objawy zapalenia przydatków, konieczna jest konsultacja z ginekologiem. Jeśli przyczyną zapalenia okaże się infekcja przenoszona drogą płciową, partner seksualny powinien przejść badanie u urologa.

Lekarz przeprowadzi badanie palpacyjne jamy brzusznej i badanie na fotelu ginekologicznym. Diagnostyka zapalenia przydatków:

• USG narządów miednicy mniejszej;
• histeroskopia (instrumentalne badanie jamy macicy);
• laparoskopia (procedura diagnostyczna polegająca na badaniu jamy brzusznej i miednicy poprzez cienkie nacięcia na brzuchu);
• badania krwi (kliniczne, biochemiczne, badania poziomu hormonów);
• wymaz z pochwy w kierunku chorób przenoszonych drogą płciową.

Aby odróżnić zapalenie przydatków od zapalenia pęcherza moczowego, które również objawia się bólem w dolnej części brzucha, lekarz może zalecić badanie moczu. Ostre prawostronne zapalenie przydatków może przypominać zapalenie wyrostka robaczkowego, a lewostronne zapalenie przydatków – zapalenie esicy, dlatego lekarz może skierować na konsultację do chirurga. Ginekolog wykona również kolposkopię (instrumentalne badanie ścian pochwy i szyjki macicy), aby wykluczyć obecność stanu zapalnego w pochwie.

Leczenie zapalenia przydatków polega na zażywaniu środków przeciwbakteryjnych i przeciwzapalnych. W celu leczenia zatrucia przy ostrym zapaleniu przydatków lekarz może również przepisać kroplówki dożylne. Jeśli w jajnikach i jajowodach rozwiną się ropnie, konieczne może być leczenie chirurgiczne. Dzięki odpowiedniemu leczeniu, zapalenie przydatków jest uleczalne i można uniknąć powikłań choroby (np. niedrożności jajowodów).