Czym jest zapalenie jelita grubego?
Zapalenie jelita grubego jest chorobą zapalną końcowego odcinka jelita grubego. W prawidłowych warunkach jelito grube wchłania wodę, namnaża korzystną mikroflorę i produkuje zwarte stolce.
Rodzaje zapalenia jelita grubego
W zależności od przebiegu choroby wyróżnia się ostre i przewlekłe zapalenie jelita grubego. Ostre zapalenie jelita grubego częściej ma podłoże zakaźne i może być wywołane przez bakterie, pierwotniaki, grzyby i wirusy.
Przewlekłe zapalenie jelita grubego obejmuje rzadkie, ciężkie choroby przewodu pokarmowego. Typy przewlekłego zapalenia jelita grubego:
- choroba Leśniowskiego-Crohna;
- niespecyficzne wrzodziejące zapalenie jelita grubego;
- nieswoiste niewrzodziejące zapalenie jelita grubego (alergiczne lub spastyczne).
Niedokrwienne zapalenie jelita grubego rozwija się, gdy dochodzi do upośledzenia krążenia krwi w jelicie. Niedokrwienne zapalenie jelita grubego może być spowodowane zakrzepicą tętnicy krezkowej, skręceniem pętli jelitowej, niedrożnością jelit lub uciskiem naczyń przez guz. Zapalenie jelita grubego może rozwinąć się na skutek niekontrolowanej i długotrwałej antybiotykoterapii, która powoduje zaburzenia mikroflory jelitowej.
Objawy zapalenia jelita grubego
Ostre zapalenie jelita grubego rozpoczyna się nagle i objawia się obfitą biegunką, obecnością krwi w stolcu i ostrym bólem brzucha. Może wystąpić wzrost temperatury ciała, ogólne osłabienie i dreszcze.
Przewlekłe zapalenie jelita grubego ma przebieg okresowy, obejmuje okresy zaostrzenia i remisji. Objawy zapalenia jelita grubego:
- zaburzenia stolca (biegunka lub zaparcia);
- wzdęcia i zatrzymanie gazów;
- skurczowe bóle brzucha;
- burczenie w brzuchu;
- fałszywe parcie na stolec;
- uczucie niepełnego opróżnienia jelit;
- nagłe parcie na stolec.
Objawy przewlekłego zapalenia jelita grubego obejmują również utratę masy ciała, przewlekłe osłabienie i zmęczenie. Zapalenie jelita grubego u dzieci jest najczęściej spowodowane infekcją bakteryjną lub pasożytniczą i może prowadzić do odwodnienia (objawiającego się osłabieniem, sennością, zapachem acetonu z ust).
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego jest przewlekłą chorobą autoimmunologiczną, która powoduje powstawanie głębokich ubytków (wrzodów) w błonie śluzowej jelit. Objawy wrzodziejącego zapalenia jelita grubego obejmują częste biegunki i obecność krwi w stolcu. Przewlekła biegunka powoduje, że organizm traci wodę, sole, kwasy i składniki odżywcze.
Zapalenie jelita cienkiego i grubego
Zapalenie jelit to połączenie zapalenia jelita grubego i jelita cienkiego. Biegunka typowa dla zapalenia jelita grubego charakteryzuje się częstymi, ale nie obfitymi stolcami. Jeśli biegunka staje się bardzo obfita, wodnista, z domieszką niestrawionych resztek pokarmowych, należy podejrzewać zapalenie jelit. Zapalenie jelit objawia się również bólem i dyskomfortem w jamie brzusznej. Zapalenie jelit rozwija się pod wpływem infekcji pokarmowych, a także w przebiegu choroby Leśniowskiego-Crohna.
Rzekomobłoniaste zapalenie jelita grubego
Rzekomobłoniaste zapalenie jelita grubego to infekcja jelita grubego o ostrym przebiegu, spowodowana zakażeniem bakteriami z rodzaju Clostridium. Na powierzchni błony śluzowej jelita tworzą się tak zwane tarczki (błony rzekome).
Głównym objawem rzekomobłoniastego zapalenia jelita grubego jest postępująca biegunka. Kał ma zielonkawy kolor i bardzo nieprzyjemny zapach. Rzekomobłoniaste zapalenie jelita grubego powoduje również wzrost temperatury ciała, a towarzyszące mu odwodnienie może wywołać drgawki.
Spastyczne zapalenie jelita grubego
Spastyczne zapalenie jelita grubego występuje, gdy motoryka (ruch) jelit jest zaburzona, objawia się skurczami mięśni. Objawy spastycznego zapalenia jelita grubego obejmują również zaparcia i skurczowe bóle brzucha. Spastyczne zapalenie jelita grubego może ulec nasileniu pod wpływem stresu, nieprawidłowej diety i innych chorób.
Jak trwale wyleczyć zapalenie jelita grubego?
Ostre zapalenie jelita grubego można trwale wyleczyć, podobnie jak te rodzaje zapalenia jelita grubego, w przypadku których możliwe jest wyeliminowanie przyczyny (np. zapalenie jelita grubego wywołane przyjmowaniem antybiotyków). Celem leczenia przewlekłego zapalenia jelita grubego jest wyeliminowanie objawów i osiągnięcie trwałej remisji.
W przypadku podejrzenia zapalenia jelita grubego konieczna jest konsultacja z gastroenterologiem, który skieruje na odpowiednie badania i ustali przyczynę stanu zapalnego. Diagnostyka zapalenia jelita grubego obejmuje:
- badania laboratoryjne (krwi, moczu, kału);
- kolonoskopię;
- USG jamy brzusznej;
- RTG i tomografię komputerową jelita.
Głównym badaniem umożliwiającym określenie rodzaju zapalenia jelita grubego jest kolonoskopia (instrumentalne badanie błony śluzowej jelit przez odbyt). Opuchnięta, zaczerwieniona błona śluzowa jest oznaką nieżytowego zapalenia jelita grubego. Przy wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego widoczne są ubytki na błonie śluzowej. Jeśli zmiany na błonie śluzowej są nieznaczne, może to oznaczać mikroskopowe zapalenie jelita grubego.
Sposób leczenia zapalenia jelita grubego zależy od rodzaju choroby i stopnia jej nasilenia. Gastroenterolog może przepisać leki na zaparcia i biegunkę, leki przeciwskurczowe i probiotyki. W leczeniu wrzodziejącego zapalenia jelita grubego i choroby Leśniowskiego-Crohna stosuje się hormonalne leki przeciwzapalne. Jeśli leczenie farmakologiczne nie przynosi efektów, występuje krwawienie lub głębokie, wrzodziejące ubytki w jelitach, konieczne może być leczenie chirurgiczne.
Produkty niedozwolone przy zapaleniu jelita grubego
Aby złagodzić objawy choroby i zapobiec zaostrzeniom, konieczna jest dieta. Różne pokarmy mogą powodować zaostrzenie przewlekłego zapalenia jelita grubego, dlatego gastroenterolog zaleci dietę eliminacyjną, która polega na naprzemiennym wykluczaniu różnych pokarmów z diety i monitorowaniu zmian w objawach.
Tłuste, słodkie i alergizujące pokarmy (owoce morza, miód, zioła) mogą wywołać zaostrzenie zapalenia jelita grubego. Pokarmy zabronione przy zapaleniu jelita grubego obejmują: świeże mleko, śmietanę, masło, twarde i nieprzetworzone termicznie warzywa i owoce (jabłka, gruszki), soki. Jeśli choremu dokuczają wzdęcia brzucha, konieczne jest wykluczenie produktów, które zwiększają tworzenie się gazów: pieczywa, kapusty, napojów gazowanych. Z diety należy również wykluczyć nasiona. Podobnie jak w przypadku diety dla chorych na zapalenie trzustki, należy wykluczyć słodycze, tłuste potrawy, fast foody, pikantne przyprawy i alkohol.
Dieta na zapalenie jelita grubego: menu na tydzień z przepisami
Dieta przy przewlekłym zapaleniu jelita grubego powinna zawierać zwiększoną ilość białka i błonnika. Przy zapaleniu jelita grubego można spożywać ryby, chude mięso, produkty zbożowe, warzywa i owoce poddane obróbce termicznej.
Przy częstych biegunkach niezbędne są pokarmy ściągające (np. ryż). Bulion kostny pozwala uzupełnić straty energii i białka na skutek długotrwałej biegunki. Świeży jogurt pomaga przywrócić prawidłową mikroflorę jelitową.
Ważne jest również uzupełnianie utraty płynów – zaleca się pić do trzech litrów wody dziennie. W łagodnym przebiegu zapalenia jelita grubego dieta może stać się główną metodą leczenia i pomoże uniknąć konieczności przyjmowania leków.
Pomimo ograniczeń, dieta na zapalenie jelita grubego może być urozmaicona i smaczna. Przygotowaliśmy dla Ciebie tygodniowy jadłospis na zapalenie jelita grubego.
