Czym jest test ciążowy?
Test ciążowy to metoda, która pozwala wykryć obecność zapłodnionej komórki jajowej. Testy rozpoznają ciążę na podstawie moczu i krwi. Badanie krwi pod kątem ciąży można wykonać w laboratorium. Szybkie testy pozwalają wykryć ciążę na podstawie składu chemicznego moczu i można ich używać w domu.
Jak test wykrywa ciążę?
Testy ciążowe wykrywają obecność hormonu hCG (ludzkiej gonadotropiny kosmówkowej) w moczu lub krwi kobiety. Hormon hCG zaczyna być produkowany przez błony płodowe po sześciu-ośmiu dniach od zapłodnienia, gdy komórka jajowa zagnieżdża się w ścianie macicy i rośnie aż do 20. tygodnia ciąży.
U kobiet niebędących w ciąży prawidłowe stężenie hormonu hCG wynosi poniżej 5 mIU/ml, a testy go nie wykrywają. Poziom hormonu hCG w ciąży w pierwszym dniu opóźnienia miesiączki (dwa tygodnie po potencjalnym zapłodnieniu) wynosi 25-100 mIU/ml. Substancje chemiczne w testach reagują na zawartość gonadotropiny kosmówkowej we krwi lub moczu i umożliwiają rozpoznanie ciąży.
Jakie są rodzaje testów ciążowych?
Istnieją dwa rodzaje testów ciążowych: badanie krwi i badanie moczu. Testy ciążowe z moczu są łatwe do przeprowadzenia w domu. Rodzaje domowych testów ciążowych:
- testy ciążowe paskowe ― papierowy pasek, który zanurza się w pojemniku z moczem;
- testy ciążowe strumieniowe ― umieszczane pod strumieniem moczu;
- testy ciążowe płytkowe ― pole testowe znajduje się w płytce (kasetce), mocz aplikuje się do specjalnego okienka za pomocą pipety;
- cyfrowe testy ciążowe (elektroniczne testy ciążowe) ― zawierają pasek z odczynnikiem, który po kontakcie z moczem pokazuje wynik na cyfrowym wyświetlaczu.
Cyfrowy test ciążowy jest jednym z najdokładniejszych i można używać go wielokrotnie. Domowe szybkie testy ciążowe są sprzedawane w aptekach i supermarketach. Zaleca się kupowanie testów ciążowych w aptekach, ponieważ są tam zapewnione odpowiednie warunki przechowywania.
Test ciążowy paskowy
Test ciążowy paskowy jest najtańszym sposobem wykrywania ciąży i ma postać papierka nasączonego odczynnikiem reagującym na hCG. Aby potwierdzić ciążę, należy umieścić test w pojemniku z moczem na 30-60 sekund. Po upływie pięciu do dziesięciu minut można sprawdzić wynik.
Jeśli test ciążowy pokazuje dwie kreski, wynik jest pozytywny.
Test ciążowy paskowy
Jedna kreska oznacza brak ciąży. Test reaguje na stężenie hCG w moczu powyżej 25 mIU/ml. Jeśli linia nie jest wyraźna, zaleca się powtórzenie testu po 48 godzinach. Test paskowy służy do wykrywania ciąży w pierwszych dniach opóźnienia miesiączki.
Test ciążowy płytkowy
Test ciążowy płytkowy ma postać paska umieszczonego w plastikowej płytce z dwoma okienkami. Niewielką ilość moczu nanosi się do jednego z nich za pomocą pipety. Drugie okienko pokaże wynik po kilku minutach (około trzech do pięciu minut). Testy płytkowe wykazują ciążę, gdy stężenie hormonu hCG wynosi 10-25 mIU/ml (dwa tygodnie po zapłodnieniu). Testy ciążowe płytkowe uważane są za dokładniejsze niż testy paskowe.
Test ciążowy strumieniowy
Test ciążowy strumieniowy to jednorazowe urządzenie, które stosuje się podczas oddawania moczu. Test strumieniowy działa bez konieczności wcześniejszego zebrania moczu, wystarczy umieścić go pod strumieniem moczu na 10 sekund. Ma wysoką czułość na hormon hCG (10 mIU/ml) i pozwala wykryć ciążę jeszcze przed opóźnieniem miesiączki (na dwa do trzech dni). Aby potwierdzić wynik, należy powtórzyć test po jednym lub dwóch dniach.
Test ciążowy cyfrowy
Cyfrowy (elektroniczny) test ciążowy to urządzenie z wymiennymi końcówkami i cyfrowym wyświetlaczem. Aby uzyskać wynik, wystarczy umieścić test pod strumieniem moczu na kilka sekund i odczytać wynik na ekranie.
Test cyfrowy jest uważany za najdokładniejszy, gdyż jego czułość na hormon hCG wynosi od 10 mMU/ml. Pozwala wykryć ciążę już na pięć dni przed opóźnieniem miesiączki. Test określa również wiek ciąży. Cyfrowy test ciążowy można zobaczyć na zdjęciu.
Testy ciążowe cyfrowe 
Który test wykrywa ciążę na wczesnym etapie?
Większość testów wykrywa ciążę już po dwóch tygodniach od zapłodnienia. Najdokładniejsze testy, które można zastosować we wczesnej ciąży to:
- badanie stężenia hCG we krwi;
- test strumieniowy;
- test cyfrowy.
Laboratoryjne badanie krwi jest najbardziej wiarygodne. Aby potwierdzić wczesną ciążę, domowe testy powinny mieć czułość na hCG na poziomie 10 mIU/ml.
Skąd wiadomo, kiedy należy wykonać test ciążowy?
Test ciążowy wykonuje się dopiero między siódmym a dziesiątym dniem po potencjalnym zapłodnieniu. Jeśli dzień poczęcia jest nieznany, należy poczekać do drugiego lub trzeciego dnia opóźnienia miesiączki. W przypadku zaburzeń miesiączkowania test należy wykonać w ciągu 36 dni od wystąpienia ostatniej miesiączki. O konieczności wykonania testu mogą sugerować wczesne objawy ciąży, takie jak:
- ból w dolnej części brzucha;
- nudności;
- ból piersi;
- krwista wydzielina z pochwy;
- częste parcie na mocz.
Do objawów ciąży można zaliczyć również senność, wahania nastroju i wrażliwość na zapachy. Objawy charakterystyczne dla ciąży mogą jednak świadczyć także o chorobach ginekologicznych.
Jak wybrać test ciążowy?
Badanie krwi pod kątem ciąży jest dokładniejsze niż badanie moczu. Zawartość hormonu hCG we krwi jest wyższa, ale aby uzyskać dokładny wynik, należy udać się do laboratorium. Domowe testy ciążowe różnią się od testów laboratoryjnych tym, że są tanie i łatwe w użyciu, ale mniej wiarygodne. Wybór domowego testu ciążowego w zależności od dnia cyklu:
- test paskowy ― wykonuje się go między trzecim a piątym dniem opóźnienia miesiączki;
- test strumieniowy ― może być wykonywany na dwa lub trzy dni przed opóźnieniem miesiączki;
- test płytkowy ― stosowany od pierwszego dnia opóźnienia miesiączki;
- test cyfrowy ― pozwala wykryć ciążę na pięć dni przed opóźnieniem miesiączki.
Testy paskowe są najtańsze, ale wykrywają ciążę dopiero po pewnym czasie. Najdokładniejszy test domowy – test cyfrowy – może potwierdzić ciążę i jej wiek z dużą wiarygodnością. Test strumieniowy jest najłatwiejszy w użyciu, ponieważ nie wymaga zebrania moczu.
Co oznacza czułość testu ciążowego: który wybrać?
Czułość testu ciążowego to zdolność odczynnika urządzenia do wykrywania zawartości hormonu hCG w organizmie kobiety. Większość szybkich testów ciążowych ma czułość między 20-25 mIU/ml i pokazuje wiarygodny wynik dwa tygodnie po zapłodnieniu.
Aby potwierdzić lub wykluczyć ciążę po pierwszym tygodniu, należy wybrać ultraczułe testy (strumieniowe, cyfrowe). Test ciążowy o czułości 10 mIU/ml może wykryć ciążę już siedem dni po zapłodnieniu i jest najdokładniejszy.
Na ile wiarygodne są testy ciążowe?
Producenci twierdzą, że wiarygodność domowych testów ciążowych wynosi 95-99%, ale zdarzają się błędy w ich użytkowaniu. Czynniki, które mają wpływ na dokładność testu ciążowego:
- zbyt wczesne wykonanie testu (do siódmego dnia od momentu zapłodnienia poziom hCG jest zbyt niski, aby można było go wykryć);
- niewłaściwy czas wykonania testu (najlepiej wykonać test ciążowy rano, gdyż przez noc w moczu koncentruje się największa ilość hormonu hCG);
- niska czułość testu (powyżej 25 mIU/ml);
- upłynięcie daty ważności;
- nieprawidłowe użytkowanie lub przechowywanie testu.
Nie należy ufać wynikom testu ciążowego, jeśli nie przestrzega się zasad jego stosowania. Przed wykonaniem testu ciążowego należy zapoznać się z instrukcjami producenta.
Czego nie należy robić przed wykonaniem testu ciążowego?
Przed wykonaniem testu ciążowego należy się podmyć, aby zapobiec przedostaniu się zanieczyszczeń do próbki moczu. Przed wykonaniem testu ciążowego nie należy:
- pić dużej ilości płynów (mocz nie może być zbyt rozcieńczony, gdyż powoduje to obniżenie poziomu hCG);
- dopuszczać do przedostania się brudu lub wilgoci na test;
- naruszać zasad przechowywania zestawu testowego (temperatura przechowywania powinna wynosić od 2 do 28 stopni Celsjusza);
- otwierać opakowania przed przystąpieniem do testu.
Przed wykonaniem testu ciążowego należy sprawdzić jego datę ważności. Nie używaj testu ciążowego po upływie daty ważności, ponieważ odczynniki nie dadzą wtedy wiarygodnego wyniku.
Badanie hCG we krwi
Badanie hCG daje dokładniejsze wyniki, ponieważ stężenie tego hormonu we krwi jest kilkukrotnie wyższe niż w moczu. Badanie może wykryć ciążę wcześniej niż testy z moczu, ale jego wykonanie trwa dłużej. Istnieją dwa główne rodzaje badań krwi na obecność hCG:
- Jakościowe. Określają, czy poziom hormonu jest podwyższony, co pośrednio wskazuje, czy kobieta jest w ciąży;
- Ilościowe (beta-hCG). Pokazują dokładne stężenie hormonu we krwi, dzięki czemu ginekolog może monitorować zmiany hormonalne w czasie ciąży.
Poziom gonadotropiny kosmówkowej podwaja się co 48-72 godziny (do 11-12 tygodnia ciąży). Badanie ilościowe beta-hCG pokaże dynamikę wzrostu tego hormonu.
Aby uzyskać prawidłowe wyniki badania krwi, należy przestrzegać następujących zasad:
- badanie należy wykonać rano na czczo;
- na 12 godzin przed badaniem należy całkowicie zrezygnować ze spożywania alkoholu, aktywności fizycznej i palenia tytoniu;
- dozwolone jest picie wody rano w dniu badania;
- nie należy przyjmować żadnych leków na dzień przed badaniem. Jeśli nie jest to możliwe, należy poinformować personel laboratorium i lekarza o przyjmowanych lekach.
Podczas tworzenia się i rozwoju zarodka poziom tego hormonu w organizmie kobiety powinien stopniowo wzrastać aż do 11 tygodnia ciąży. Jeśli regularne badania nie wykazują wzrostu hCG lub poziom hormonu nie mieści się w ogólnie przyjętych normach dla danego tygodnia, istnieje prawdopodobieństwo wystąpienia ciąży obumarłej lub pozamacicznej, a także wysokie ryzyko poronienia.
W późniejszych tygodniach ciąży ilościowe pomiary hCG mogą być wykorzystywane jako badania przesiewowe w kierunku chorób genetycznych płodu (zespół Downa lub zespół Edwardsa). Jeśli kobieta ma podwyższony poziom beta-hCG i nie ma innych charakterystycznych objawów ciąży, lekarze mogą podejrzewać choroby nowotworowe.
Czy wykonanie testu ciążowego w domu jest trudne?
Przeprowadzenie testu ciążowego w domu jest bardzo proste. Test można kupić w supermarkecie lub dowolnej aptece bez recepty. Aby uzyskać wiarygodny wynik w domu, konieczne jest prawidłowe wykonanie testu ciążowego:
- używać czystego pojemnika na mocz;
- postępować zgodnie z załączoną instrukcją;
- odczekać, aż test zareaguje.
Prawidłowego wyniku należy spodziewać się po upływie czasu wskazanego w instrukcji. Wynik, który pojawi się wcześniej lub później niż podany czas, będzie nieprawidłowy. Jeśli kobieta ma wątpliwości co do wiarygodności wyniku, powinna umówić się na konsultację z ginekologiem.
Co oznacza wynik testu ciążowego?
Domowe zestawy testowe mogą potwierdzić lub wykluczyć ciążę. Wyniki testu ciążowego:
- pozytywny wynik testu ciążowego ― widoczne są dwie kreski, plus lub napis „yes”;
- negatywny wynik testu ciążowego ― widoczna jest jedna kreska, minus lub napis „no”;
- wynik nieokreślony – brak kresek, napisów lub słabo widoczna druga kreska.
Wynik nieokreślony oznacza, że test jest wadliwy, naruszono zasady jego stosowania lub upłynął termin jego ważności. Testy ciążowe zazwyczaj pokazują wynik w ciągu jednej do pięciu minut. Jeśli wynik nie jest jednoznaczny, należy powtórzyć test po kilku dniach.
Czy test ciążowy może się mylić?
Test ciążowy może się mylić i pokazywać nieprawidłowy wynik. Jeśli test ciążowy jest pozytywny, a nie doszło do ciąży, wynik jest uważany za fałszywie pozytywny. Błędy w teście mogą być spowodowane zbyt wczesnym momentem jego przeprowadzenia (do siódmego dnia po zapłodnieniu), kiedy poziom hCG we krwi nie jest jeszcze wykrywalny.
Przyczyny fałszywie ujemnego wyniku testu ciążowego
Fałszywie ujemny wynik testu może być spowodowany obumarciem płodu. Inne przyczyny fałszywie ujemnego wyniku testu ciążowego:
- zła jakość testu lub naruszenie zasad jego użytkowania;
- upłynięcie terminu ważności testu;
- wypicie zbyt dużej ilości płynów przed wykonaniem testu;
- zaburzenia czynności nerek, przy których hCG nie jest wydalane z moczem w wystarczającej ilości (niewydolność nerek, odmiedniczkowe zapalenie nerek);
- choroby układu sercowo-naczyniowego (nadciśnienie tętnicze);
- przyjmowanie leków moczopędnych lub przeciwhistaminowych.
Tabletki antykoncepcyjne nie wpływają na wyniki testu. Przyjmowanie hormonalnych środków antykoncepcyjnych nie może być przyczyną fałszywie ujemnego wyniku testu ciążowego.
Przyczyny fałszywie dodatniego wyniku testu ciążowego
Fałszywie dodatni wynik testu ciążowego może być skutkiem przyjmowania leków hormonalnych stymulujących owulację. Inne przyczyny fałszywie dodatniego testu ciążowego:
- nowotwory czynne hormonalnie (rak kosmówki, zaśniad groniasty);
- zmiany patologiczne w jajnikach (torbiele, rak jajników);
- ciąża pozamaciczna;
- stan po samoistnym poronieniu;
- przyjmowanie leków uspokajających, przeciwpadaczkowych, leków zawierających hCG;
- obecność białka lub krwi w moczu.
Fałszywie dodatni wynik testu ciążowego może także pojawić się w przypadku nowotworów nerek, macicy, piersi. Może on również pojawić się, jeśli przekroczono czas trwania testu określony w instrukcji.
Inne sposoby wykrycia ciąży
Istnieją domowe sposoby na rozpoznanie ciąży przy użyciu sody oczyszczonej, nadmanganianu potasu i jodu. Substancje te mogą zmieniać kolor w kontakcie z moczem, ale ta metoda wykrywania ciąży nie jest wiarygodna i nie ma naukowego uzasadnienia.
Podczas ciąży wzrasta również temperatura podstawowa ciała (temperatura spoczynkowa, którą mierzy się po przebudzeniu). Na początku ciąży temperatura ciała może wzrosnąć do 37-37,5 stopni Celsjusza. Aby zauważyć zmiany temperatury o kilka stopni, konieczne jest stałe mierzenie jej przez dwa tygodnie od potencjalnego zapłodnienia. Podstawowa temperatura może również wzrosnąć w przypadku przeziębienia, infekcji, więc ta metoda jest niedokładna. Lepiej jest używać testów ekspresowych w celu potwierdzenia ciąży.
Jak ginekolog może potwierdzić ciążę?
Ginekolog może potwierdzić ciążę nie wcześniej niż w czwartym lub piątym tygodniu, kiedy jajo płodowe przytwierdza się do ściany macicy i staje się widoczne. Aby wykryć ciążę, ginekolog wykonuje badanie USG macicy, które pozwala rozpoznać:
- wielkość jaja płodowego i jego lokalizację;
- ciążę pozamaciczną;
- liczbę płodów w macicy (ciążę pojedynczą lub mnogą);
- stan narządów miednicy mniejszej (występowanie lub brak chorób ginekologicznych);
- ryzyko poronienia.
Ginekolog może również zastosować USG w celu określenia dokładnego wieku ciąży. Badanie ultrasonograficzne macicy można wykonać przez powłoki brzuszne lub przezpochwowo (wprowadzając głowicę do pochwy).
