Czym jest dysbakterioza jelitowa?
Dysbakterioza jest zaburzeniem mikroflory jelitowej. Błona śluzowa jelit to kompletny ekosystem zamieszkiwany przez dziesiątki gatunków mikroorganizmów. Skład mikroflory jest indywidualny u każdego człowieka i zależy od wieku, regionu zamieszkania i diety. Rodzaje bakterii żyjących w jelitach:
- korzystne bakterie (niezbędne do prawidłowego funkcjonowania jelit);
- neutralne (nie wpływają na stan zdrowia);
- oportunistyczne (w umiarkowanych ilościach nie powodują chorób, ale ich nadmierne namnażanie prowadzi do stanu zapalnego);
- patogenne (zakażenie tymi gatunkami bakterii prowadzi do infekcji pokarmowych i zapalenia żołądka i jelit).
Dysbakterioza jelitowa rozwija się, gdy równowaga mikroflory jest zaburzona. W prawidłowych warunkach zdrowa mikroflora jelitowa uczestniczy w trawieniu substancji odżywczych, wspomaga wchłanianie mikroelementów, syntetyzuje witaminy, chroni przed namnażaniem się drobnoustrojów chorobotwórczych. W wyniku dysbakteriozy jelit wchłanianie składników odżywczych jest zaburzone, a funkcje ochronne błony śluzowej jelit i odporność ulegają zmniejszeniu.
Objawy dysbakteriozy jelitowej
Najczęstszą przyczyną dysbakteriozy jelit jest długotrwałe i niekontrolowane przyjmowanie antybiotyków. Zażywanie leków przeciwzapalnych i hormonalnych, choroby zakaźne, zatrucia pokarmowe i zmiany w diecie również mogą przyczynić się do zaburzenia mikroflory jelitowej. Ryzyko przewlekłej dysbakteriozy jelitowej jest wyższe u osób nadużywających alkoholu, stosujących rygorystyczne diety, przyjmujących enterosorbenty i środki przeczyszczające.
Zmiany w mikroflorze jelitowej mogą przebiegać bezobjawowo lub objawiać się zaburzeniami trawienia. Objawy dysbakteriozy jelitowej:
- zwiększona produkcja gazów, wzdęcia;
- nudności i wymioty;
- ból i dyskomfort w jamie brzusznej;
- utrata apetytu;
- nadwrażliwość na niektóre produkty spożywcze;
- burczenie i “bulgotanie” w brzuchu po posiłku;
- częste zaparcia, biegunki lub naprzemienne występowanie obu tych objawów;
- nieprzyjemny zapach z ust.
Objawem dysbakteriozy jelitowej może być niedokrwistość (anemia) spowodowana niedoborem witamin i mikroelementów. Objawy anemii to osłabienie, zmęczenie, blada skóra, łamliwe paznokcie i włosy. Trądzik jako objaw towarzyszący dysbakteriozie jelit rozwija się na skutek zwiększonego wchłaniania do organizmu toksyn i alergenów. Symptomem dysbakteriozy jelitowej może być też obecność śluzu w kale.
Diagnostyka dysbakteriozy jelitowej
W przypadku podejrzenia dysbakteriozy należy umówić się na wizytę u gastroenterologa. Aby zdiagnozować dysbakteriozę jelitową, lekarz zaleci wykonanie badania ogólnego kału i posiewu bakteryjnego kału. Badanie pod kątem dysbakteriozy wykaże obecność i liczbę patogennych mikroorganizmów w kale.
Kał do badania w kierunku dysbakteriozy jelitowej należy zebrać do sterylnego pojemnika i dostarczyć do laboratorium w ciągu dwóch godzin (kał można zebrać o dowolnej porze dnia). Przed defekacją należy opróżnić pęcherz moczowy i przeprowadzić czynności higieniczne.
Stolec do badania można pobierać co najmniej trzy dni od zakończenia przyjmowania antybiotyków, środków przeczyszczających lub preparatów zawierających żelazo. Na dwa dni przed badaniem należy wykluczyć z diety pomidory, buraki i inne pokarmy o wysokiej zawartości barwników, a także tłuste i pikantne potrawy. Nie należy wykonywać badania kału w czasie miesiączki.
Dysbakterioza jelitowa a ginekologia
Zaburzenia mikroflory jelitowej mogą prowadzić do zmian we florze pochwy. Objawem dysbakteriozy jelitowej u kobiet może być rozwój zapalenia pochwy. Wygląd wydzieliny z pochwy u kobiet z dysbakteriozą jelitową zależy od rodzaju dominującej flory bakteryjnej. Wydzielina może mieć zabarwienie białe, żółte, brązowe lub zielonkawe.
Dysbakterioza u dzieci
Objawy dysbakteriozy jelitowej u dzieci mogą obejmować wodniste, spienione stolce, zmniejszony apetyt, osłabienie, senność, ból brzucha. Zaburzenie mikroflory jelitowej u dziecka może rozwinąć się po zażywaniu antybiotyków, infekcji wirusowej lub jelitowej.
Objawy dysbakteriozy jelitowej u niemowlęcia mogą obejmować płacz po jedzeniu, drażliwość, zaburzenia snu. Jeśli występują wzdęcia brzucha, niemowlę podciąga nóżki, jest niespokojne i rozdrażnione. Przyczyną dysbiozy u niemowlęcia może być sztuczne karmienie dziecka mlekiem modyfikowanym.
Jak wyleczyć dysbakteriozę jelit u osoby dorosłej?
Leczenie dysbakteriozy jelitowej obejmuje specjalną dietę i przyjmowanie probiotyków. Aby przywrócić mikroflorę jelitową, należy ograniczyć spożycie produktów, które tworzą korzystne środowisko dla patogenów, podrażniają jelita i zwiększają fermentację (słodycze, napoje gazowane). Ważnym elementem leczenia dysbakteriozy jelitowej u dorosłych jest regularne spożywanie posiłków (trzy główne posiłki dziennie i jedna lub dwie przekąski). Lekarz gastroenterolog przepisze również preparaty probiotyczne, które zawierają dobroczynne bakterie.
Leczenie dysbakteriozy jelitowej u kobiet w ciąży obejmuje stosowanie odpowiedniej diety i przyjmowanie leków probiotycznych. W przypadku, gdy równocześnie doszło do rozwoju dysbiozy pochwy przed porodem, ginekolog przepisze czopki dopochwowe z dobroczynnymi bakteriami w celu przywrócenia prawidłowej mikroflory w drogach rodnych kobiety.
Dieta w dysbakteriozie jelitowej
Dieta jest główną metodą leczenia dysbakteriozy jelitowej. Pokarmy bogate w błonnik i fermentowane produkty mleczne pomagają przywrócić prawidłową mikroflorę.
Podstawą diety w zaburzeniach mikroflory jelitowej powinny być zboża i kasze, świeże warzywa, suszone owoce, chude mięso, twaróg, jogurty. Z diety należy wykluczyć:
- słodycze;
- tłuste mięsa, wędliny, konserwy, pikantne marynaty;
- chleb drożdżowy i inne pokarmy, które zwiększają tworzenie się gazów;
- napoje alkoholowe.
Osoby z dysbakteriozą jelit powinny spożywać niewielkie porcje posiłków pięć do sześciu razy dziennie, nie dopuszczać do przejadania się i głodu. Powinny też pić co najmniej dwa litry wody dziennie i ograniczyć napoje gazowane oraz kawę.
Przepisy dla osób z dysbakteriozą jelitową
Posiłki dla osób z zaburzeniami mikroflory jelitowej mogą być urozmaicone i smaczne. Potrawy powinny zawierać zwiększoną ilość błonnika i świeżych fermentowanych produktów mlecznych.
