Czym jest rozstrój żołądka?
Rozstrój żołądka (dyspepsja) to zaburzenie trawienia, które objawia się uczuciem ciężkości i dyskomfortem w nadbrzuszu. Dyspepsję dzieli się na czynnościową (funkcjonalną) i organiczną. W przypadku dyspepsji czynnościowej struktura narządów przewodu pokarmowego nie jest naruszona, ale występują nieprawidłowości w ich funkcjonowaniu. Niestrawność organiczna jest związana ze zmianami strukturalnymi w narządach trawiennych (wrzody żołądka, zapalenie żołądka).
Rozstrój żołądka dotyczy nawet 30% populacji, co związane jest przede wszystkim z nieprawidłowym odżywianiem. Jeśli objawy rozstroju żołądka są ignorowane i występują często, istnieje ryzyko rozwoju powikłań w postaci anoreksji, uszkodzenia błony śluzowej przełyku, hemoroidów i zaburzeń jelitowych. Utrzymujący się rozstrój żołądka może prowadzić do zespołu jelita drażliwego (bólu brzucha i zaburzeń defekacji).
Jakie są objawy niestrawności?
Rozstrojowi żołądka towarzyszy biegunka, kał zawiera niestrawione resztki pokarmu i śluz. Występuje uczucie szybkiej sytości i pełności żołądka po zjedzeniu niewielkiej ilości pokarmu. Inne objawy rozstroju żołądka to:
- uczucie ciężkości w brzuchu;
- nudności, wymioty;
- kolki i skurczowe bóle brzucha;
- zaparcia;
- zgaga;
- zwiększona produkcja gazów jelitowych;
- wzdęcia;
- kwaśne odbijanie lub odbijanie powietrzem.
Rozstrój żołądka powoduje burczenie w brzuchu i biegunkę (stolce więcej niż trzy razy dziennie). Niestrawności może towarzyszyć wzrost temperatury ciała do 38 stopni, osłabienie, drażliwość. Utrata apetytu i utrata masy ciała to również objawy niestrawności.
Przyczyny niestrawności
Niestrawność może być spowodowana nieprawidłowym odżywianiem: nieregularnym spożywaniem posiłków, głodówkami, jedzeniem tłustych i ostrych potraw. Inne przyczyny rozstroju żołądka mogą być następujące:
- stres i przemęczenie;
- choroby narządów układu pokarmowego (wrzody żołądka i dwunastnicy, zapalenie pęcherzyka żółciowego, zapalenie trzustki, zapalenie jelit, rak żołądka);
- choroba refluksowa przełyku (ChRP);
- przyjmowanie leków podrażniających błonę śluzową żołądka (antybiotyków, niesteroidowych leków przeciwzapalnych);
- palenie papierosów i nadużywanie alkoholu;
- zatrucia pokarmowe;
- zakażenie bakterią Helicobacter pylori;
- nietolerancja glutenu;
- niedobór witamin (z grupy С i В).
Rozstrój żołądka w pierwszym trymestrze ciąży może wystąpić z powodu zmian hormonalnych zachodzących w organizmie, a w trzecim trymestrze — z powodu ucisku powiększającej się macicy na narządy przewodu pokarmowego. Częste rozstroje żołądka mogą również wystąpić w wyniku przejadania się, spożywania zbyt dużej ilości węglowodanów prostych (słodycze, mąka), tłuszczów zwierzęcych (mięso, ryby), nieświeżej żywności.
Rozstrój żołądka – kiedy należy udać się do lekarza?
Rozstrój żołądka może trwać jeden lub dwa dni i ustąpić po unormowaniu diety. Częste i długotrwałe dolegliwości żołądkowe mogą wskazywać na występowanie chorób przewodu pokarmowego (zapalenie żołądka, wrzody). Jeśli żołądek boli dłużej niż tydzień, stolec się nie normalizuje, a stan nie ulega poprawie, konieczne jest umówienie się na wizytę u gastroenterologa. Wskazania do pilnej konsultacji z gastroenterologiem:
- uporczywe wymioty;
- podwyższona temperatura (powyżej 38 stopni);
- obecność krwi w kale;
- zadyszka, nadmierna potliwość;
- arytmia serca;
- nagła utrata wagi.
Wizytę u gastroenterologa należy umówić w przypadku wystąpienia objawów odwodnienia (zmniejszone parcie na mocz, utrata przytomności, bladość skóry). Konieczna jest również wizyta u lekarza w przypadku dysfagii (trudności w połykaniu) i zespołu jelita drażliwego.
Metody diagnostyki rozstroju żołądka
Podczas wizyty gastroenterolog zbierze wywiad, przeprowadzi badanie palpacyjne brzucha, zbada dolegliwości i zaleci dodatkowe badania diagnostyczne. Diagnoza zaburzeń żołądkowych obejmuje:
- badanie ogólne i biochemiczne krwi;
- gastroskopię (badanie endoskopowe przełyku, żołądka, dwunastnicy);
- badanie ogólne kału;
- USG narządów jamy brzusznej.
W razie potrzeby gastroenterolog może zalecić badanie kału w kierunku pasożytów i badanie krwi na obecność bakterii Helicobacter pylori. Konieczne mogą być również konsultacje z proktologiem lub neurologiem.
Sposoby leczenia rozstroju żołądka
Podczas wizyty gastroenterolog określi przyczynę rozstroju żołądka i przepisze leki, które unormują trawienie. Preparaty na rozstrój żołądka:
- leki rozkurczowe (zmniejszają napięcie mięśni gładkich);
- leki prokinetyczne (poprawiają motorykę narządów przewodu pokarmowego);
- antacydy (tabletki i zawiesiny na rozstrój żołądka, zmniejszające nadkwasotę i łagodzące zgagę);
- preparaty enzymatyczne (poprawiają trawienie);
- enterosorbenty (pochłaniają toksyny);
- probiotyki (normalizują mikroflorę jelitową).
Sposoby leczenia rozstroju żołądka (leki)
W przypadku rozstroju żołądka gastroenterolog może przepisać leki przywracające równowagę wodno-elektrolitową (stosunek soli i płynów w organizmie). Jeśli rozstrój żołądka lub jelit jest wywołany infekcją bakteryjną, lekarz przepisuje antybiotyki.
Biegunkę można zatrzymać przy pomocy leków przeciwbiegunkowych. Leczenie biegunki polega na uzupełnianiu utraconych płynów roztworami soli (chlorek sodu, cytrynian sodu, chlorek potasu). Jeśli przyczyną biegunki jest zatrucie, wykonuje się płukanie żołądka. W przypadku biegunki zalecana jest także dieta, która wyklucza słodkie, słone, tłuste i smażone potrawy oraz surowe owoce i warzywa.
Jak leczyć rozstrój żołądka u dzieci?
Rozstrój żołądka u dzieci poniżej pierwszego roku życia może być związany z przejściem z mleka matki na mleko modyfikowane i wprowadzaniem pokarmów uzupełniających. U dzieci w wieku powyżej dwóch lat zaburzenia trawienia występują z powodu niewystarczającego żucia pokarmu, spożywania pokarmów niskiej jakości, przejadania się.
Rozstrój żołądka i zatrucie pokarmowe u dzieci objawia się biegunką i wymiotami Zatruciu pokarmowemu u dzieci może towarzyszyć także silny ból i skurcze brzucha.
W przypadku rozstroju żołądka przed wizytą u lekarza należy podawać dziecku dużo wody, aby zapobiec odwodnieniu. Należy również wykluczyć z diety dziecka pikantne, słone i słodkie potrawy. Dziecku poniżej pierwszego roku życia można podawać łyżeczkę przegotowanej wody co pięć do dziesięciu minut. Dziecku od trzeciego roku życia można podawać roztwory nawadniające (uzupełniające utratę płynów).
Na rozstrój żołądka u dzieci mogą pomóc enterosorbenty, enzymy trawienne i probiotyki. Środki na rozstrój żołądka u dzieci powinny być przepisane przez pediatrę lub gastroenterologa dziecięcego po ustaleniu przyczyny dolegliwości. Nie należy podawać dziecku leków przeciwbiegunkowych lub przeciwwymiotnych bez zalecenia lekarza, ponieważ może to pogorszyć jego samopoczucie.
Jak wyleczyć rozstrój żołądka domowymi sposobami?
Oprócz leków na rozstrój żołądka przepisanych przez gastroenterologa, konieczne jest przestrzeganie zasad, które pomogą poprawić samopoczucie. Wspomaganie leczenia rozstroju żołądka w warunkach domowych obejmuje:
- wykluczenie z diety pikantnych, smażonych i tłustych potraw;
- unikanie zbyt zimnych lub zbyt gorących pokarmów;
- spożywanie pięciu do sześciu małych posiłków dziennie;
- unikanie słodkich napojów gazowanych, kawy, soków;
- ostatni posiłek na dwie do trzech godzin przed snem;
- unikanie stresu.
Konieczne jest także przestrzeganie reżimu picia wody. Zaleca się picie co najmniej półtora do dwóch litrów przefiltrowanej niegazowanej wody dziennie.
Profilaktyka rozstroju żołądka
Aby zapobiec niestrawności, konieczne jest spożywanie pokarmów bogatych w witaminy i minerały oraz błonnik. Zapobieganie niestrawności obejmuje:
- unikanie suchego jedzenia, fast foodów;
- spożywanie świeżych produktów;
- dokładne mycie owoców i warzyw przed jedzeniem;
- właściwa obróbka termiczna mięsa i ryb;
- unikanie nałogów (palenia tytoniu i spożywania alkoholu);
- umiarkowana aktywność fizyczna;
- unikanie przejadania się i głodówek;
- regularny tryb życia (spanie od siedmiu do ośmiu godzin dziennie).
Konieczne jest również picie co najmniej półtora litra wody dziennie u osoby dorosłej. Norma spożycia wody na jeden kilogram masy ciała wynosi 35-40 ml. W przypadku przewlekłych chorób przewodu pokarmowego należy przynajmniej raz w roku poddać się badaniu u gastroenterologa.
Odżywianie przy rozstroju żołądka
Odżywianie przy rozstroju żołądka powinno wykluczać produkty wędzone, kiszonki, konserwy, wypieki, ostre sosy. Konieczna jest również rezygnacja z surowych warzyw (ich trawienie zajmuje dużo czasu) i owoców o wysokiej zawartości kwasu (cytryny, pomarańcze). Dieta przy rozstroju żołądka powinna zawierać produkty i potrawy gotowane, pieczone i gotowane na parze.
| Odżywianie przy rozstroju żołądka | |
| Można spożywać przy rozstroju żołądka | Nie należy spożywać przy rozstroju żołądka |
| Duszone, gotowane mięso (kurczak, indyk), ryby | Tłuste i smażone mięso (wieprzowina, kaczka) |
| Chude produkty mleczne (jogurt, twaróg, mleko) | Produkty mleczne z wysoką zawartością tłuszczu (śmietana, lody) |
| Chrupkie pieczywo, płatki ryżowe | Pieczywo drożdżowe |
| Warzywa gotowane na parze (marchew, ziemniaki, kalafior) | Surowe warzywa i sałatki (papryka, kapusta, rzodkiewka) |
| Ryż biały, komosa ryżowa | Kasza pęczak |
| Jajko gotowane na parze lub na twardo | Ostre przyprawy |
| Banany, pieczone jabłka | Papryka, kapusta, biała rzodkiew |
| Chudy bulion | Fast food i tłuste przekąski |
| Owsianka, kasza gryczana, kaszka ryżowa | Kasza z masłem, produkty mączne |
| Pieczone ziemniaki i cukinia | Cebula, czosnek |
| Oleje roślinne (olej słonecznikowy, oliwa) | Margaryna, masło |
W trakcie jedzenia należy dokładnie przeżuwać pokarm. Można pić niesłodzoną herbatę i kompot z suszonych owoców.
