+48 800 003 033

Prolaktyna: norma, przyczyny wzrostu i sposoby jej obniżenia

Prolaktyna: norma, przyczyny wzrostu i sposoby jej obniżenia
ginekologia
Zaktualizowano: 10 September 2024
Czytać 7 minut Opublikowano: 12 December 2023 2876
Podwyższony poziom prolaktyny występuje u mniej niż 1% populacji ogólnej i u 5-14% pacjentek cierpiących na wtórny brak miesiączki (zaburzenie cyklu menstruacyjnego, przy którym miesiączka nie występuje przez ponad sześć miesięcy).

Częstą przyczyną wysokiego poziomu prolaktyny jest guz przysadki mózgowej (guz prolaktynowy, prolaktynoma), który rozpoznaje się u 30 na 100 000 kobiet i u 10 na 100 000 mężczyzn. Choroba występuje najczęściej u kobiet w wieku od 25 do 34 lat.

Czym jest prolaktyna?

Prolaktyna to hormon polipeptydowy, który odpowiada za laktację, rozwój gruczołów piersiowych i utrzymanie homeostazy (samoregulacji) organizmu. Formy molekularne prolaktyny:

  • prolaktyna monomeryczna (wysoce aktywna z immunologicznego i biologicznego punktu widzenia);
  • prolaktyna dimeryczna (biologicznie nieaktywna);
  • prolaktyna miareczkowa (charakteryzuje się niską aktywnością biologiczną).

Stan, w którym kobieta lub mężczyzna ma podwyższony poziom prolaktyny, nazywany jest hiperprolaktynemią. W przypadku podejrzenia zmiany poziomu hormonów należy skonsultować się z endokrynologiem.

Gdzie wytwarzana jest prolaktyna?

Prolaktyna produkowana jest przez przedni płat przysadki mózgowej – gruczołu dokrewnego zlokalizowanego w mózgu. Niewielkie ilości prolaktyny są również wytwarzane przez układ odpornościowy, ośrodkowy układ nerwowy, macicę oraz gruczoły piersiowe.

Produkcja prolaktyny

Produkcja prolaktyny

Czynniki, które wpływają na produkcję prolaktyny to:

  • stymulacja sutków;
  • ćwiczenia fizyczne;
  • ekspozycja na światło słoneczne;
  • jedzenie;
  • sen;
  • stosunek płciowy.

Stres fizyczny lub psychiczny może przyczyniać się do zwiększonej produkcji prolaktyny. Wytwarzanie prolaktyny u kobiet zwiększa hormon estrogen, na przykład w czasie ciąży i po porodzie.

Za co odpowiada prolaktyna?

Prolaktyna odpowiada za spowolnienie produkcji hormonu folikulotropowego i kontroluje wydzielanie progesteronu, utrzymując prawidłowy cykl menstruacyjny.

Funkcje prolaktyny

Regulacja laktacji

W czasie ciąży prolaktyna, estrogen i progesteron biorą udział w tworzeniu pęcherzyków mlecznych. Prolaktyna stymuluje komórki gruczołu mlekowego do tworzenia węglowodanowych (laktoza) i białkowych (kazeina) składników mleka. Komórki pęcherzyków produkują również lipidy, które dostarczają energię, cholesterol i niezbędne kwasy tłuszczowe.

Funkcja reprodukcyjna

U kobiet prolaktyna wpływa na menstruację i owulację; u mężczyzn bierze udział w produkcji spermy i regulacji funkcji seksualnych

Regulacja układu odpornościowego

Prolaktyna wpływa na układ odpornościowy i może być zaangażowana w regulację reakcji zapalnych i immunologicznych organizmu

Utrzymanie metabolizmu

Hormon ten wpływa na metabolizm, w tym na regulację poziomu glukozy we krwi. Wysoki poziom prolaktyny może powodować utrzymującą się hiperglikemię (podwyższony poziom glukozy).

Regulacja procesu angiogenezy

Prolaktyna bierze udział w tworzeniu nowych naczyń krwionośnych i regeneracji tkanek

Udział w procesie immunoregulacji

Odgrywa rolę w produkcji i aktywności komórek odpornościowych i cytokin

Hormon ten wpływa również na adaptację organizmu do warunków stresu. Prolaktyna kontroluje uwalnianie hormonów stresu (takich jak kortyzol), pomagając organizmowi przystosować się do stresu fizycznego i emocjonalnego.

Dlaczego poziom prolaktyny wzrasta?

Poziom prolaktyny wzrasta w czasie ciąży i spada po zakończeniu karmienia piersią. Po porodzie stężenie tego hormonu wzrasta, gdy dziecko jest przystawiane do piersi (w wyniku stymulacji brodawki sutkowej). W przypadku sztucznego karmienia poziom prolaktyny stopniowo spada, a po jednym do dwóch tygodni całkowicie się normalizuje, powodując ustanie laktacji. Inne przyczyny podwyższonego poziomu prolaktyny:

  • prolaktynoma (łagodny guz przysadki mózgowej);
  • hipotyreoza (niedoczynność tarczycy);
  • półpasiec;
  • choroby wątroby (na przykład niewydolność wątroby);
  • zaburzenia odżywiania (na przykład anoreksja);
  • uraz lub podrażnienie skóry piersi (wskutek noszenia zbyt ciasnego i wąskiego biustonosza lub obecności blizn pooperacyjnych);
  • zespół policystycznych jajników;
  • zaburzenia podwzgórza (sarkoidoza, gruźlica, histiocytoza z komórek Langerhansa, stan po zapaleniu mózgu);
  • schorzenia przysadki mózgowej (zespół pustego siodła, chirurgiczne usunięcie szypuły przysadki mózgowej);
  • zaburzenia endokrynologiczne (akromegalia, choroba Cushinga).

Podwyższony poziom prolaktyny może być również spowodowany przyjmowaniem leków przeciwpsychotycznych, leków na nadciśnienie, środków przeciwko nudnościom i wymiotom lub leków przeciwbólowych. Jeśli wzrost hormonu jest spowodowany przyjmowaniem leków, jego poziom unormuje się sam w ciągu trzech do czterech dni po zakończeniu leczenia.

Podwyższony poziom prolaktyny u mężczyzn może być spowodowany przewlekłą chorobą wątroby lub nerek. Prolaktyna nie jest związana z psychosomatyką, ale zmiany jej poziomu mogą wystąpić pod wpływem stresu.

Objawy podwyższonego poziomu prolaktyny

Wysoki poziom prolaktyny może objawiać się zmniejszeniem popędu płciowego, niepłodnością i zmniejszenim masy kostnej. Objawy zbyt wysokiego poziomu prolaktyny u kobiet:

  • suchość pochwy (może powodować ból w trakcie stosunku seksualnego);
  • nieregularne miesiączki lub brak miesiączki;
  • plamy, pryszcze i grudki na skórze (trądzik);
  • mleczna wydzielina z piersi (w przypadku, gdy pacjentka nie jest w ciąży ani nie karmi piersią);
  • nadmierne owłosienie na ciele i twarzy;
  • bolesność piersi.

Podwyższony poziom prolaktyny u mężczyzn może powodować zaburzenia erekcji, zwiększenie rozmiaru gruczołów piersiowych i zmniejszenie owłosienia na ciele. W przypadku rozwoju guza prolaktynowego mogą również wystąpić problemy ze wzrokiem i bóle głowy.

Zmiany poziomu prolaktyny mogą wpływać na równowagę innych hormonów, które syntetyzuje przysadka mózgowa. Na przykład istnieje związek między TSH i prolaktyną poprzez wspólny regulator, który znajduje się w mózgu. Z tego powodu zmiany w poziomach TSH mogą wpływać na stężenie prolaktyny, a podwyższony poziom prolaktyny może mieć wpływ na czynność tarczycy.

Prolaktyna: norma u kobiet i mężczyzn

Mężczyźni i kobiety niebędące w ciąży mają niski poziom prolaktyny. W przypadku mężczyzn za prawidłowy poziom prolaktyny uważa się stężenie poniżej 20 ng/ml.

Tabela norm prolaktyny u kobiet według wieku (ng/ml)

Wiek

Wartości referencyjne

Noworodki

2-29

1-12 miesięcy

3-30

1-9 lat

3-23

10-18 lat

2-24

19-44 lat

2-29

45-55 lat

2-24

56 lat i więcej

2-20

Dla Twojej wygody udostępniamy naszą tabelę w formie ilustracji. W razie potrzeby możesz ją zapisać lub udostępnić znajomym.

Tabela norm poziomu prolaktyny u kobiet według wieku (ng/ml)

Tabela norm poziomu prolaktyny u kobiet według wieku (ng/ml)

Prolaktyna zwykle zaczyna wzrastać w pierwszym trymestrze ciąży, a najwyższy poziom osiąga w trzecim trymestrze w przeddzień porodu i w czasie karmienia dziecka piersią. W zależności od trymestru poziom prolaktyny u kobiet w ciąży waha się między 80 a 400 ng/ml. Normę prolaktyny w momencie poczęcia określa się w zależności od wieku i fazy cyklu miesiączkowego, ale średnio wynosi ona 30 ng/ml.

Jakie są zagrożenia związane z podwyższonym poziomem prolaktyny?

Zwiększony poziom prolaktyny może prowadzić do zaburzeń w funkcjonowaniu układu płciowego. To z kolei prowadzi do rzadszego pojawiania się miesiączki lub jej całkowitego braku. Podwyższone stężenie prolaktyny może prowadzić także do zakłócenia procesu dojrzewania, procesu uwalniania komórki jajowej z jajnika oraz do rozwoju niepłodności. Inne możliwe powikłania wysokiego poziomu prolaktyny:

  • niezapalne choroby piersi. Wysoki poziom prolaktyny może prowadzić do powiększenia piersi, co z kolei może powodować ból, uczucie napięcia i wydzielina z sutków;
  • niedobór estrogenów. Hiperprolaktynemia może prowadzić do obniżenia poziomu estrogenów u kobiet i rozwoju wczesnej menopauzy.

U mężczyzn podwyższony poziom prolaktyny może powodować zaburzenia produkcji spermy, obniżenie poziomu testosteronu i spadek libido. Obniżony poziom estrogenu i testosteronu powoduje również spadek wytrzymałości kości, przez co stają się one słabe i kruche.

Prolaktyna — kiedy zrobić badania?

Badanie prolaktyny zaleca się wykonać w pierwszej fazie cyklu miesiączkowego (w trzecim lub piątym dniu cyklu). W zależności od wskazań ginekolog może również skierować pacjentkę na badanie prolaktyny w 21-23 dniu cyklu.

Jak prawidłowo wykonać badanie poziomu prolaktyny?

Poziom prolaktyny zmienia się w ciągu dnia i nocy: wysoki poziom obserwuje się podczas snu, tuż po przebudzeniu, po intensywnych ćwiczeniach fizycznych i w chwilach stresu emocjonalnego. Przygotowanie do badania prolaktyny:

  • należy nie jeść na 8-12 godzin przed badaniem i przyjść do laboratorium na czczo;
  • na dzień przed badaniem należy ograniczyć aktywność fizyczną;
  • należy poinformować lekarza prowadzącego o przyjmowanych lekach.

Przed badaniem poziomu prolaktyny można wypić zwyczajową ilość wody (200-300 ml). Materiałem do badania jest krew pobierana z żyły.

Czego nie wolno robić w przypadku wysokiego poziomu prolaktyny?

Aby obniżyć poziom prolaktyny, należy zmniejszyć poziom stresu, stosując różne techniki relaksacyjne (jogę, medytację, głębokie oddychanie). W przypadku podwyższonego poziomu prolaktyny nie wolno:

  • pić napojów pobudzających (energetycznych, kofeinowych);
  • uprawiać wyczerpującej aktywności fizycznej;
  • pić alkoholu i zażywać narkotyków.

Trzeba także unikać leków, które mogą zwiększać poziom tego hormonu we krwi. Należy poinformować lekarza o podwyższonym poziomie prolaktyny w trakcie doboru leczenia.

Jak obniżyć poziom prolaktyny?

Aby obniżyć poziom prolaktyny u mężczyzn i kobiet, należy dbać o odpowiednią ilość odpoczynku i snu, stosować zbilansowaną dietę, unikać czynnego i biernego palenia oraz ograniczyć spożycie alkoholu. Leki przepisane przez endokrynologa również mogą pomóc utrzymać poziom prolaktyny w normie.

Gdy poziom prolaktyny jest podwyższony, samoleczenie oraz stosowanie suplementów i witamin, które nie zostały przepisane przez lekarza, jest niewskazane. Na przykład błędne jest przekonanie, że witamina B9 (kwas foliowy) zmniejsza poziom prolaktyny. Witamina B9 ma korzystny wpływ na funkcjonowanie organizmu, ale nie ma wpływu na poziom akurat tego hormonu.

Jak leczyć podwyższony poziom prolaktyny?

Gdy stężenie prolaktyny przekracza 30 ng/ml, lekarz dobiera leki w zależności od płci, wieku, indywidualnych cech i przyczyny stanu pacjenta. Możliwe opcje leczenia podwyższonej prolaktyny:

  • leki dopaminergiczne. Stymulują receptory dopaminy w przysadce mózgowej, zmniejszając uwalnianie prolaktyny;
  • inhibitory prolaktyny. Blokują działanie prolaktyny na gruczoły piersiowe i inne narządy;
  • selektywne modulatory receptora estrogenowego. Stosuje się je w przypadku obecności guza prolaktynowego, aby obniżyć poziom estrogenu, który może stymulować wzrost guza i zwiększać poziom prolaktyny.

Jeśli u pacjenta występują duże guzy prolaktynowe, konieczna może być interwencja chirurgiczna. Operacja może być konieczna w celu usunięcia guza i przywrócenia prawidłowej czynności przysadki mózgowej. Małe guzy są usuwane przez chirurga poprzez jamę nosową, duże – przez górną część czaszki.

Ginekologia w Doctorpro Wrocław

Prolaktyna: norma, przyczyny wzrostu i sposoby jej obniżenia
Adres
ul. Gen. Jana Henryka Dąbrowskiego, 40, 50-457 Wrocław, Polska
Nr telefonu
Harmonogram
Pn-Pt: 8:00-20:00
Sob: 8:00-15:00

Popularne pytania

Czego nie jeść przy podwyższonym poziomie prolaktyny?

Gdy poziom prolaktyny jest podwyższony, nie należy spożywać pokarmów, które wpływają na estrogen i mają wysoki indeks glikemiczny. Zalecenia dietetyczne dla osób z podwyższonym poziomem prolaktyny:

  • ograniczenie żywności bogatej w fitoestrogeny (substancje roślinne, które w organizmie działają podobnie do estrogenów). Pokarmy bogate w fitoestrogeny to między innymi siemię lniane, niektóre zboża, soja, mleko i twaróg;
  • unikanie żywności o wysokim indeksie glikemicznym (białego pieczywa, słodyczy, ananasów, fig).

Dieta powinna zawierać białka, zdrowe tłuszcze, witaminy i minerały. Spożywanie pokarmów bogatych w składniki odżywcze pomoże utrzymać ogólny stan zdrowia organizmu.

Czy można schudnąć przy podwyższonej prolaktynie?

Wysoki poziom prolaktyny może prowadzić do nadwagi w okresie laktacji, ponieważ hormon ten wpływa na apetyt, prowadząc do większego spożycia kalorii. Zalecenia, które pomogą schudnąć przy podwyższonym poziomie prolaktyny:

  1. Wybieraj pożywne produkty o niskiej zawartości tłuszczu i wysokiej zawartości białka.
  2. Włącz do diety świeże owoce, warzywa, produkty pełnoziarniste, kurczaka i drób bez skórki.
  3. Unikaj spożywania przetworzonej żywności, słodyczy i tłustych potraw.

Staraj się dzielić posiłki na kilka mniejszych porcji w ciągu dnia. Regularne spożywanie posiłków pomaga utrzymać stabilny poziom cukru we krwi i zapobiega przejadaniu się.

Włącz do swojej codziennej rutyny regularną, umiarkowaną aktywność fizyczną (spacery, pływanie, jazdę na rowerze). Aktywność fizyczna pomaga spalać kalorie i utrzymać zdrowy styl życia.

Prolaktyna – w którym dniu cyklu należy zrobić badanie?

Badanie stężenia prolaktyny wykonuje się zwykle między trzecim a piątym dniem cyklu, ale dzień badania może się różnić w zależności od wskazań pacjentki (na przykład niepłodność, nieregularne miesiączki).

Normy stężenia prolaktyny w zależności od dnia cyklu (ng/ml)

Faza cyklu menstruacyjnego

Wartości referencyjne

Faza folikularna (1-14 dzień cyklu)

2-29

Faza owulacyjna (przed owulacją)

1-32

Faza lutealna (po owulacji)

4-30

Faza menstruacji (dni miesiączki)

1-19

W przypadku nieregularnych miesiączek lub ich braku badanie prolaktyny należy wykonać w pierwszej fazie cyklu miesiączkowego. W przypadku podejrzenia niepłodności ginekolog zaleca wykonanie testu między 21. a 23. dniem cyklu.

5 of 5 na podstawie 1 ocena
Prolaktyna: norma, przyczyny wzrostu i sposoby jej obniżenia
Autor
Tkachenko Marina
Lekarz ogólny. Siedem lat doświadczenia.

Zadaj pytanie ginekologowi
«Doctorpro»

Inne artykuły na ten temat

Artykuły powiązane:

Komentarze

Dodaj komentarz

Stefania 9 miesięcy temu
Dobry wieczór, nigdy wcześniej nie robiłam badania na prolaktynę, ale teraz zdałam sobie sprawę, że moje objawy mogą być związane właśnie z tym hormonem. Proszę powiedzieć, co może wykazać badanie poziomu prolaktyny?
Odpowiedz
Tkachenko Marina
Tkachenko Marina
9 miesięcy temu
Dzień dobry. Oznaczanie prolaktyny w surowicy krwi służy do diagnostyki zaburzeń funkcji reprodukcyjnych i zaburzeń podwzgórzowo-przysadkowych. Badanie to jest zalecane w przypadku nieregularnego cyklu miesiączkowego, obniżonego libido, niepłodności.
Klara 9 miesięcy temu
Dzień dobry, mam poziom prolaktyny 35 ng/ml. Próbowałam już wielu różnych metod, aby ją obniżyć. Proszę powiedzieć, czy lek Dostinex pomaga obniżyć wysoką prolaktynę? Na czym polega jego działanie?
Odpowiedz
Tkachenko Marina
Tkachenko Marina
9 miesięcy temu
Dzień dobry. Dostinex jest agonistą receptorów dopaminy, które znajdują się w przysadce mózgowej. Lek stymuluje te receptory, co prowadzi do zmniejszenia uwalniania prolaktyny. Przy regularnym stosowaniu leku Dostinex poziom prolaktyny we krwi spada, co pomaga przywrócić prawidłową równowagę hormonalną. Lek ten może być jednak przyjmowany wyłącznie z przepisu lekarza.
Maria 10 miesięcy temu
Witam, proszę o informację, jak dokładnie guz przysadki mózgowej wpływa na poziom prolaktyny? Dlaczego guz tak drastycznie zwiększa stężenie tego hormonu we krwi?
Odpowiedz
Tkachenko Marina
Tkachenko Marina
10 miesięcy temu
Dzień dobry, prolaktynoma to guz, który tworzy się w komórkach gruczołowych przedniego płata przysadki mózgowej. Guz podrażnia lub uciska przysadkę mózgową, co prowadzi do zaburzenia prawidłowej regulacji wydzielania prolaktyny, skutkując nadmiernym wydzielaniem tego hormonu, a w konsekwencji – wzrostem jego poziomu w organizmie.
Roksana 10 miesięcy temu
Dobry wieczór, planujemy z mężem dziecko, więc chciałabym dowiedzieć się, jaki jest odpowiedni poziom prolaktyny, aby zajść w ciążę? Czy wystarczy, aby wartości mieściły się w normie dla wieku?
Odpowiedz
Tkachenko Marina
Tkachenko Marina
10 miesięcy temu
Dobry wieczór. Optymalny poziom prolaktyny dla zajścia w ciążę odpowiada normom dla określonej fazy cyklu miesiączkowego. Zazwyczaj w pierwszej fazie cyklu (faza folikularna) prawidłowy poziom prolaktyny wynosi mniej niż 29 ng/ml, a w drugiej fazie (faza lutealna) – mniej niż 30 ng/ml.
Helena 10 miesięcy temu
Dzień dobry, proszę o wyjaśnienie, czym jest prolaktyna, ale w jak najprostszych słowach.
Odpowiedz
Tkachenko Marina
Tkachenko Marina
10 miesięcy temu
Dzień dobry. Prolaktyna to hormon wytwarzany w mózgu i odpowiedzialny za szereg funkcji w organizmie, w tym stymulowanie wzrostu gruczołów piersiowych i regulację równowagi hormonalnej w czasie ciąży i karmienia piersią. Hormon ten może wpływać na regularność cyklu miesiączkowego, a także na nastrój i stan emocjonalny.
Agata 10 miesięcy temu
Dzień dobry, mam 25 lat, wczoraj zrobiłam badanie poziomu prolaktyny i okazało się, że jestem prawie w górnej granicy normy. Chciałabym obniżyć ten wskaźnik, aby zapobiec wzrostowi poziomu hormonu i powikłaniom. Jak obniżyć poziom prolaktyny bez tabletek?
Odpowiedz
Tkachenko Marina
Tkachenko Marina
10 miesięcy temu
Dzień dobry, obniżenie poziomu prolaktyny bez leków jest możliwe poprzez zarządzanie stresem i właściwą dietę. Jednak możliwość kontrolowania poziomu prolaktyny bez leczenia farmakologicznego zależy od przyczyny i stopnia wzrostu jej stężenia.
Administratorem danych osobowych jest DOCTORPRO POLAND SP. Z O.O. z siedzibą w Łodzi oraz DOCTORPRO WROCLAW SP. Z O.O. z siedzibą we Wrocławiu. Niniejsza strona internetowa używa plików „cookies” w celach określonych w Polityce plików cookies, w szczególności w celu zapewnienia prawidłowego funkcjonowania strony oraz dostosowania wyglądu strony do indywidualnych preferencji użytkowników (personalizacja).
Kliknij „Akceptuję” jeżeli zgadzasz się na użycie plików „cookies” do celów opisanych w Polityce plików cookies. Możesz również nie wyrazić zgody na użycie plików „cookies”. Wyłączenie plików cookies może spowodować trudności w korzystaniu ze strony.
Formularz kontaktowy
Klikając na "Wyślij" wyrażasz zgodę na przetwarzanie danych osobowych i akceptujesz warunki polityki prywatności umowy użytkownika umowy użytkownika
Превышен лимит запросов. Попробуйте через 5 мин.

Pliki cookie - szczegóły

Cookies systemowe
Cookies systemowe są niezbędne do uruchomienia podstawowych funkcji tej strony – formularzy zgłoszeniowych, ocen artykułów itp. Te pliki cookie nie przechowują żadnych danych osobowych
Funkcjonalne pliki cookies
Marketingowe pliki cookies