Czym jest trichoskopia?
Trichoskopia to nieinwazyjna metoda diagnostyki włosów i skóry głowy. Zabieg przeprowadza się za pomocą trichoskopu wyposażonego w podświetlenie i soczewkę optyczną. Badanie jest odmianą dermatoskopii – oceny wizualnej skóry pod wielokrotnym powiększeniem. Aby przejść trichoskopię, należy umówić się na konsultację do trychologa.
Co pokazuje trichoskopia?
Trichoskopia pozwala określić rodzaj włosów, ich integralność i średnicę. Podczas zabiegu lekarz ocenia, jak intensywnie rosną włosy i w jakich proporcjach znajdują się w fazach anagenu (aktywnego wzrostu), telogenu (spoczynku) i katagenu (przejścia z jednej fazy do drugiej). Na trichogramie widoczna jest struktura włosów i występujące w niej mikrouszkodzenia (przerzedzenia, pęknięcia). Dodatkowe parametry, które pokazuje trichoskopia:
- całkowita liczba włosów;
- gęstość włosów na jeden centymetr kwadratowy głowy;
- liczba mieszków włosowych;
- gęstość włosów w poszczególnych obszarach głowy;
- obecność patologicznych rozszerzeń, zwężeń lub oznak zapalenia w mieszkach włosowych;
- pigmentacja włosów;
- typ skóry głowy;
- ilość wydzieliny gruczołów łojowych.
Trichoskopia włosów i skóry głowy pozwala wykryć łuszczenie się, wysypkę i drobne blaszki wskazujące na rozwój stanu zapalnego. Podczas badania lekarz może zidentyfikować roztocza i zarodniki grzybów, które mogą powodować choroby skóry i włosów.
Lekarz interpretuje wyniki trichoskopii bezpośrednio podczas zabiegu. Normą jest brak zaczerwienień, łuszczenia się i plam na skórze. Pory nie powinny być rozszerzone ani zatkane, włosy powinny być gęste i równomiernie rozłożone, łodygi włosów gładkie, bez pęknięć i przerzedzeń.
Normalnym stanem jest obecność włosów w różnych fazach wzrostu, jednak dominować powinna faza anagenowa. Widoczne cebulki włosowe nie wykazują oznak zapalenia, atrofii (zmniejszenia) i hipertrofii (powiększenia). Liczba włosów wyrastających z jednego mieszka włosowego waha się od jednego do trzech. Produkcja sebum jest umiarkowana.
Jakie schorzenia pomaga zdiagnozować trichoskopia?
Trichoskopia pomaga określić przyczyny łysienia – patologicznego wypadania włosów. Łysienie może być rozproszone, obejmujące całą powierzchnię głowy, lub ogniskowe, obejmujące poszczególne jej obszary. Inne schorzenia, w diagnostyce których można wykorzystać trichoskopię, przedstawiono w tabeli.
| Choroby skóry głowy, które pomaga wykryć trichoskopia | |
| Choroba | Charakterystyka |
| Choroba związana z zaburzeniami pracy gruczołów łojowych. Przy niewystarczającej ilości sebum (łoju) diagnozuje się łojotok suchy. U pacjentów skóra głowy łuszczy się suchymi białymi płatkami, swędzi i staje się bardzo cienka. Warstwa skóry łatwo ulega uszkodzeniom podczas czesania, dlatego na głowie pojawiają się rany. Nadmierna produkcja sebum i tworzenie się łupieżu na głowie mogą wskazywać na łojotok tłusty. Towarzyszy mu tworzenie się wilgotnych, łuszczących się żółtych strupów na głowie u dorosłych kobiet i mężczyzn. Po naciśnięciu strupka na głowie można zauważyć wydzielanie sebum z porów. U pacjentów z łojotokiem tłustym trichoskopia wykazuje powiększone, zatkane pory. | |
| Choroba autoimmunologiczna spowodowana przyspieszonym podziałem komórek skóry. Towarzyszą mu czerwone strupy na głowie, pokryte szaro-białymi łuskami. W przypadku łuszczycy obserwuje się swędzenie i łuszczenie się skóry głowy. Skóra jest przesuszona i pęka. | |
| Zapalenie skóry charakteryzujące się zaczerwienieniem, pieczeniem, obrzękiem i swędzeniem skóry. Skóra może łuszczyć się na czole, za uszami, w okolicy szyi (suchy wyprysk). Mogą pojawić się drobne grudki wypełnione wysiękiem (mokry wyprysk). Choroba może mieć podłoże genetyczne lub alergiczne. Alergię na głowie najczęściej wywołują kosmetyki i produkty spożywcze. | |
| Choroba pasożytnicza, której czynnikiem wywołującym jest roztocze z rodzaju Demodex. Choroba charakteryzuje się zwiększoną aktywnością gruczołów łojowych, przez co skóra głowy staje się tłusta, a włosy – lśniące i sklejone. Z czasem pojawiają się ropnie, które łączą się w skupiska i swędzą. Nadmierne wydzielanie sebum powoduje powstawanie zatorów łojowych na głowie. W wyniku stanu zapalnego skóra staje się gęsta, a następnie na skórze głowy powstają liczne grudki. | |
| Grzybica drobnozarodnikowa | Choroba zakaźna wywoływana przez grzyby z rodzaju Microsporum. Towarzyszy jej pojawienie się na skórze głowy swędzących okrągłych czerwonych plam otoczonych małymi pęcherzykami lub guzkami. W miarę rozprzestrzeniania się grzyba na skórze głowy powstają okrągłe obszary łysienia. |
Trichoskopia jest stosowana do diagnozowania stopnia uszkodzenia skóry i włosów w przypadku wszy głowowej. Podczas zabiegu lekarz może wykryć stan zapalny mieszków włosowych, a także wtórne infekcje, które dostały się do organizmu przez rany na skórze.
Komu zaleca się trichoskopię?
Wykonanie trichoskopii wskazane jest w przypadku zmiany koloru skóry głowy (zaczerwienienia, ciemnienia lub rozjaśnienia poszczególnych obszarów). Aby ocenić stopień uszkodzenia włosów, należy poddać się diagnostyce po nieudanym farbowaniu lub trwałej ondulacji. Inne wskazania do trichoskopii:
- obfity łupież;
- wczesne pojawienie się siwych włosów;
- łamliwość, osłabienie i suchość włosów;
- pieczenie i swędzenie skóry głowy;
- spowolniony wzrost włosów;
- nadmiernie tłusta lub sucha skóra głowy;
- matowość włosów;
- łuszczenie się skóry;
- wysypka na głowie;
- rzadkie owłosienie;
- napięcie skóry.
Trichoskopia jest niezbędna do określenia przyczyny wypadania włosów. Badanie może być okresowo zlecane osobom, w których rodzinie występowały przypadki całkowitego lub częściowego łysienia.
Jakie są rodzaje trichoskopii?
Rozróżnia się trichoskopię klasyczną (ręczną) i komputerową (cyfrową). Badanie klasyczne przeprowadza się za pomocą urządzenia niepodłączonego do komputera. Ręczny trichoskop do włosów jest wyposażony w szkło powiększające i źródło światła. Lekarz przykłada urządzenie do głowy pacjenta i widzi powiększoną kilkadziesiąt razy strukturę włosów i skóry głowy. Jednak dane nie są analizowane przez oprogramowanie, więc trycholog nie otrzymuje gotowej analizy, przedstawiającej ilościowe wskaźniki wzrostu i stanu włosów.
Komputerowa diagnostyka włosów polega na użyciu trichoskopu podłączonego do komputera. Urządzenie jest wyposażone w kamerę wideo o wysokiej rozdzielczości, zapewniającą tysiąckrotne powiększenie. Oprogramowanie zainstalowane na komputerze automatycznie określa grubość i gęstość włosów, sporządza wykres ich wzrostu, oblicza liczbę mieszków włosowych. Komputerowa trichoskopia przewiduje możliwość zapisania danych w celu porównania z wynikami przyszłych badań.
Czy do trichoskopii trzeba się przygotować?
Do badania trichoskopowego wymagane jest pewne przygotowanie. Na dwa dni przed zabiegiem należy dokładnie umyć włosy, usuwając z nich pozostałości kosmetyków (lakierów, żeli i masek). Nie zaleca się stosowania kosmetyków przed badaniem. Nie można również myć włosów przez dobę przed zabiegiem, ponieważ lekarz nie będzie w stanie obiektywnie ocenić pracy gruczołów łojowych. Trichoskopię przeprowadza się nie wcześniej niż 14 dni po farbowaniu włosów i trwałej ondulacji.
Jak wykonuje się trichoskopię?
Przed rozpoczęciem zabiegu pacjent zajmuje wygodną pozycję, a trycholog-dermatolog ogląda włosy i skórę w celu określenia problemowych obszarów wymagających szczegółowej diagnostyki. Kolejność wykonywania cyfrowej trichoskopii:
- Lekarz zbliża aparat do głowy pacjenta i wykonuje zdjęcie.
- Informacje są przesyłane do komputera i wyświetlane na monitorze.
- Lekarz powiększa obraz i ogląda szczegóły: grubość i strukturę włosów, liczbę włosów wyrastających z jednego mieszka, strukturę skóry, wielkość porów.
- Równolegle komputer przetwarza informacje i przygotowuje raport o stanie skóry i włosów.
- Trycholog porównuje uzyskane dane z normami na wykresach.
Na podstawie wyników trichoskopii głowy lekarz stawia diagnozę. Aby dokładniej określić przyczynę choroby, trycholog może skierować pacjenta na badania laboratoryjne lub konsultację do innego lekarza specjalisty (dermatologa, endokrynologa, immunologa).
Metody leczenia chorób włosów i skóry głowy
Po ustaleniu przyczyny problemu trycholog dobiera sposób leczenia włosów i skóry głowy. W zwalczaniu stanów zapalnych i łupieżu pomagają szampony zawierające cynk, selen, składniki przeciwgrzybicze i antybakteryjne. W celu głębokiego nawilżenia skóry głowy można zastosować środki zawierające kwas hialuronowy, pantenol i olejki eteryczne.
Peelingi do skóry głowy oczyszczają skórę z martwych komórek i nadmiaru sebum. Peelingi do skóry głowy poprawiają również krążenie krwi i aktywizują odżywienie mieszków włosowych.
Leczenie wypadania włosów zazwyczaj polega na przyjmowaniu leków doustnych, a także stosowaniu środków kosmetycznych (np. szamponów). W przypadku bakteryjnego uszkodzenia skóry przepisuje się doustne antybiotyki, w przypadku infekcji grzybiczej – leki przeciwgrzybicze, a w przypadku obecności pasożytów – leki przeciwpasożytnicze.
Aktywizację mieszków włosowych wspomagają zabiegi lecznicze na włosy – mezoterapia i osocze bogatopłytkowe. Pierwsza z nich polega na wprowadzeniu do skóry głowy koktajli witamin, aminokwasów i mikroelementów, a druga obejmuje zastrzyki z osoczem wzbogaconym trombocytami. W leczeniu włosów można zastosować kurację ampułkową (nakładanie na głowę wysoko skoncentrowanych preparatów nasyconych witaminami, mikroelementami i aminokwasami).
Poprawić wygląd zniszczonych włosów pomagają delikatne szampony i balsamy bez siarczanów i parabenów. Oprócz zabiegów pielęgnacyjnych włosów lekarz może zalecić przyjmowanie kompleksów witaminowo-mineralnych o wysokiej zawartości witamin z grupy B, żelaza, cynku i kwasów tłuszczowych omega-3.
Pielęgnacja włosów i problemowej skóry głowy może towarzyszyć korekcie codziennej diety. Aby spowolnić produkcję sebum, lekarz może zalecić wyeliminowanie z diety tłustych produktów i słodyczy, a w celu nawilżenia skóry – picie dużej ilości płynów (od półtora do dwóch litrów wody dziennie). Aby wzmocnić włosy, zaleca się wzbogacenie diety o ryby, jaja, produkty pełnoziarniste, fasolę, orzechy, nasiona i zielone warzywa liściaste.
Jak długo trwa trichoskopia?
Diagnostyka skóry głowy i włosów za pomocą trichoskopu trwa średnio od 15 do 30 minut. Na czas trwania zabiegu może mieć wpływ stopień złożoności schorzenia oraz liczba obszarów wymagających szczegółowego badania.
Czy trichoskopia jest bezpieczna?
Trichoskopia skóry głowy to nieinwazyjna procedura, która nie narusza integralności skóry. Badanie przeprowadza się bez użycia leków, więc nie wywołuje alergii ani powikłań. Diagnostyka skóry i włosów za pomocą trichoskopu jest bezbolesna i nie powoduje dyskomfortu. Nie ma przeciwwskazań do trichoskopii.
Jakimi badaniami można uzupełnić trichoskopię?
Aby ocenić stan organizmu i zidentyfikować przyczyny problemów z włosami i skórą głowy, może być konieczne wykonanie ogólnego badania krwi. Podwyższony poziom leukocytów i wzrost wskaźnika OB (szybkości opadania krwinek czerwonych) zwykle wskazują na obecność procesu zapalnego w organizmie. Niski poziom hemoglobiny i zmniejszona liczba czerwonych krwinek (erytrocytów) są markerami niedokrwistości, wskazującymi na niedobór tlenu w tkankach, w tym w mieszkach włosowych. Inne badania, które może zlecić trycholog:
- badanie krwi na obecność aminokwasów. Pomaga wykryć niedobór cysteiny, metioniny i lizyny – aminokwasów wchodzących w skład keratyny i zapewniających zdrowie włosów;
- analiza spektralna włosów pod kątem mikroelementów. Pozwala wykryć niedobór żelaza, cynku, magnezu, miedzi i wapnia, które zapewniają wytrzymałość i prawidłowy wzrost włosów. Diagnostyka laboratoryjna włosów może również wykazać nagromadzenie metali ciężkich (rtęci, ołowiu, kadmu, aluminium), które mogą prowadzić do osłabienia i wypadania włosów;
- analiza krwi pod kątem witamin. Konieczne do określenia poziomu witamin A, D, E i grupy B w organizmie, których niedobór prowadzi do łamliwości, spowolnienia wzrostu i wypadania włosów;
- test na hormony. Umożliwia wykrycie zaburzeń równowagi hormonalnej, które mogą być przyczyną łysienia.
W celu potwierdzenia diagnozy może zostać zlecone badanie histologiczne skóry. Polega ono na pobraniu niewielkiej próbki o średnicy od czterech do pięciu milimetrów w celu szczegółowego zbadania skóry głowy pod mikroskopem. Badanie pomaga potwierdzić lub wykluczyć stan zapalny, infekcję, obecność łagodnych i złośliwych nowotworów.
