Czym jest marskość wątroby?
Marskość wątroby to choroba wątroby, w której tkanka bliznowata zastępuje zdrową tkankę narządu. Marskość wątroby może prowadzić do uszkodzenia i niewydolności wątroby.
Na czym polega marskość wątroby?
Jedną z cech charakterystycznych wątroby jest jej zdolność do regeneracji po uszkodzeniu. Procesowi regeneracji towarzyszy tworzenie się tkanki bliznowatej, więc powtarzające się lub długotrwałe uszkodzenia wątroby (np. systematyczne spożywanie alkoholu) mogą powodować bliznowacenie.
Jakie są przyczyny marskości wątroby?
Do typowych czynników ryzyka marskości wątroby zalicza się wieloletnie spożywanie dużych ilości alkoholu, zapalenie wątroby i otyłość. Inne przyczyny marskości wątroby:
- niealkoholowe stłuszczeniowe zapalenie wątroby (stłuszczeniowa choroba wątroby, której towarzyszą procesy zapalne spowodowane nagromadzeniem nadmiaru tłuszczu);
- zapalenie dróg żółciowych (może mu towarzyszyć stan zapalny, pogrubienie lub bliznowacenie dróg żółciowych);
- atrezja dróg żółciowych (wrodzona anatomiczna nieprawidłowość budowy dróg żółciowych);
- cukrzyca;
- wysoki poziom cholesterolu;
- hemochromatoza (zwiększona zawartość żelaza w organizmie);
- zaburzenia genetyczne, które mogą prowadzić do gromadzenia się substancji toksycznych w wątrobie (na przykład w przebiegu choroby Wilsona w tkance wątroby stwierdza się nadmiar miedzi);
- zastoinowa niewydolność serca (powoduje gromadzenie się krwi w wątrobie);
- niedokrwienie (któremu towarzyszy upośledzenie krążenia krwi w wątrobie);
- choroby zakaźne (np. kiła lub bruceloza).
Inną przyczyną marskości wątroby jest długotrwałe stosowanie leków (przeczyszczających, przeciwnowotworowych, przeciwgruźliczych, obniżających ciśnienie, antyarytmicznych lub neuroleptyków) bez konsultacji z lekarzem. Prawdopodobieństwo zachorowania na marskość wątroby wzrasta po 50. roku życia.
Jakie są rodzaje marskości wątroby?
Aby określić rodzaj marskości wątroby, należy przeanalizować czynniki, które przyczyniły się do rozwoju choroby. Pod uwagę bierze się również przebieg marskości (charakter uszkodzenia tkanki wątroby).
| Klasyfikacja marskości wątroby według etiologii (przyczyn i czynników ryzyka) | |
| Rodzaj marskości wątroby | Główne przyczyny |
| Wirusowa | Wirusowe zapalenie wątroby typu B i C |
| Alkoholowa | Wieloletnie spożywanie dużych ilości alkoholu |
| Polekowa | Zatrucie wątroby substancjami czynnymi leków |
| Wrodzona | Nieprawidłowości anatomiczne |
| Cholestatyczna | Choroby dróg żółciowych (np. w przebiegu marskości żółciowej przewody żółciowe, atakowane przez układ odpornościowy jako ciała obce, ulegają stanowi zapalnemu i powolnemu zniszczeniu) |
| Naczyniowa | Zaburzenia krążenia (np. zespół niedrożności zatok wątrobowych, któremu towarzyszy zatkanie małych naczyń wątrobowych) |
| Metaboliczna | Zaburzenia metabolizmu (np. otyłość, nadciśnienie tętnicze lub nietolerancja glukozy) |
| Sercowa | Sercowa marskość wątroby jest skutkiem prawokomorowej niewydolności serca, która powoduje zastój żylny |
| Kryptogenna | Dokładne przyczyny kryptogennej marskości wątroby nie są znane |
Z klinicznego punktu widzenia marskość wątroby może mieć charakter mikronodularny (małe guzki), makronodularny (duże guzki) lub mieszany. W mikronodularnej marskości wątroby dochodzi do rozwoju jednorodnych guzków o średnicy mniejszej niż trzy milimetry. Makronodularna marskość wątroby charakteryzuje się występowaniem guzków o nieregularnych kształtach i średnicy powyżej trzech milimetrów. Typ mieszany łączy objawy mikronodularnej i makronodularnej marskości wątroby.
Wirusowa marskość wątroby
Wirusowa marskość wątroby rozwija się na tle powikłań przewlekłego zapalenia wątroby (głównie typu B lub C) i może rozwijać się przez kilka lat lub nawet dziesięcioleci. Do powszechnych dróg zakażenia należy seks bez zabezpieczenia, kontakt z krwią osoby zakażonej, niesterylne zastrzyki i wspólne korzystanie z przyborów higienicznych. Wirusowa marskość wątroby przebiega bezobjawowo lub towarzyszy jej gorączka, nudności, utrata apetytu i ból w górnej części brzucha.
Alkoholowa marskość wątroby
Alkoholowa marskość wątroby jest skutkiem długotrwałego nadużywania alkoholu. Prawdopodobieństwo rozwoju marskości wątroby zależy bezpośrednio od ilości spożywanego alkoholu i "stażu" picia.
Choroba zaczyna się od stłuszczenia wątroby, które następnie przekształca się w alkoholowe zapalenie wątroby (towarzyszy mu stan zapalny komórek wątroby), a na końcu – w marskość. Do objawów alkoholowej marskości wątroby należy nadciśnienie wrotne (zwiększone ciśnienie w żyle wrotnej) i niewydolność wątroby.
Polekowa marskość wątroby
Polekowa marskość wątroby jest powikłaniem polekowego uszkodzenia wątroby. Może rozwinąć się kilka miesięcy lub nawet lat od rozpoczęcia przyjmowania leków, których składniki uszkadzają komórki wątroby.
Prawdopodobieństwo wystąpienia marskości wątroby wywołanej lekami wzrasta, jeśli doszło do długotrwałego uszkodzenia tkanki wątroby wskutek przewlekłego zapalenia wątroby, stłuszczenia wątroby lub zwężenia dróg żółciowych. Stan pacjenta może stopniowo poprawiać się po odstawieniu leków.
Wrodzona marskość wątroby
Hemochromatoza noworodkowa jest czynnikiem ryzyka wrodzonej marskości wątroby, która rozwija się u płodu w łonie matki. W wyniku hemochromatozy dochodzi do uszkodzenia wątroby płodu na skutek zaburzeń metabolizmu żelaza i produkcji przeciwciał przenoszonych przez matkę.
U noworodka może wystąpić hipoglikemia, żółtaczka i obrzęk w ciągu pierwszych kilku godzin lub dni po urodzeniu. W przypadku wykrycia wrodzonej marskości wątroby przeprowadza się transfuzję krwi i podaje dożylnie immunoglobuliny. Oprócz marskości wątroby, hemochromatoza noworodkowa może prowadzić do ostrej niewydolności wątroby.
Pierwotna marskość żółciowa wątroby (pierwotne zapalenie dróg żółciowych)
Pierwotna marskość żółciowa wątroby (pierwotne zapalenie dróg żółciowych) jest chorobą autoimmunologiczną, która powoduje zapalenie dróg żółciowych biegnących przez wątrobę. Żółć zalega w wątrobie, uszkadzając hepatocyty i powoduje tworzenie się tkanki bliznowatej.
Ryzyko wystąpienia pierwotnego zapalenia dróg żółciowych zwiększają dziedziczne predyspozycje, infekcje dróg moczowych, terapia hormonalna układu rozrodczego, palenie papierosów, zatrucia chemiczne i wysoki poziom zanieczyszczenia środowiska. Pierwotna marskość żółciowa wątroby może przebiegać bezobjawowo lub może towarzyszyć jej swędzenie skóry, złe samopoczucie, suchość oczu i jamy ustnej.
Wtórna marskość żółciowa wątroby
Wtórna marskość żółciowa (zapalenie dróg żółciowych) jest spowodowana nabytym niedoborem odporności, któremu mogą towarzyszyć infekcje (np. wirusem cytomegalii) i nadużywanie leków. Dodatkowe czynniki ryzyka to zakrzepica tętnic wątrobowych i uszkodzenie dróg żółciowych na skutek niedokrwienia, chemioterapii lub operacji.
Wtórnemu zapaleniu dróg żółciowych towarzyszą procesy zapalne i zwłóknieniowe, które powodują bliznowacenie dróg żółciowych. Objawy wtórnej marskości żółciowej obejmują także przyciemnienie barwy moczu, swędzenie i żółtaczkę. Leczenie ma na celu eliminację niedrożności dróg żółciowych i związanych z nią chorób zakaźnych.
Objawy marskości wątroby
W początkowych stadiach rozwoju marskość wątroby może nie dawać wyraźnych objawów. Główne objawy marskości wątroby, do których należy ogólne zmęczenie, osłabienie i utrata masy ciała, pojawiają się w miarę nasilenia stopnia uszkodzenia komórek wątroby. Objawy marskości wątroby:
- nudności, wymioty, utrata apetytu;
- skurcze mięśni;
- występowanie czerwonych plam na dłoniach i "sieci" naczyń krwionośnych na różnych częściach ciała;
- swędzenie skóry;
- ból lub dyskomfort w okolicy wątroby (prawa górna część brzucha);
- wodobrzusze (nagromadzenie płynu w jamie brzusznej, które jest jednym z charakterystycznych objawów marskości wątroby);
- żółtaczka (zażółcenie skóry, błon śluzowych i twardówki oka), przyciemnienie barwy moczu, jasne zabarwienie kału (objawy te występują w ciężkich postaciach marskości wątroby).
Objawy marskości wątroby
W przebiegu marskości wątroby może pojawić się obrzęk dłoni, stóp i twarzy, siniaki oraz złogi tłuszczowe na skórze lub powiekach. Może również wystąpić krwawienie wewnętrzne, krwiste wymioty, gorączka, dreszcze, zaburzenia seksualne, utrata libido, dezorientacja, osłabienie koncentracji, zaburzenia pamięci lub halucynacje.
Jak zmienia się wygląd zewnętrzny w przebiegu marskości wątroby?
W przebiegu marskości wątroby twarz przybiera mętny, szary odcień ("twarz wątrobowa") na skutek zaburzeń metabolizmu hormonów. Jednym z objawów alkoholowej marskości wątroby jest odkładanie się tkanki tłuszczowej na twarzy (twarz przypomina księżyc w pełni). U mężczyzn marskość wątroby może powodować zmniejszenie tempa wzrostu włosów na twarzy.
Krwawienie z małych naczyń krwionośnych w skórze w przebiegu marskości wątroby może powodować czerwonawo-fioletową wysypkę w postaci małych kropek lub dużych plam. Wirusowa marskość wątroby, nasilona przez zaburzenia autoimmunologiczne, charakteryzuje się wysypką rumieniową. Skutkiem zaawansowanej, nieleczonej marskości wątroby może być też swędzenie i owrzodzenia na całym ciele.
Jednym z objawów marskości wątroby jest leukonychia (białe plamki na paznokciach) lub "paznokcie Terry'ego" (stan, w którym paznokcie stają się białe lub bladoniebieskie, a ich końce stają się czerwone lub brązowe). W najcięższych przypadkach choroby niemożliwe jest odróżnienie obłączka od pozostałej części paznokcia.
Zaczerwienienie dłoni (rumień dłoniowy) jest kolejnym częstym objawem marskości wątroby. Wynika ono z rozszerzenia naczyń włosowatych, które z kolei jest skutkiem podwyższonego poziomu estrogenów w surowicy krwi. Rumień dłoni może nasilać się w przypadku nadużywania przez pacjenta leków, nikotyny, alkoholu lub zatrucia rtęcią.
Do zewnętrznych objawów o nieokreślonej etiologii, które obserwuje się w przebiegu marskości wątroby, należą teleangiektazje ("gwiazdki" lub "pajączki"). Występują na skutek rozszerzenia podskórnej sieci naczyniowej; zazwyczaj składają się z centralnie położonej tętniczki punktowej o średnicy od jednego do 10 mm oraz naczyń włosowatych, które rozwidlają się, przypominając pajęcze nóżki.
Naczyniaki, które zwykle powstają na twarzy, szyi, w górnej części klatki piersiowej i na rękach, mogą również pojawić się w czasie ciąży i na skutek niedożywienia. Naczyniaki mogą krwawić, jeśli ulegną urazowi (np. zadrapaniu).
Stadia i etapy rozwoju marskości wątroby
Do oceny stopnia zaawansowania marskości wątroby wykorzystuje się system punktacji METAVIR. Metodologia ta została opracowana we Francji w 1993 roku.
| Stadia marskości wątroby | ||
| Stadium | Opis | Możliwe objawy |
| 0 | Nie dochodzi do zwłóknienia tkanek | Przebieg bezobjawowy |
| 1 | Zwłóknienie bez przegród (bliznowacenie) | Mogą pojawiać się pierwsze symptomy marskości wątroby (osłabienie, utrata wagi) |
| 2 | Umiarkowane zwłóknienie z niewielką liczbą przegród | Wzdęcia brzucha, obrzęki, zaburzenia apetytu |
| 3 | Ciężkie zwłóknienie z wieloma przegrodami i zniekształceniem płatów | Nudności, swędzenie skóry, podwyższona temperatura, zażółcenie oczu i skóry, utrata apetytu, biegunka, szybka utrata wagi, silne obrzęki, wodobrzusze, okresowe bóle brzucha i stawów |
| 4 | Marskość | Częste bóle brzucha, silne swędzenie, "pajączki" naczyniowe, wymioty, krwawienie wewnętrzne, objawy zatrucia |
W przypadku skompensowanej marskości (wczesne stadia) wątroba zachowuje swoje podstawowe funkcje, pomimo uszkodzenia. W przypadku zdekompensowanej marskości wątroby (późne stadia) czynność wątroby jest zaburzona, co prowadzi do poważnych objawów (np. wodobrzusza i krwawienia).
Jak sprawdzić, czy doszło do rozwoju marskości wątroby?
Tylko lekarz gastroenterolog lub hepatolog może zdiagnozować marskość wątroby. Podczas wizyty lekarz analizuje objawy i bada pacjenta. Diagnostyka może wymagać wykonania badań: biochemicznych badań krwi w kierunku zapalenia wątroby, gastroskopii, USG jamy brzusznej, biopsji wątroby i innych. Objawy marskości wątroby obejmują:
- utratę masy ciała;
- ogólne osłabienie;
- gorzki smak w ustach;
- zaczerwienienie dłoni;
- zażółcenie skóry;
- powiększenie brzucha (na skutek gromadzenia się płynów);
- kłujące bóle w górnej części brzucha;
- utrata masy ciała;
- utrata apetytu.
W miarę postępu marskości wątroby na skórze zaczynają pojawiać się niewielkie siniaki i wybroczyny, zażółcenie skóry, zaczerwienienie dłoni, dezorientacja i senność. Zabarwienie moczu staje się ciemniejsze, nogi puchną w okolicy stóp i kostek, występują krwiste wymioty. Jeśli pojawi się jeden lub więcej z opisanych powyżej objawów, należy skonsultować się z lekarzem, który postawi diagnozę i zaleci właściwe leczenie.
Jak rozpoznaje się marskość wątroby?
Gastroenterolog przeprowadza badanie przedmiotowe, zbiera od pacjenta informacje o przyjmowanych lekach, spożyciu alkoholu, zmianach masy ciała, zmianach apetytu i występujących dolegliwościach. Niektóre objawy występujące w przebiegu marskości wątroby (np. wzdęcia brzucha, zażółcenie skóry i oczu) mogą zostać wykryte w trakcie pierwszej wizyty. Aby doprecyzować obraz kliniczny, wykonuje się dodatkowe badania. Jeśli marskość wątroby zostanie potwierdzona, pacjent powinien przechodzić badania kontrolne przynajmniej dwa razy w roku.
Badania w kierunku marskości wątroby
USG jamy brzusznej może wykryć niedrożność dróg żółciowych, poszerzenie żyły wrotnej i masy guzkowe. Aby ocenić stopień zesztywnienia tkanki wątroby, wykonuje się elastografię. Wyniki podawane są w kilopaskalach (kPa). Wynik w zakresie 7-11 kPa wskazuje na zwłóknienie II-III stopnia, a wskaźnik powyżej 11 kPa oznacza marskość wątroby. Uzupełnieniem diagnostyki może być tomografia komputerowa i biopsja (pobranie próbki tkanki do badania laboratoryjnego).
Badania laboratoryjne w kierunku marskości wątroby
Badania laboratoryjne są niezbędnym elementem diagnostyki marskości wątroby. Wyniki badań instrumentalnych mogą bowiem nie wystarczyć do uzyskania pełnego obrazu klinicznego.
| Badania laboratoryjne w kierunku marskości wątroby | |
| Nazwa badania lub wskaźnika | Nieprawidłowości (objawy choroby lub uszkodzenia tkanki wątroby) |
| Testy w kierunku zapalenia wątroby typu B i C | Wykrycie antygenu HBsAg i przeciwciał przeciwko wirusowi zapalenia wątroby typu C we krwi |
| Stężenie płytek krwi | Małopłytkowość (liczba płytek krwi jest mniejsza niż 150x109/l) |
| Czas protrombinowy | Powyżej 14 sekund |
| Bilirubina | Powyżej 12 mg/dl (wysoki poziom bilirubiny jest przyczyną żółtaczki w przebiegu marskości wątroby) |
| Immunoglobulina w surowicy (IgA) | Powyżej 300 mg/dl |
| Aminotransferaza alaninowa (ALT), aminotransferaza asparaginianowa (AST) i gamma-glutamylotransferaza | Powyżej 40 IU/l (podwyższony poziom ALT i AST jest typowy dla marskości wątroby) |
| Fosfataza alkaliczna (ALP) | Powyżej 147 IU/L |
| Albumina | Poniżej 3,5 g/dl |
Można również wykonać badania w kierunku autoimmunologicznych chorób wątroby. Na obecność choroby autoimmunologicznej wskazują specyficzne przeciwciała wykryte we krwi.
Czy marskość wątroby można wyleczyć?
Całkowite wyleczenie marskości wątroby jest niemożliwe. Jeśli jednak leczenie rozpocznie się wystarczająco wcześnie, można spowolnić postęp choroby. Leczenie marskości wątroby polega na farmakoterapii i stosowaniu specjalnej diety. W niektórych przypadkach może być konieczna operacja chirurgiczna:
- paracenteza (nakłucie jamy otrzewnej w celu upuszczenia zalegającego płynu);
- operacja pomostowania;
- przeszczep wątroby.
W przypadku ciężkiej marskości wątroby leczenie ma na celu złagodzenie objawów choroby i uniknięcie potencjalnych powikłań.
Metody leczenia marskości wątroby
Sposób leczenia marskości wątroby u kobiet i mężczyzn zależy od dominujących objawów i wyników badań diagnostycznych. Leczenie marskości wątroby może obejmować:
- leki przeciwwirusowe (na zapalenie wątroby);
- kortykosteroidy i leki immunosupresyjne (w przypadku chorób autoimmunologicznych);
- leki usuwające miedź z organizmu (w chorobie Wilsona);
- leki moczopędne, modyfikacja diety (ograniczenie soli) w przypadku obrzęków;
- adsorbenty (w celu absorpcji substancji toksycznych w jelitach);
- antybiotyki (na infekcje bakteryjne);
- beta-blokery (obniżają ciśnienie w naczyniach krwionośnych wątroby w przypadku krwawienia z rozszerzonych żył przewodu pokarmowego);
- flebotomia (upust krwi w przypadku hemochromatozy);
- endoskopowe wstrzyknięcia substancji o konsystencji podobnej do kleju, która zatrzymuje krwawienie w uszkodzonym naczyniu;
- okluzja balonowa (wprowadzenie i napełnienie balonu za pomocą cewnika w celu zablokowania przepływu krwi);
- pomostowanie żył wątrobowych (krew jest przekierowywana tak, aby ominąć wątrobę w celu zmniejszenia ciśnienia w żyłach wątrobowych);
- maści łagodzące swędzenie skóry, którego intensywność zależy od stopnia zaawansowania marskości wątroby;
- zrzucenie nadwagi.
Obowiązkowym elementem leczenia jest odstawienie alkoholu i leków przyjmowanych bez przepisu lekarza. W celu leczenia zaawansowanych stadiów marskości wątroby może być konieczny przeszczep wątroby.
Czy witaminy mogą pomóc chorym na marskość wątroby?
Niedobór niektórych witamin może pogorszyć przebieg marskości wątroby, dlatego lekarz może zalecić preparaty witaminowe jako uzupełnienie głównego leczenia. Witaminy zalecane chorym na marskość wątroby:
- D (ma działanie immunomodulujące, pomaga zmniejszyć ryzyko powikłań przewlekłego zapalenia wątroby);
- C i E (neutralizują wolne rodniki wytwarzane w przebiegu marskości wątroby);
- K (na etapie dekompensacji marskości wątroby oraz w połączeniu z lekami przeciwnowotworowymi, gdy marskości towarzyszy choroba nowotworowa).
Aby ocenić skuteczność innych witamin (w szczególności witamin z grupy B), należy przeprowadzić dodatkowe badania. Dawki preparatów witaminowych ustala lekarz.
Jakie mogą być powikłania marskości wątroby?
Do powikłań marskości wątroby mogą prowadzić zaburzenia krążenia i zatrucie organizmu. Możliwe powikłania marskości wątroby:
- osłabienie układu odpornościowego (zwiększone ryzyko chorób zakaźnych);
- zaburzenia równowagi hormonalnej;
- krwawienia z przewodu pokarmowego;
- zapalenie otrzewnej;
- niewydolność nerek, układu oddechowego, wątroby;
- nowotwory wątroby;
- nadciśnienie wrotne (podwyższone ciśnienie krwi w żyle, która doprowadza krew do wątroby);
- hydrothorax (nagromadzenie płynu w płucach wskutek wodobrzusza; objawia się dusznościami, kaszlem i uczuciem dyskomfortu w klatce piersiowej);
- powiększenie śledziony;
- łamliwość kości (zwiększone ryzyko złamań).
Niebezpieczne powikłania marskości wątroby obejmują również encefalopatię wątrobową. Jeśli wątroba nie radzi sobie z usuwaniem toksyn z krwi, może pojawić się osłabienie, dezorientacja, zaburzenia koordynacji ruchów, drżenie mięśni i zaburzenia mowy. Ciężka postać encefalopatii wątrobowej może prowadzić do śpiączki.
Jak długo można żyć z marskością wątroby?
W przypadku szybkiej diagnozy i przestrzegania wszystkich zaleceń lekarskich, chorzy z łagodną i umiarkowaną marskością mogą przeżyć 10 lat i więcej (ale z pewnymi ograniczeniami w stylu życia i diecie). Średnio około połowa osób, które zachorowały, żyje około 7 lat. Na pierwszym (początkowym) etapie marskości oczekiwana długość życia u około 50% pacjentów wynosi siedem-10 lat, na drugim etapie choroby około 40% żyje około 5 lat, na trzecim etapie - 10-40% chorych żyje od roku do 3 lat.
Oczekiwana długość życia pacjentów z marskością wątroby zależy od wielu czynników:
- stopnia uszkodzenia wątroby;
- wieku i płci chorego (cięższa postać marskości wątroby dotyka głównie osoby starsze i kobiety);
- obecności chorób współistniejących, które mogą komplikować przebieg marskości wątroby;
- styl życia chorego;
- przestrzeganie zaleceń lekarza.
Czym jest wodobrzusze?
Wodobrzusze to nadmierne nagromadzenie płynu w jamie brzusznej. W 80% przypadków przyczyną wodobrzusza jest marskość wątroby. Wodobrzusze może prowadzić do powikłań, takich jak niedrożność jelit, dekompensacja serca i bakteryjne zapalenie otrzewnej. Do objawów wodobrzusza należą:
- bóle brzucha;
- podwyższona temperatura ciała;
- powiększenie brzucha;
- postępujący przyrost masy ciała;
- zgaga;
- odbijanie;
- obrzęk nóg;
- wzdęcia;
- duszności.
Z reguły w leczeniu wodobrzusza stosuje się farmakoterapię i dietę z ograniczeniem soli i białka. W razie potrzeby wykonuje się paracentezę (usunięcie nadmiaru płynu z jamy brzusznej).
Co warto wiedzieć o wirusowym zapaleniu wątroby typu C?
Wirusowe zapalenie wątroby typu C (żółtaczka) jest chorobą wywoływaną przez wirus HCV. Zapalenie wątroby jest główną przyczyną raka wątroby; może mieć charakter ostry lub przewlekły. U wielu pacjentów z przewlekłym wirusowym zapaleniem wątroby rozwija się marskość lub rak wątroby. Objawy wirusowego zapalenia wątroby typu C:
- podwyższona temperatura ciała;
- bóle stawów;
- nadmierne pocenie się;
- żółte zabarwienie skóry;
- zmęczenie;
- utrata apetytu;
- ból brzucha;
- ciemne zabarwienie moczu;
- nudności;
- wymioty.
Okres inkubacji wirusowego zapalenia wątroby typu C wynosi od trzech tygodni do czterech miesięcy (średnio dwa-trzy miesiące). Wyróżnia się stadium przedżółtaczkowe (prodromalne), żółtaczkowe i ozdrowieńcze (okres rekonwalescencji) wirusowego zapalenia wątroby typu C. W fazie przedżółtaczkowej, która trwa około czterech- siedmiu dni, objawy choroby są słabe. Stadium żółtaczki rozpoczyna się od zażółcenia skóry i trwa od jednego do trzech tygodni. Etap powrotu do zdrowia trwa od trzech do sześciu miesięcy. Po okresie rekonwalescencji następuje całkowite wyzdrowienie lub choroba przechodzi w postać przewlekłą.
Dieta i zasady żywienia w marskości wątroby
Dieta, która jest jednym z elementów leczenia marskości wątroby, pomaga zapobiegać gromadzeniu się tłuszczu w tkance wątrobowej i uniknąć przeciążenia wątroby. Zasady żywieniowe w marskości wątroby:
- zmniejszenie ilości spożywanego białka zwierzęcego – 1,2-1,5 g na każdy kilogram masy ciała (aby zapobiec zatruciu);
- włączenie do diety węglowodanów – głównego źródła kalorii dla chorych na marskość wątroby;
- umiarkowane spożycie tłuszczu;
- spożywanie warzyw, owoców, roślin strączkowych, drobiu i ryb, które mają niską zawartość białka;
- skrócenie przerw między posiłkami;
- unikanie alkoholu.
Ważnym elementem żywienia w marskości wątroby jest ograniczenie spożycia soli do 2000 lub mniej miligramów dziennie. Rezygnacja z regularnego spożywania słonych potraw to podstawa zapobiegania obrzękom.
| Dozwolone i niedozwolone produkty spożywcze w marskości wątroby | ||
| Grupy produktów | Produkty dozwolone | Produkty niedozwolone |
| Mięso, produkty białkowe | Chuda wołowina (świeża lub mrożona, niesolona), cielęcina, baranina, kurczak, indyk, ryby, jaja | Wyroby wędliniarskie, przekąski mięsne, konserwy mięsne, przetworzone produkty mięsne (z wyjątkiem produktów o niskiej zawartości sodu) |
| Produkty mleczne | Mleko, budyń, jogurt, lody | Twarde sery, tłusta śmietana, niepasteryzowane produkty mleczne |
| Węglowodany | Chleb (biały, pszenny, żytni), chleb lawasz, bajgle, kasza, ryż, ziemniaki, makaron, niesolone krakersy | Chipsy, przekąski, popcorn, tłuste lub słone ciastka, ciasta z kremem |
| Owoce i warzywa | Świeże i mrożone, niesolone owoce i warzywa | Konserwowane i kiszone owoce i warzywa, soki warzywne |
Do produktów spożywczych, które nie są zalecane w przypadku marskości wątroby należą również sosy i ketchupy. Przed włączeniem do diety jakiegokolwiek produktu należy zapoznać się z jego składem (np. glutaminian sodu może negatywnie wpływać na pracę wątroby).
Które owoce jagodowe mogą jeść chorzy na marskość wątroby?
Przestrzeganie diety przez chorych na marskość wątroby pomoże dostarczyć niezbędnych składników odżywczych, ochroni wątrobę przed dalszymi uszkodzeniami i zapobiegnie długotrwałym powikłaniom (jak encefalopatia wątrobowa, rak wątroby). Nie ma ograniczeń co do spożywania owoców jagodowych, ale mogą występować indywidualne zalecenia związane z przyczyną rozwoju marskości wątroby. Dlatego przed ułożeniem diety należy skonsultować się z lekarzem prowadzącym.
